در روزگاری که ناهار بیرون‌رفتن به امری لوکس تبدیل شده و گوشت قرمز از سفره‌ها عقب‌نشینی کرده، املت دوباره به میدان آمده—نه فقط به‌عنوان یک وعده ارزان، بلکه به‌عنوان نماد تاب‌آوری، خلاقیت و حفظ کرامت در دل اقتصاد ملتهب. از الهیه تا انقلاب، صدای جلزولز تابه‌ها، صدای مقاومت است.

حتی در فودکورت‌های بالای شهر، جایی میان بوی قهوه‌های گران و پنکیک‌های خوش‌تزیین، صدای جلزولز روغن داغ و تخم‌مرغ سرخ‌شده به گوش می‌رسد. املت، همان غذای ساده و دیرینه صبحانه‌های ایرانی، حالا دوباره به میدان برگشته است. این‌بار نه به‌عنوان غذای کارگرها و مسافرخانه‌ها، بلکه به‌عنوان نماد تازه‌ای از تاب‌آوری ایرانیان در برابر گرانی.

بازگشت باشکوه تابه‌ها

در روزگاری که قیمت یک ساندویچ معمولی بدون نوشابه در فست‌فودهای تهران از ۱۸۰ هزار تومان گذشته، یک پیاله لوبیاچیتی آب پز، بیش از ۱۵۰ هزار تومان قیمت خورده  و وعده‌های ناهار ساده اما سالم به بالای ۳۵۰ هزار تومان رسیده‌اند، مردم به‌دنبال چیزی می‌گردند که هم سیرشان کند و هم حساب بانکی‌شان را خالی نکند. املت با تخم‌مرغ و گوجه‌فرنگی، همان معجون آشنا، دوباره محبوب شده است. از صبحانه‌فروشی‌های خیابان انقلاب تا کافه‌های لوکس الهیه، در همه‌جا نشانه‌های این بازگشت دیده می‌شود. تابه‌هایی که مدام روی شعله‌اند، نان‌های تازه‌ای که کنارشان می‌آید و صف‌هایی که حالا برای املت کشیده می‌شود.

فودکورت‌های لوکس، میزهای ساده

قیمت‌ها البته بسته به مکان و کلاس خدمات فرق می‌کند. در فودکورت‌های بزرگ و کافه‌های شمال شهر، یک پرس املت ساده با نان و چای نزدیک به ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان است. همان وعده در مناطق میانی شهر مثل یوسف‌آباد یا کارگر شمالی حدود ۸۰ تا ۱۱۰ هزار تومان تمام می‌شود و در چایخانه‌های جنوب تهران، هنوز می‌توان با نیمروی ساده با ۵۰  تا ۶۰ هزار تومان سیر شد. البت. با این حال، حتی این رقم هم در مقایسه با گذشته بالا رفته است. زمانی نه‌چندان دور، همین غذا با کمتر از ۲۰ هزار تومان آماده می‌شد. آن هم با هرچقدر نان که مشتری دلش می خواست نه قطعه ای کوچک!

گوجه و تخم‌مرغ، طلای خوراکی‌های امروز

گرانی مواد اولیه نقش مهمی در این تغییر دارد. قیمت تخم‌مرغ در یک سال گذشته بیش از دو برابر شده و گوجه‌فرنگی که زمانی جزو ارزان‌ترین سبزیجات بود، حالا حدود کیلویی ۴۰ هزار تومان قیمت دارد. روغن خوراکی و نان نیز از تورم بی‌نصیب نمانده‌اند. اما با وجود این افزایش‌ها، املت هنوز یکی از معدود غذاهایی است که می‌توان آن را با هزینه‌ای قابل‌قبول تهیه کرد. برای یک خانواده چهار نفره، املت خانگی با چهار تخم‌مرغ دو عدد گوجه، کمی روغن و نان سنگک، چیزی حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار تومان خرج دارد. رقمی که حتی با قیمت‌های جدید، کمتر از نصف هزینه‌ یک وعده فست‌فود است.

ناهار سیصدهزار تومانی، صبحانه نجات‌بخش

در مقابل، هزینه‌ خوردن یک وعده غذایی معمولی در رستوران‌های تهران، طبق برآوردهای اخیر، حدود ۳۹۰ هزار تومان است. در فست‌فودهای زنجیره‌ای، منوی ترکیبی شامل همبرگر، سیب‌زمینی و نوشابه معمولاً بین ۴۵۰ تا ۵۰۰ هزار تومان تمام می‌شود. حتی یک وعده ساده مثل خوراک قیمه در برخی سفره‌خانه‌ها به بیش از ۲۵۰ هزار تومان رسیده است. همین فاصله قیمتی باعث شده مردم به سمت غذاهای ساده‌تر بروند. املت با ترکیبی از سادگی، سرعت و قیمت پایین‌تر، حالا تبدیل به انتخاب روزمره‌ بسیاری از مردم شده است.

از الهیه تا انقلاب؛ یک طعم مشترک

جالب‌تر این‌که محبوبیت املت به طبقات پایین یا مناطق مرکزی شهر محدود نمی‌شود. در هفته‌های اخیر، بسیاری از فودکورت‌های شمال تهران، از پالادیوم تا ایران‌مال، در منوی صبحانه خود چند مدل املت را افزوده‌اند. از املت گوجه کلاسیک تا املت اسپانیایی و مدیترانه‌ای با فلفل دلمه ای و قارچ. در این مراکز، املت دیگر غذای ساده نیست بلکه به تجربه‌ای نو در قالب دیزاین و تزئین تبدیل شده است. بشقاب‌های سنگی، تابه‌های کوچک چدنی و نان‌های تست فرانسوی کنارشان، نشان می‌دهد که حتی ساده‌ترین غذا هم در تهران امروز، راه خود را به میان طبقه مرفه باز کرده است.

اقتصاد در تابه داغ

این رونق فقط نشانه خلاقیت آشپزها نیست. پشت این تب جدید، نشانه‌ای از فشار اقتصادی هم نهفته است. در شرایطی که درآمدها ثابت مانده و هزینه‌های زندگی مدام بالا می‌رود، مردم به‌ناچار از گوشت و مرغ کمتر استفاده می‌کنند و به سمت منابع ارزان‌تر پروتئین مثل تخم‌مرغ می‌روند. داده‌های فروشگاه‌های زنجیره‌ای نشان می‌دهد که فروش تخم‌مرغ در شهریور و مهر امسال حدود ۲۲ درصد افزایش داشته است، در حالی که فروش گوشت قرمز و مرغ حدود ۱۲ درصد کاهش یافته. این یعنی اقتصاد خانوار، مستقیماً مسیر تابه‌های املت را داغ‌تر کرده است.

بازگشت ایرانی‌ترین صبحانه

رستوران‌داران هم به‌خوبی این تغییر ذائقه را حس کرده‌اند. بسیاری از کافه‌ها که پیش‌تر تمرکزشان روی صبحانه‌های گران‌قیمت یا منوهای غربی بود، حالا برای جذب مشتری، بخش جداگانه‌ای به نام «صبحانه ایرانی» راه انداخته‌اند. املت، عدسی و نیمرو دوباره برگشته‌اند و در قالبی مدرن سرو می‌شوند. حتی برخی برندهای مواد غذایی در بسته‌بندی‌های جدیدشان «سس مخصوص املت» یا «ادویه مخصوص صبحانه ایرانی» عرضه کرده‌اند تا از این موج عقب نمانند.

املت؛ غذای بحران

با وجود همه این نشانه‌ها، نباید از یاد برد که رونق املت بیش از آن‌که از دل رفاه بیرون آمده باشد، نتیجه‌ی فشاری است که بر سفره‌ی مردم وارد شده. املت، غذای بحران است؛ خوراکی که وقتی گوشت گران می‌شود، وقتی ناهار بیرون‌رفتن تبدیل به هزینه‌ای لوکس می‌شود، دوباره برمی‌گردد. در بسیاری از خانه‌ها، جای غذاهای سنگین و پرهزینه را گرفته و در محیط کار، جایگزین ساندویچ‌های گران‌شده شده است.

بازار املت شاید به ظاهر داغ و رنگین باشد، اما در دلش واقعیتی ساده نهفته است. مردم نمی‌خواهند از لذت غذا خوردن بگذرند، حتی اگر مجبور باشند آن را به شکل ساده‌تری تجربه کنند. در  سراسر شهر، تابه‌های املت صبح و عصر جلزولز می‌کنند. نشانه‌ای کوچک از تلاشی بزرگ برای حفظ یک عادت، در اقتصادی که دیگر مثل گذشته لبخند نمی‌زند.