شنبه ۱۰ آبان ۱۴۰۴
رشد چشمگیر صنعت غذای حلال در اروپا، از تجارت الکترونیک تا فروشگاه‌های زنجیره‌ای، نشان‌دهنده‌ی تحول در الگوهای مصرفی مسلمانان و حتی غیرمسلمانان است. با این حال، نبود نظام یکپارچه صدور گواهی، محدودیت‌های قانونی و تنش‌های فرهنگی، مسیر این بازار را با پیچیدگی‌های ساختاری مواجه کرده است.
به گزارش سرمایه فردا، در دهه‌ی اخیر، صنعت غذای حلال در اروپا از یک بازار قومی محدود به یک جریان اصلی در اقتصاد غذایی تبدیل شده است. گسترش پلتفرم‌های دیجیتال، افزایش جمعیت مسلمان، و گرایش عمومی به مصرف اخلاق‌مدار، همگی به رشد این صنعت کمک کرده‌اند. اما این رشد، در بستری از تنش‌های نهادی، فرهنگی و قانونی رخ داده است؛ جایی که تفاوت در معیارهای صدور گواهی، تعارض با قوانین رفاه حیوانات، و پراکندگی نظارتی، اعتماد مصرف‌کنندگان را تهدید می‌کند. این گزارش، نگاهی دارد به فرصت‌ها و چالش‌های صنعت غذای حلال در اروپا؛ از فرانسه و آلمان تا بریتانیا، و از تجارت الکترونیک تا سیاست‌گذاری دولتی.
بازار غذای حلال در اروپا به‌واسطه‌ی ترکیب عواملی همچون تغییر در سلیقه‌ی مصرف‌کنندگان، تحولات جمعیتی و افزایش سهولت دسترسی به این محصولات، با سرعت قابل توجهی در حال گسترش است. با رشد جمعیت مسلمان در کشورهایی مانند فرانسه، آلمان و بریتانیا، تقاضا برای محصولات دارای گواهی حلال نیز به‌طور پیوسته افزایش یافته است. با این حال، بازار غذای حلال دیگر محدود به مصرف‌کنندگان مسلمان نیست؛ بسیاری از اروپاییان غیرمسلمان نیز به سمت مصرف غذای حلال گرایش پیدا کرده‌اند، زیرا این محصولات را نمادی از کیفیت، پاکیزگی و رعایت اصول اخلاقی در ذبح حیوانات می‌دانند. به دلیل افزایش جذابیت برای مصرف‌کنندگان، محصولات حلال اکنون در سوپرمارکت‌ها و بازارهای آنلاین به‌طور گسترده‌تری در دسترس قرار گرفته‌اند و از محدوده‌ی فروشگاه‌های قومی و محلی فراتر رفته‌اند. در پاسخ به این روند، تولیدکنندگان و خرده‌فروشان اروپایی تنوع محصولات حلال خود را افزایش داده‌اند؛ از غذاهای منجمد و میان‌وعده‌ها گرفته تا نوشیدنی‌ها و غذاهای آماده مصرف. برای برآورده‌کردن نیازهای مصرف‌کننده‌ی امروزی، شرکت‌ها نوآوری‌هایی را در صنعت به‌کار گرفته‌اند و محصولاتی عرضه می‌کنند که علاوه بر دارا بودن گواهی حلال، ارگانیک، گیاهی (وِگان) و از منابع پایدار تهیه شده‌اند. کشورهایی که دارای صنایع غذایی پیشرفته‌تری هستند نیز با سرمایه‌گذاری بیشتر در زیرساخت‌های صدور گواهی حلال، سعی دارند نگرانی‌های مربوط به شفافیت و انطباق با اصول مذهبی را برطرف کرده و از اصالت و قابلیت ردیابی محصولات اطمینان حاصل کنند.
گسترش تجارت الکترونیک و پلتفرم‌های دیجیتال مواد غذایی نقش مهمی در افزایش دسترسی به محصولات حلال ایفا می‌کند. این امر به‌ویژه برای نسل جوان و کاربران آشنا با فناوری اهمیت دارد، زیرا آن‌ها به‌دنبال راحتی در خرید هستند بدون اینکه ارزش‌های اخلاقی یا دینی خود را زیر پا بگذارند. با وجود این رشد چشمگیر، صنعت غذای حلال در اروپا با چالش‌هایی نیز روبه‌رو است. تفاوت در معیارها و نهادهای صدور گواهی در کشورهای مختلف باعث بروز ابهام و کاهش اعتماد مصرف‌کنندگان می‌شود. در برخی کشورها، موضوعاتی مانند شیوه‌ی ذبح شرعی موجب حساسیت‌های سیاسی و فرهنگی شده و بر فعالیت‌های بازار و قوانین تأثیر گذاشته است.
همچنین، تولیدکنندگان کوچک‌تر ممکن است در کسب گواهی حلال با مشکلات مالی و بوروکراتیک مواجه شوند که توان رقابتی آن‌ها را در بازار محدود می‌کند. با این حال، چشم‌انداز بلندمدت بازار همچنان مثبت ارزیابی می‌شود. وجود پایگاه مصرف‌کنندگان قوی، پیشرفت‌های فناورانه و گرایش فزاینده به الگوهای مصرف اخلاق‌مدار و فراگیر، همگی نشان‌دهنده‌ی مسیر صعودی صنعت غذای حلال در اروپا هستند. با افزایش آگاهی عمومی و همگرایی بیشتر در قوانین و استانداردها، انتظار می‌رود این صنعت در سال‌های آینده جایگاه تثبیت‌شده‌تری در بازار غذایی اروپا پیدا کند.
در نتیجه‌ی افزایش تقاضا برای محصولات حلال، برخی کشورهای اروپایی چارچوب‌های نظارتی قدرتمندی را برای تضمین انطباق با قوانین اسلامی و حفظ اعتماد مصرف‌کنندگان نسبت به برچسب‌های حلال ایجاد کرده‌اند. به‌عنوان مثال، طبق گزارش «سازمان اعتباردهی حلال» (HAK)، فرانسه با حدود ۵.۵ میلیون مسلمان — یعنی بیش از ۸ درصد از جمعیت ۶۶ میلیونی کشور — بیشترین جمعیت مسلمان را در اروپای غربی دارد. برآورد می‌شود ارزش بازار حلال فرانسه حدود ۵.۵ میلیارد یورو باشد که از این میان ۴.۵ میلیارد یورو مربوط به بخش مواد غذایی است. افزون بر این، فرانسه با داشتن چندین نهاد نظارتی و صدور مجوز، یکی از کشورهای پیشرو در زمینه‌ی نظارت و گواهی محصولات حلال به شمار می‌رود.
این مقررات موجب می‌شود تا محصولات دارای برچسب حلال در بازار از استانداردهای کیفی سخت‌گیرانه و الزامات شرعی دقیق پیروی کنند، که در نتیجه اعتماد مصرف‌کنندگان تقویت می‌شود. همچنین، وجود نهادهای رسمی مانند کمیته نظارت بر حلال بریتانیا (HMC) بیانگر آن است که بازار حلال در این کشور به‌صورت رسمی مورد تأیید و حمایت دولت است. این حمایت‌ها سبب گسترش صنعت غذای حلال و ایجاد استانداردهای یکپارچه‌تر می‌شود و اطمینان می‌دهد که محصولات عرضه‌شده با معیارهای واقعی حلال تطابق دارند، امری که خود به افزایش مصرف داخلی و فرصت‌های صادراتی کمک می‌کند.
بازار غذای حلال در آلمان نیز به‌دلیل مجموعه‌ای از عوامل از جمله تنوع فرهنگی، یکپارچگی اقتصادی و تحولات جمعیتی در حال رشد است. افزایش نرخ زاد‌و‌ولد در میان گروه‌های مسلمان و مهاجرت از کشورهایی با جمعیت مسلمان بالا، باعث افزایش تقاضا برای محصولات مطابق با قوانین تغذیه اسلامی شده است. مطالعه‌ای مشترک بین شرکت هواپیمایی لوفتهانزا کارگو و شورای حلال آلمان که در آن ۷۷۲ مسلمان مورد پرسش قرار گرفتند، نشان داد که تقریباً ۸۸ درصد از پاسخ‌دهندگان اهمیت زیادی برای غذای حلال قائل‌اند (۹ درصد نیز آن را نسبتاً مهم دانسته‌اند). افزون بر این، ۵۹ درصد از شرکت‌کنندگان اعلام کردند حاضرند برای خرید محصولات دارای گواهی حلال مبلغ بیشتری بپردازند و ۹۴ درصد ترجیح دادند محصولات دارای تأییدیه رسمی را انتخاب کنند. این آمارها بیانگر اعتماد بالا و تمایل مصرف‌کنندگان مسلمان آلمان به بازار حلال است. هم‌زمان، شرکت‌های آلمانی نیز با درک ظرفیت مالی این بازار، تنوع محصولات دارای گواهی حلال را افزایش داده‌اند. فرآیندهای بهبود‌یافته‌ی صدور گواهی و آگاهی بیشتر نسبت به استانداردهای حلال موجب شده است تا سطح اعتماد مصرف‌کنندگان افزایش یابد و تطابق محصولات با مقررات بین‌المللی تضمین شود.
بر اساس داده‌های «مرکز پژوهشی پیو» (Pew Research Center)، جمعیت مسلمان اروپا از ۶ درصد در سال ۲۰۱۰ به حدود ۸ درصد تا سال ۲۰۳۰ افزایش خواهد یافت؛ افزایشی که پیامدهای اقتصادی چشمگیری به‌ویژه در بخش مواد غذایی دارد. پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ تعداد مسلمانان اروپا به حدود ۵۸.۲ میلیون نفر برسد، در حالی که این رقم در سال ۲۰۱۰ تنها ۴۴.۱ میلیون نفر بود — رشدی نزدیک به یک‌سوم در کمتر از دو دهه. این رشد جمعیتی به‌ویژه در صنعت غذا به‌معنای شکل‌گیری یک بازار خاص با نیازهای مصرفی ویژه است. با افزایش جمعیت مسلمان، تقاضا برای محصولات منطبق با شریعت اسلامی نیز افزایش می‌یابد. این امر باعث شده است سوپرمارکت‌ها، رستوران‌ها و تولیدکنندگان بیشتری وارد عرصه‌ی عرضه‌ی محصولات حلال شوند. در نتیجه، بسیاری از شرکت‌ها اکنون سودآوری بالای ادغام گزینه‌های حلال در خطوط تولید خود را درک کرده‌اند، امری که تنوع عرضه در صنعت غذا را افزایش داده و پذیرش فرهنگی محصولات حلال را در سراسر اروپا گسترش داده است.
یکی از بزرگ‌ترین موانع پیش‌روی صنعت غذای حلال در اروپا، نبود یکپارچگی و انسجام در نظام‌های صدور گواهی است. در حال حاضر، کشورهای مختلف اروپایی از دستورالعمل‌ها و نهادهای متفاوتی برای تعریف و نظارت بر فرایند حلال استفاده می‌کنند. این تفاوت در سیاست‌ها و تفسیرها موجب سردرگمی مصرف‌کنندگان می‌شود و اعتماد عمومی به محصولات دارای برچسب حلال را کاهش می‌دهد. زمانی که گواهی‌های صادرشده از سوی برخی نهادها در سایر کشورها معتبر شناخته نمی‌شوند، مشتریان نسبت به اصالت و مشروعیت محصولات دچار تردید می‌شوند. از سوی دیگر، این پراکندگی استانداردها باعث می‌شود تجارت فرامرزی برای شرکت‌ها دشوارتر گردد، زیرا آن‌ها ناچارند با مجموعه‌ای از الزامات متنوع و گاه متناقض روبه‌رو شوند. نتیجه‌ی این وضعیت افزایش پیچیدگی‌های اجرایی، بالا رفتن هزینه‌های انطباق با مقررات و کاهش سرعت رشد بازار است. نبود نظام واحد یا استاندارد مشترک برای صدور گواهی حلال، اعتماد مصرف‌کنندگان را تضعیف کرده و مانع توسعه‌ی صنعت می‌شود. در نتیجه، هم تولیدکنندگان و هم خریداران در مورد صحت و اعتبار محصولات دارای برچسب حلال در بازار اروپا اطمینان کافی ندارند.
قوانین و مقررات در برخی کشورهای اروپایی نیز مانعی قابل توجه برای بازار غذای حلال به‌شمار می‌روند. برخی از دولت‌ها قوانینی را وضع کرده‌اند که بی‌هوش‌کردن حیوان پیش از ذبح را الزامی می‌داند؛ امری که از دید بسیاری از علمای اسلامی با اصول ذبح شرعی در تعارض است. اگرچه هدف از این قوانین، حفظ رفاه حیوانات عنوان می‌شود، اما در عمل باعث بروز تعارض میان الزامات مذهبی و حقوق قانونی شده است. در نتیجه، تولیدکنندگان محصولات حلال در برخی کشورها برای فعالیت آزادانه با دشواری مواجه‌اند، به‌ویژه در کشورهایی که قوانین مربوط به رفاه حیوانات بسیار سخت‌گیرانه است. این محدودیت‌ها می‌تواند ظرفیت تولید را کاهش دهد، سرمایه‌گذاران را از ورود به این حوزه باز دارد و در نهایت مانع رشد صنعت حلال شود. نبود چارچوب قانونی واحد در سراسر قاره نیز مشکلاتی را در تجارت بین‌المللی ایجاد کرده است. این وضعیت موجب می‌شود مصرف‌کنندگان نتوانند به‌راحتی به محصولات معتبر حلال دسترسی پیدا کنند و شرکت‌ها نیز برای گسترش بازار خود در سطح اروپا با موانع متعدد روبه‌رو شوند.
بازار غذای حلال در بریتانیا به‌واسطه‌ی تنوع فرهنگی بالا و رشد سریع جمعیت مسلمان این کشور، روندی صعودی دارد. علاوه بر فروشگاه‌های قومی و محلی، محصولات دارای گواهی حلال به‌صورت گسترده در فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ و پلتفرم‌های آنلاین در دسترس قرار گرفته‌اند. غذاهای حلال در بریتانیا نه‌تنها مورد توجه مصرف‌کنندگان مسلمان، بلکه در میان غیرمسلمانان نیز محبوب شده‌اند؛ دلایلی همچون رعایت اصول اخلاقی در ذبح حیوانات، پاکیزگی و منشأ قابل‌اعتماد محصولات، انگیزه‌ی این گرایش را تشکیل می‌دهند. بازار شامل انواع محصولات از گوشت تازه گرفته تا غذاهای آماده و فرآوری‌شده است. با این حال، مشکلاتی مانند نبود نظام یکسان صدور گواهی و اختلاف‌نظر در مورد روش‌های ذبح حلال همچنان وجود دارد. با وجود این چالش‌ها، بازار بریتانیا همچنان در مسیر رشد قرار دارد، زیرا آگاهی مصرف‌کنندگان افزایش یافته و تقاضا برای گزینه‌های غذایی اخلاق‌مدار و فراگیر رو به گسترش است.
بازار غذای حلال در فرانسه نیز به‌دلیل جمعیت بالای مسلمانان و افزایش تقاضای مصرف‌کنندگان برای محصولات دارای گواهی حلال، با ثبات در حال رشد است. محصولات حلال اکنون در فروشگاه‌های زنجیره‌ای، پلتفرم‌های آنلاین و خرده‌فروشی‌های قومی به‌وفور عرضه می‌شوند. محصولات حلال در فرانسه نه‌تنها توسط مسلمانان بلکه توسط بسیاری از غیرمسلمانان نیز خریداری می‌شوند، زیرا این محصولات به‌عنوان گزینه‌ای سالم‌تر، بهداشتی‌تر و اخلاقی‌تر شناخته می‌شوند. اقلام ارائه‌شده شامل گوشت تازه، مرغ، لبنیات، میان‌وعده‌ها و غذاهای آماده است. با این وجود، نبود نظام صدور گواهی یکپارچه همچنان یکی از چالش‌های اصلی در بازار فرانسه به شمار می‌رود. عدم وضوح در سازوکار صدور گواهی ممکن است باعث ابهام در تشخیص اصالت محصولات شود. افزون بر این، بحث‌های اخلاقی و قانونی پیرامون روش ذبح شرعی و ارتباط آن با قوانین رفاه حیوانات همچنان موجب تنش‌هایی در جامعه و بازار شده است. با این حال، چشم‌انداز بازار فرانسه همچنان مثبت است، زیرا نوآوری در تولید و گسترش کانال‌های توزیع به رشد آن کمک می‌کند. برای بهره‌برداری کامل از ظرفیت این بازار، لازم است اقدامات بیشتری در جهت استانداردسازی نظام گواهی حلال و رفع موانع قانونی صورت گیرد.
بازار غذای حلال در آلمان با سرعتی پایدار در حال رشد است، و این رشد عمدتاً ناشی از وجود جمعیت قابل توجه مسلمانان و افزایش علاقه‌ی عمومی به گزینه‌های غذایی سالم، باکیفیت و اخلاقی است. در سال‌های اخیر، فروشگاه‌های بزرگ و پلتفرم‌های آنلاین در آلمان عرضه‌ی محصولات دارای گواهی حلال را افزایش داده‌اند؛ از گوشت و غذاهای آماده گرفته تا تنقلات و محصولات فرآوری‌شده. محصولات حلال تنها مورد توجه مسلمانان نیستند، بلکه مصرف‌کنندگان غیرمسلمان نیز به دلایلی چون اطمینان از منبع تولید، رعایت اصول اخلاقی و استانداردهای بالای بهداشت غذایی به خرید آن‌ها تمایل نشان می‌دهند. با این حال، بازار آلمان نیز با چالش‌هایی مشابه سایر کشورهای اروپایی روبه‌رو است. از جمله این چالش‌ها می‌توان به تعدد نهادهای صدور گواهی حلال و نبود نظام واحد برای ارزیابی و نظارت اشاره کرد، که این مسئله موجب سردرگمی مصرف‌کنندگان و ایجاد تردید در اصالت برخی محصولات می‌شود. افزون بر این، مباحث مربوط به روش‌های ذبح شرعی و چگونگی انطباق آن‌ها با قوانین مربوط به رفاه حیوانات همچنان یکی از موضوعات مورد بحث در فضای عمومی آلمان است. با وجود این چالش‌ها، بازار حلال آلمان به‌دلیل افزایش آگاهی مصرف‌کنندگان، رشد جمعیت مسلمان و تمایل روزافزون جامعه به محصولات غذایی اخلاق‌مدار، همچنان در مسیر رشد قرار دارد و پتانسیل بالایی برای توسعه‌ی بیشتر دارد.
پیش‌بینی می‌شود بازار غذای حلال از ۲.۶۷ تریلیون دلار آمریکا در سال ۲۰۲۴ به ۵.۹۶ تریلیون دلار آمریکا تا سال ۲۰۳۳ افزایش یابد و نرخ رشد مرکب سالانه آن از سال ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۳، ۹.۳۳ درصد باشد. این رشد ناشی از افزایش تقاضا برای محصولات دارای گواهی حلال، افزایش جمعیت مسلمانان و آگاهی جهانی از ایمنی مواد غذایی و مصرف اخلاقی است.
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا