صنعت نفت در چند وقت اخیر به دلیل ضعف در تامین سوخت مایع و تولید مازوت غیراستاندارد نقش منفی در ناترازی داشته است.

به گزارش سرمایه فردا، یکی از  چالش‌های فرآیند خصوصی‌سازی صنعت نفت کشور، عدم توجه به زنجیره ارزش و نیز زنجیره تولید است. زنجیره‌ای که حلقه‌های آن مبادلات یوتیلیتی، خوراک و … با یکدیگر دارند، است. صنعت نفت در چند وقت اخیر به دلیل ضعف در تامین سوخت مایع و تولید مازوت غیراستاندارد نقش منفی در ناترازی داشته است. به عبارت دیگر ذرات زیانبار مازوت تولیدی ایران ۷ برابر سمی تر از مازوت تولیدی کشورهای دیگر است.
واحدهای عملیاتی پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها به صورت مستمر با یکدیگر تبادل خوراک و یوتیلیتی دارند. هدف اصلی از این تعامل، افزایش سودآوری کل زنجیره ارزش است و نه صرفاً تمرکز بر یک بخش مجزا. این تعاملات نه تنها به بهینه‌سازی مصرف منابع کمک می‌کند، بلکه می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌ها و افزایش کیفیت محصولات نهایی نیز گردد.
به عنوان مثال جداسازی واحدهای پایین‌دستی از پالایشگاه‌های نفت خام تصمیمی اشتباه بود. این واحدها شامل قیرسازی، روغن‌سازی و پتروشیمی‌ها هستند که به ترتیب خوراک وکیوم‌باتوم، لوبکات و نفتا از پالایشگاه‌ دریافت کرده و به دلیل سطح بالای ادغام، این واحدها در پالایشگاه باید به عنوان جزئی از خود پالایشگاه باقی می‌ماندند. حفظ یکپارچگی این واحدها به مدیریت این امکان را می‌داد که با افزایش هماهنگی، در موازنه جرم و انرژی، مدیریت بهتری داشته باشد و طرح‌های توسعه را با ابتکار عمل بهتر پیش ببرد.

تاثیر تعارض منافع صنعت نفت در ناترازی

ذی‌نفعان (سهام‌داران) مختلف در زنجیره صنعت نفت دچار تعارض منافع می‌شوند. این امر علاوه بر ایجاد چالش‌های متعدد در مدیریت شرکت‌ها، در قیمت‌گذاری انواع فرآورده‌ها و حتی در قیمت‌گذاری یوتیلیتی‌ها نیز مشکلاتی به وجود می‌آورد.
به عنوان نمونه، در حال حاضر در مناطق ویژه پتروشیمی عسلویه و ماهشهر، چالش‌های قابل توجهی در قیمت‌گذاری انواع یوتیلیتی و خوراک پروپیلن وجود دارد و حتی برخی از شرکت‌ها در این مناطق به فکر احداث یوتیلیتی‌های مجزا برای واحدهای عملیاتی خود هستند که این موضوع می‌تواند منجر به افزایش هزینه‌ها و کاهش کارایی کل زنجیره شود.
متأسفانه، عدم وجود دید جامع در خصوص مدیریت انرژی و پیوستگی زنجیره‌های ارزش در کشور موجب شده است که نتوانیم از تمام ظرفیت‌های موجود بهره‌برداری کنیم.
این نقص در مدیریت انرژی باعث ایجاد ناکارآمدی‌هایی در استفاده از منابع و همچنین کاهش توان رقابتی در بازارهای جهانی می‌شود. برای حل این چالش‌ها، ضروری است که سیاستگذاران و مدیران صنعت نفت به اهمیت یکپارچگی زنجیره‌های ارزش توجه بیشتری داشته باشند. استراتژی‌های مناسبی برای مدیریت انرژی و ارتقاء همکاری بین واحدهای مختلف تدوین کنند.
در نهایت، بازنگری در مدل‌های مدیریتی و اقتصادی موجود و ایجاد بسترهای لازم برای همکاری بین واحدهای بالادستی و پایین‌دستی می‌تواند به بهبود عملکرد کل صنعت پتروشیمی و پالایشگاه‌ها کمک کند و زمینه‌ساز توسعه پایدار در این حوزه باشد.