جمعه ۲ آذر ۱۴۰۳
برنامه نداشتن وزیر پیشنهادی نفت باعث شده او مورد انتقاد کمیسیون انرژی مجلس قرار بگیرد. به همین دلیل در این گزارش به جزئیات پرداخته شده است.
ارائه برنامه های مثبت حداقل کاری است که وزرای پیشنهادی باید بدهند برای نمونه وزیر نفت اعلام کرده که افزایش ظرفیت تولید نفت یکی از برنامه‌های کلیدی اوست. آیا این برنامه جزو اهداف سایر وزرای قبلی نبوده است؟ در حالی که دوران زنگنه وزیر نفت روحانی ایران کمترین تولید و صادرات نفت را داشته است. آیا در آن زمان نمایندگان مجلس به او اعتماد نکردند که تولید و صادرات نفت را بهبود می بخشد. حالا وزیر پیشنهادی که در دوران زنگنه مسئولیت داشته است و به نوعی معرف کار زنگنه است می توان انتظار یک جهش بزرگ در تولید و صادرات نفت داشت؟
در مقطع کنونی اقتصاد اقتصاد ایران به درامد نفتی گره خورده است. بر همین مبنا انتظار می رود که مجلس شورای اسلامی روی صلاحیت گزینه های وزارتخانه های اقتصادی تمرکز ویژه ای داشته باشد. اما اینکه تنها به برنامه های وزرای پیشنهادی اکتفا کنند منطقی نیست. چراکه در حال حاضر هر کسی گزینه یک وزارتخانه باشد بالاترین هدفگذاری ها را ارائه می دهد تا بتواند رای مثبت نمایندگان را جلب کند.
برنامه نداشتن محسن پاک نژاد وزیر پیشنهادی نفت با حواشی بسیاری همراه شده است. او در جلسه یک شنبه شب با کمیسیون انرژی جنجالی شد. این جلسه به درخواست رسمی پاک نژاد از هیئت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی ترتیب داده شده بود، اما از آنجایی که او همان توضیحات جلسه پیش مطرح کرده بود با اعتراض مخالفان وی در کمیسیون روبرو شد. آنها معتقد بودند که او در جلسه جدید باید برنامه ارائه می کرد. با این وجود، موافقان پاک نژاد خواستار رأی‌گیری مجدد شدند اما با مخالفت بیشتر اعضا مواجه شد.
پاکنژاد قطعا رویکرد زنگنه در وزارت نفت را دنبال خواهد کرد. به نوعی وضعیت تولید و صادرات ایران را به مذاکرات خارجی گره خواهد زد. هرچند برای همه کارشناسان سیاسی و اقتصادی مسجل شده که حیات دوباره برجام ممکن نیست. بنابراین این یک چالش بزرگ برای وزارت او خواهد بود. نکته دیگر اینکه در دوران سه ساله دولت سیزدهم میزان تولید و صادرات نفت ایران افزایش قابل توجهی داشته است. ادامه این روند نیازمند چند موضوع از جمله جذب سرمایه گذاری برای توسعه میادین نفت و گاز کشور و همچنین ورود به بازارهای خارجی جدید است. آیا در مقطع کنونی وزیر پیشنهادی ارزیابی برای چگونگی اجرای چنین هدفی را ارائه کرده است؟
هر ۱۰۰ هزار بشکه نفت در روز، سالانه ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار درآمدزایی برای کشور به همراه دارد. از این رو هر اندازه که تولید نفت و ظرفیت پالایشی کشور افزایش یابد به تبع آن توان اقتصادی و منابع ارزی دولت هم بیشتر می‌شود. ذخایر هیدروکربنی مایع بیش از ۱۵۳ میلیارد بشکه است. هر چه بتوانیم تولید نفت و ظرفیت پالایشگاهی را افزایش دهیم.درآمدهای ارزی قابل توجهی به دولت می‌رسد که توان اقتصادی دولت و منابع ارزی کشور را افزایش خواهد داد.
افزایش ظرفیت تولید نفت خام در دولت در دستور کار است. این هدفگذاری محقق شد، از این رو اما باتوجه به اهمیت این مساله باید در دولت چهاردهم نیز با دقت مورد پیگیری قرار بگیرد. در برنامه محسن پاکنژاد، وزیر پیشنهادی نفت آمده است: «تولید نفت‌خام ایران پس از برجام و پیش از برگشت مجدد تحریم‌های بین‌المللی در سال ۱۳۹۷ بطور متوسط برابر با ۳۸۲۶ هزاربشکه در روز بوده است.
در حال حاضر با وجود اینکه موانع صادرات نفت بطور تدریجی برداشته شده است و امکان تولید حداکثری از میادین نفتی وجود دارد، به حدود ۳۴۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافته است. به نظر می رسد علت این موضوع، تاخیر در اجرای طرح های توسعه میادین نفتی و نیز اجرای ناکافی برنامه های نگهداشت توان تولید است و در صورت تداوم این روند طی ۴ سال آینده با کاهش تولید روزانه ۶۰۰ هزار بشکه‌ای، تولید کشور به ۲۷۵۰ هزار بشکه در روز می رسد.
غلامرضا دهقان عضو کمیسیون انرژی با اشاره درباره برنامه های وزیر پیشنهادی نفت گفت: در جلسه کمیسیون تخصصی انرژی آقای وزیر پیشنهادی برنامه کامل، جامع، منسجم و راهبردی که مورد نظر کمیسیون تخصصی بود ارائه نکرد. از این رو با توجه به اهمیت موضوع و جایگاه کمیسیون انرژی و وزارت نفت، فردی که باید در راس وزارتخانه نفت قرار بگیرد، باید از لحاظ مدیریتی توانمند و از لحاظ تخصص دارای تجارب کافی باشد.
نهایتاً همراه با برنامه‌های کلی و اصول کلی نظام و در خط ولایت و رهبری حرکت کند. بنابراین آقای پاکنژاد شرایط عمومی را داشتند، اما در دفاع از برنامه‌های خود نتوانستند برنامه مورد نظر کمیسیون را ارائه دهند. در پایان بعد از رای گیری نیز نتوانستد نظر کمیسیون را جلب کنند و از ۲۳ نفر تنها ۷ نفر به پاکنژاد رای مثبت دادند.
همچنین جلیل مختار سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس هم گفت: با توجه به اینکه وزیر پیشنهادی نفت، در لحظات آخر به عنوان عضو کابینه دولت به مجلس معرفی شد، فرصت کافی برای تنظیم دقیق برنامه‌های خود نداشت و به همین دلیل در جلسات اولیه کمیسیون انرژی موفق به جلب نظر حداکثر اعضا نسبت به برنامه‌های خود نشد. با توجه به درخواست آقای پاکنژاد جهت ارائه برنامه تطبیقی به هیات رئیسه مجلس، ضمن موافق هیات رئیسه با بررسی بیشتر برنامه‌های وی از طریق معاونت نظارت مجلس این موضوع به کمیسیون انرژی ارجاع شد.
با توجه به روند افزایشی مصرف فرآورده در کشور، بخش اصلی این میزان تولید در سال ۱۴۰۷ صرفا پاسخگوی بخش پالایشگاهی و مصرف داخلی است. از این میزان تولید حدود ۹۵۰ هزار بشکه در روز برای صادرات باقی خواهد ماند که کشور را با چالش‌های جدی تأمین درآمد مواجه خواهد کرد. براین اساس لازم است با رفع چالش‌ها و تدوین برنامه‌های کوتاه مدت و بلند مدت نسبت به افزایش تولید نفت‌خام کشور طی ۴ سال آینده با اولویت دهی به میادین مشترک و افزایش ضریب بازیافت اقدام کرد.
رشد اقتصادی گروه نفت و گاز در سال ۱۴۰۱ عدد ۱۰ درصد و در سال ۱۴۰۲ عدد ۲۰ درصد بوده است، تولید نفت تا امروز به رقم روزانه ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه رسیده است. طبق برآوردهای صورت گرفته تا پایان امسال تولید نفت به ۴ میلیون بشکه در روز خواهد رسید، بدان معنا که روزانه ۴۰۰ هزار بشکه باید به تولید نفت اضافه شود، باتوجه به برنامه وزیر پیشنهادی در صورت اجرا تحقق این رقم دور از ذهن نخواهد بود.
مهم ترین چالش حوزه انرژی در سال ۱۴۰۳ مساله ناترازی هاست. این ناترازی به گونه ای تمامی بخش ها را با چالش مواجه کرده است. شاهد بودیم که کمبود گاز و برق در سال جاری تا چه اندازه از ظرفیت تولید کشور در این حوزه ها کاسته است. بسیاری از واحدهای پتروشیمی نتوانسته اند به اهداف خود دست یابند و همین مساله باعث کاهش صادرات در حوزه انرژی شده است.
مرتضی بهروزی فر عضو موسسه مطالعات انرژی گفت:مهم ترین چالش ایران در حوزه انرژی را تحریم هاست و باید امکان توسعه و حتی حفظ امکانات موقعیت و زیرساخت های فعلی را با وجود شرایط موجود انجام داد. اینکه چقدر مخازن در زیرزمین داریم، تعیین‌کننده نهایی نیستند. آنچه باعث موفقیت کشورهای صاحب منابع انرژی در دنیا می شود، توان تولید، داشتن روابط بین‌المللی و استفاده از فرصت‌ها و منایع و درآمدهای خود است.
دراین راستا حمید حسینی کارشناس اقتصادی درباره مهم ترین چالش اقتصاد ایران گفت: ناترازی مهمترین مشکل اقتصاد ایران است. به واسطه تحریم ها سرمایه گذاری جدید در کشور صورت نمی گیرد.
از طرف دیگر امکان نگهداری از طرح های و تجهیزات و سرمایه گذاری های قبلی هم ممکن نبوده یا به سختی و با هزینه های بالا انجام می شود. به عنوان مثال ما با مساله افت فشار در پارس جنوبی مواجه هستیم. به دلیل شرایط تحریمی عملا دسترسی ما به تجهیزات و منابع بین المللی ممکن نیست. این افت فشار در حالی در آینده نه چندان دور در کشور اتفاق خواهد افتاد که هر روز بر مقدار مصرف افزوده می شود.
حتی اگر فرض را بر این بگذاریم که قرار نیست از مقدار تولیدات پارس جنوبی کاسته شود، با توجه به رشد تعداد مشترکان و مقدار مصرف فاصله بین عرضه و تقاضا هر سال بیشتر شده و مساله ناترازی هر روز بزرگ و بزرگ تر می شود.
صنایع نفت و گاز ایران به سرمایه گذاری نیاز دارد تا بتواند وضعیت فعلی را حفظ کند و نه ارتقا دهد. حدود ۲۷۵ میلیارد دلار سرمایه برای حفظ و نگهداشت تولید نفت خام و گاز از سال ۱۴۰۳ تا افق سال ۱۴۲۰ نیاز است. از آن سو سرمایه‌گذاری کلان و درخور توجهی در صنعت نفت و گاز ایران انجام نشده است. حالا دولت برای جبران کسری سرمایه گذاری دست به دامن چه شرکت‌هایی خواهد شد.
مدیریت و حکمرانی غلط دیگر چالش اصلی اقتصاد انرژی است که هاشم اورعی کارشناس انرژی بدان اشاره کرده و آن را عاملی عدم توسعه یافتگی در حوزه انرژی می داند. حدود ۱۵۰هزار کیلومتر خط لوله گاز شهری و روستایی کشیده‌ایم. حدود ۶۰ میلیون انشعاب شهری و روستایی به مردم داده‌ایم. یعنی هر مدیری آمده است خواسته اشتباه بزرگ‌تری از مدیر قبلی انجام بدهد.
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا