شنبه ۲۸ تیر ۱۴۰۴
پس از آغاز جنگ اوکراین، صنعت فولاد روسیه با بحران‌های جدی مواجه شد؛ بحرانی که چین با بهره‌گیری از ظرفیت عظیم تولید، قیمت‌های رقابتی و سیاست‌های صادراتی تهاجمی، آن را به فرصتی برای گسترش نفوذ اقتصادی خود تبدیل کرد. اکنون نه‌تنها بازارهای صادراتی روسیه در اختیار پکن قرار گرفته‌اند، بلکه فولاد چینی به بازار داخلی این کشور نیز راه یافته است. این تحول، پیامدهای گسترده‌ای برای تولیدکنندگان روس، توازن تجاری منطقه و آینده صنعت فولاد جهانی به همراه دارد.
به گزارش سرمایه فردا، با آغاز جنگ اوکراین، صنعت فولاد روسیه با چالش‌های جدی روبه‌رو شد؛ چالش‌هایی که فرصت طلایی برای چین فراهم آورد تا با بهره‌گیری از ظرفیت عظیم تولید و سیاست‌های تهاجمی صادراتی، نه‌تنها جای پای خود را در بازارهای صادراتی روسیه محکم کند، بلکه به بازار داخلی این کشور نیز نفوذ کند.
طبق داده‌های انجمن جهانی فولاد (World Steel Association)، تولید فولاد روسیه در سال ۲۰۲۴ با افت ۷ درصدی نسبت به سال قبل به ۷۰.۷ میلیون تن رسید. این روند نزولی در سال ۲۰۲۵ نیز ادامه یافت و در سه‌ماهه نخست سال، تولید فولاد با کاهش ۳.۸ درصدی دیگر به ۱۷.۷ میلیون تن رسید.
در همین حال، صادرات فولاد چین به روسیه در پنج ماه نخست سال ۲۰۲۵ با رشد چشمگیر ۱۶ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته، به ۱.۶۳ میلیارد دلار رسید. روسیه در اغلب موارد با ورود فولاد چینی مخالفتی ندارد، چرا که صنایع نظامی این کشور به انواع خاصی از فولاد نیاز دارند که تولید داخلی قادر به تأمین آن نیست. با این حال، فولادهای معمولی، به‌ویژه فولاد ساختمانی، نیز به بازار داخلی روسیه راه یافته‌اند و در برخی مناطق به دلیل قیمت پایین‌تر، جایگزین محصولات داخلی شده‌اند.
چین با ارائه قیمت‌هایی پایین‌تر از میانگین جهانی، موفق شده بازارهای سنتی صادراتی روسیه و حتی بازار داخلی این کشور را در اختیار بگیرد. برای مثال، در بازار خلیج فارس، قیمت پیشنهادی چین برای ورق گرم حدود ۴۷۷ دلار به ازای هر تن است؛ رقمی که به‌مراتب پایین‌تر از میانگین جهانی محسوب می‌شود.
آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) هشدار داده است که تقاضای جهانی برای مس، فلزی حیاتی در گذار به اقتصاد کم‌کربن، طی دهه آینده از عرضه پیشی خواهد گرفت. طبق تحلیل این نهاد، اگر اقدامات فوری صورت نگیرد، تا سال ۲۰۳۵ عرضه مس حدود ۳۰ درصد کمتر از نیاز جهانی خواهد بود.
فاتح بیرول، مدیر اجرایی IEA، با تأکید بر جدی بودن این چالش، پیشنهاد کرده است که کشورهای توسعه‌یافته باید بخش بیشتری از فرآیند تصفیه فلزات حیاتی را خود انجام دهند و در این مسیر با کشورهای در حال توسعه همکاری مؤثری داشته باشند.
در حال حاضر، چین بیش از ۷۰ درصد فرآوری ۲۰ ماده معدنی حیاتی مورد نیاز برای صنایع انرژی را در اختیار دارد. این مواد شامل کبالت، گالیوم، لیتیوم و منگنز هستند که در تولید باتری‌ها و اجزای الکترونیکی انرژی پاک کاربرد دارند.
با وجود کاهش قیمت بسیاری از این مواد نسبت به اوج سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲، تسلط چین همچنان پابرجاست. بیرول تأکید کرده است که برای حرکت به سمت اقتصاد سبز، باید عرضه این مواد افزایش یابد و تنوع‌بخشی به منابع، کلید حل بحران است.
وی هشدار داد که تنها تکیه بر نیروهای بازار کافی نیست و دولت‌ها باید با حمایت از ورود بازیگران جدید، ظرفیت عرضه را افزایش دهند. در غیر این صورت، جهان ممکن است دوباره با افزایش قیمت‌ها و اختلال در زنجیره تأمین مواجه شود.
مس باید در مرکز توجه قرار گیرد، چرا که به‌طور میانگین ۱۷ سال از کشف یک ذخیره جدید تا استخراج تجاری آن زمان لازم است. اگر پروژه‌های جدید با سرعت وارد بازار شوند، بازیافت مس افزایش یابد و از فلزات جایگزین مانند آلومینیوم استفاده شود، می‌توان از کمبود پیش‌بینی‌شده جلوگیری کرد.
کشف ذخایر جدید سنگ آهن با کیفیت بالا در منطقه هامرسلی استرالیای غربی، این کشور را به بزرگ‌ترین تأمین‌کننده سنگ آهن جهان تبدیل کرده است. این ذخایر که حدود ۵۵ میلیارد تن برآورد شده‌اند، ارزشی بالغ بر ۶ تریلیون دلار دارند و انتظار می‌رود سرمایه‌گذاری‌های عظیمی از سوی کشورهای بزرگ تولیدکننده فولاد برای بهره‌برداری از این منبع حیاتی صورت گیرد.
سنگ معدن این منطقه با بیش از ۶۰ درصد آهن، برای مصارف صنعتی بسیار مناسب است. یک معدن جدید نیز با سرمایه‌گذاری مشترک گروه فولاد بائوو چین (۴۶٪) و ریو تینتو (۵۴٪) راه‌اندازی شده که ظرفیت اولیه آن ۲۵ میلیون تن خواهد بود.
چین، به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد جهان، در حال حاضر بیش از ۶۵ درصد سنگ آهن خود را از استرالیا وارد می‌کند. کشف این ذخایر جدید می‌تواند قیمت سنگ آهن را در بلندمدت تثبیت کرده و وابستگی چین به تأمین‌کنندگان کوچک‌تر را کاهش دهد.
در سال ۲۰۲۴، تولید جهانی فولاد به ۱.۹ میلیارد تن رسید. چین همچنان با سهمی بیش از ۵۰ درصد، صدرنشین این صنعت است. هند با رشد سریع تولید، به‌واسطه وسعت، جمعیت و رشد اقتصادی، در حال افزایش سهم خود است.
ژاپن با سرمایه‌گذاری در کشورهای دیگر، به دنبال رشد متوازن است؛ ابتدا در محصولات تخت تایلند و اکنون در آمریکای شمالی. کره جنوبی نیز با الگوبرداری از مدل ژاپن، مسیر مشابهی را دنبال می‌کند.
روسیه تحت فشار جنگ و بی‌ثباتی بازارهای سنتی، با کاهش تولید مواجه است. آلمان و ترکیه نیز با چالش‌های تولید و بازار روبه‌رو هستند؛ آلمان محروم از انرژی ارزان روسیه و ترکیه با وجود تنوع محصول، تحت فشار صادرات چین، تورم بالا و کاهش مصرف داخلی قرار دارد.
ایران با وجود تحریم‌های فزاینده، چالش تأمین انرژی و سایه جنگ، همچنان در جمع ده تولیدکننده برتر فولاد جهان باقی مانده است؛ دستاوردی که حاصل تلاش بی‌وقفه فعالان این صنعت است و نوید آینده‌ای روشن را می‌دهد.
پس از افت صادرات فولاد چین در دوره ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۲، این کشور اکنون با قدرت بیشتری وارد بازار شده و عرصه را بر رقبا تنگ‌تر کرده است. نکته نگران‌کننده اینکه چین دیگر تنها محصولات نهایی صادر نمی‌کند، بلکه محصولات میانی را نیز روانه بازارهای جهانی کرده است.
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا