در روز جهانی غذا، جهان بار دیگر با تناقضی تلخ روبه‌روست: غذای کافی تولید می‌شود، اما صدها میلیون نفر همچنان گرسنه‌اند. در ایران نیز، ناامنی غذایی نه‌تنها به فقر و تورم گره خورده، بلکه به شکاف‌های منطقه‌ای و بی‌عدالتی ساختاری دامن می‌زند.

به گزارش سرمایه فردا، شانزدهم اکتبر، روز جهانی غذا، فرصتی است برای بازاندیشی درباره یکی از بنیادی‌ترین حقوق بشر: دسترسی به غذای کافی، سالم و مغذی. اما واقعیت‌های آماری، چه در سطح جهانی و چه در ایران، نشان می‌دهد که این حق همچنان برای میلیون‌ها نفر دست‌نیافتنی است. در حالی‌که تولید جهانی غذا از نیاز جمعیت فراتر رفته، فقر، نابرابری و ضعف سیاست‌های حمایتی، امنیت غذایی را به بحرانی پنهان اما فراگیر بدل کرده‌اند. در ایران نیز، از سیستان‌وبلوچستان تا هرمزگان، ناامنی غذایی چهره‌ای منطقه‌ای و ساختاری به خود گرفته است چالشی که دیگر نمی‌توان آن را صرفاً به کمبود منابع نسبت داد. درواقع در گوشه‌ای از جهان، سفره‌ای رنگین پهن است و در گوشه‌ای دیگر، کودکی با شکم خالی به خواب می‌رود. روز جهانی غذا، نه جشن خوراک، بلکه روزی برای اندیشیدن به این تضاد است. در ایران نیز، آمارها از ناامنی غذایی در نیمی از جمعیت شهری و شکاف عمیق تغذیه‌ای میان استان‌ها حکایت دارد. از جنوب شرقی تا جنوب غربی، از فقر زیرساختی تا خشکسالی، دلایل گرسنگی متنوع‌اند، اما نتیجه یکی است: بی‌عدالتی در ابتدایی‌ترین حق انسانی.

این روز با هدف افزایش آگاهی در سراسر دنیا برای کسانی که از گرسنگی رنج می برند و آسیب می بینند برگزار می شود و بر لزوم تامین امنیت غذایی و برخورداری از رژیم غذایی سالم برای همه تاکید دارد.  در واقع روز جهانی غذا، تلنگری برای بیداری وجدان های به خواب رفته و روز هم دردی با گرسنگانی است که از ابتدایی ترین حق زندگی، یعنی غذا محرومند.

در حالی‌که جهان برای روز جهانی غذا پیام‌های همدردی صادر می‌کند، میلیون‌ها نفر همچنان از ابتدایی‌ترین حق خود محروم‌اند. در ایران نیز، ناامنی غذایی به مسئله‌ای ساختاری بدل شده که با تورم، فقر و نابرابری گره خورده است

گزارش های منتشر شده حکایت از آن دارد که در حال حاضر بالغ بر ۸۰۰ میلیون مرد، زن و کودک در دنیا هر شب گرسنه سر بر بالین دارند. گرسنگی نه تنها باعث کوتاهی عمر می گردد بلکه خسارات جبران ناپذیری به صلح، آرامش و رفاه ملت ها وارد می کند. جالب اینجاست که بر اساس گزارش سالانه فائو و سازمان جهانی غذا موسوم به SOFI هم‌اکنون مقدار غذای تولیدشده در جهان برای جمعیت کنونی جهان کافی است. با این حال عدم توان مالی در دسترسی به غذا عامل گرسنگی صدها میلیون نفر در سطح جهان است.

اهداف روز جهانی غذا

اما فائو با نامگذاری این روز به عنوان روز جهانی غذا به دنبال دستیابی به چه اهدافی است؟ براساس اعلام این سازمان روزجهانی غذا به دنبال راهکارهای برای  تامین امنیت غذایی برای همه، مبارزه با هدررفت غذا، ترویج تغذیه سالم و پایدارو کشاورزی پایدار و مسئولانه است.

سقراط می‌گوید:”باشد که خوراک، دوایتان باشد و دوایتان خوراکتان”! این جمله نشان می‌دهد که مواد غذایی از چه اهمیت بالایی برخوردار است . در همین راستا استفاده از برنامه غذایی سالم می تواند باعث ‌شود شما کمتر نیاز به به مصرف دارو پیدا کنیم.

محمد صادق کرمانی، متخصص تغذیه با تایید این مطلب می گوید: مثلا زمانی که گلو درد دارید می‌توانید مقداری سرکه سیب رقیق شده بنوشید، چای و دمنوش و یا حتی آب گرم به همراه آب لیمو و عسل استفاده کنید. هم هزینه درمانیتان کمتر می‌شود هم لازم نیست تا برای درمان بیماری اتان از مواد شیمیایی برای درمان استفاده کنید.

به گفته کارشناسان، سوء تغذیه به معنای لاغری و کمبود وزن شدید نیست. بدن انسان به دو منظور اصلی به مواد غذایی نیاز دارد. یکی برای تأمین انرژی به منظور انجام فعالیت‏های روزمره و دوم تأمین مواد اولیه برای رشد و نمو و ترمیم بافت‏های فرسوده.

به گفته کرمانی هنگامی که فردی، نسبت لازم را در دریافت گروه‏‌های غذایی رعایت نکند، دچار سوءتغذیه می‏‌شود. وی با ذکر اینکه  طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت، کمبود غذا برای بسیاری از مردم به چالشی جدی بدل شده است می گوید:به طور خلاصه سوءتغذیه از جمله مهم ترین عوامل تهدید کننده سلامت عمومی در جهان است. پدیده ای که افزایش جمعیت، فقر، رژیم غذایی نامناسب، پرخوری و بدخوری به علت نبود اطلاعات و دانش کافی نقش موثری در ایجاد ان دارد.

بی عدالتی غذایی در استان های ایران

در سال ۱۴۰۱ گزارشی در مورد وضعیت غذایی مردم ایران منتشر که نشان می داد، بیش از نیمی از جمعیت شهری کشور با ناامنی غذایی مواجه بوده یا در آستانه آن قرار داشتند..

محمدحسین عمادی، دکتری سیستم‌های کشاورزی و سفیر سابق و نماینده دائم در سازمان فائو، با ذکر اینکه بخشی از این ناامنی غذایی به تورم و چالش های اقتصادی خانواده ها برمی گردد می گوید: شاید  در سطح ملی یا محلی غذای کافی تولید شده باشد، اما با این وجود، ممکن است قدرت خرید گروهی از جامعه برای دستیابی به آن کافی نباشد. در واقع کاهش درآمدها، قدرت خرید و عملاً دسترسی به غذای کافی و مغذی را کاهش داده است. در این صورت علی‌رغم وجود غذا و حتی خودکفایی در یک یا چند محصول غذایی، امنیت غذایی حاصل تامین نمی شود. و این همان چالشی است که کشور ما و بسیاری از کشورهای دیگر نیز با آن روبرو هستند.

براساس گزارش یاد شده، سرانه کالری دریافتی در مناطق شهری ۲۵۴۰ کیلوکالری است که عمدتاً از غلات تأمین می‌شود.  این در حالی است که این گزارش تصریح می کند که این رقم در بین استان ها متفاوت بوده واز  ۱۹۸۸ تا ۳۱۹۶ کیلوکالری می رسد که نشان از نابرابری و بی عدالتی در این عرصه است. اما وضعیت توزیع ناامنی غذایی در کشور چگونه است؟ عمادی با اشاره به استان هایی که از با  ناامن غذایی دست و پنجه نرم می کنند می‌گوید: مطالعات انجام شده نشان می دهد که هرمزگان، کهگیلویه‌وبویراحمد و سیستان‌وبلوچستان در گروه استان‌های بسیار ناامن از نظر غذایی قرار دارند. همچنین از دیگر استان‌های ناامن می‌توان به خوزستان (عمدتاً به‌دلیل تنش آبی و آلودگی منابع آب)، کرمان (به‌دلیل کاهش منابع آب زیرزمینی) و ایلام و بوشهر (به‌دلیل وابستگی به کشاورزی سنتی و آسیب‌پذیری در برابر تغییرات اقلیمی)، اشاره کرد.در واقع  دلیل بروز این وضعیت در این استان ها نیز عمدتاً به خاطر خشک‌سالی شدید، کمبود آب و فقر زیرساختی در آنها است .

در حقیقت می توان گفت که روز جهانی غذا بار دیگر بر دو واقعیت متناقض تأکید می‌کند. اول اینکه غذا، حق اساسی انسان است، نه یک امتیازو دوم اینکه با وجود تولید کافی در سطح جهانی، همچنان صدها میلیون نفر از گرسنگی مزمن و سوءتغذیه رنج می‌برند.

موضوعی که کشورهای درگیر با این نوع از ناامنی باید برای آن چاره اندیشی کنند. ضمن آنکه دیگر کشورهای جهان نیز برای ریشه کن شدن سوء تغذیه، حمایت های بین المللی را با حمایت فائو از این کشورها داشته باشند تا اینکه شاید روزی برسد که دیگر خبری از سوء تغذیه در جهان مشاهده نشود. گرچه به نظر نمی رسد این آرزو به این زودی ها محقق شود!

روز جهانی غذا، فرصتی است برای بازخواست از سیاست‌گذاران، نه صرفاً همدردی با گرسنگان. در جهانی که غذای کافی تولید می‌شود، گرسنگی نتیجه سیاست‌های نابرابر، ضعف حمایت‌های اجتماعی و بی‌توجهی به عدالت توزیعی است. در ایران، گزارش‌ها از ناامنی غذایی در نیمی از جمعیت شهری و شکاف عمیق کالری دریافتی میان استان‌ها، زنگ خطری است که نمی‌توان آن را با شعارهای جهانی خاموش کرد. اگر غذا حق است، چرا هنوز برای بسیاری، یک امتیاز لوکس به‌نظر می‌رسد؟