چهارشنبه ۲۷ فروردین ۱۴۰۴
صنعت فولاد ایران در حالی توانسته در سال های اخیر به افزایش تولید برسد که در سال جاری با مشکل تامین مواد اولیه و همچنین انرژی مواجه است. جزئیات را بخوانید؛
به گزارش سرمایه فردا، صنعت فولاد ایران یکی از اساسی‌ترین بخش‌های صنعتی کشور است که نقش مهمی در توسعه اقتصادی و صنعتی ایفا می‌کند. با این حال، این صنعت با چالش‌های متعددی روبروست که از جمله می‌توان به کمبود سنگ‌آهن، مشکلات مرتبط با تأمین انرژی، و عدم تطابق برخی فولادسازان با نیاز بازار جهانی اشاره کرد. از طرف دیگر به‌رغم ظرفیت‌سازی‌های صورت‌گرفته، همچنان عدم تعدل بین حلقه ها در زنجیره تولید وجود دارد که نشان‌دهنده مشکلات ساختاری است.
از آنجایی که در سال ۱۴۰۴ مهم‌ترین چالش‌های صنعت فولاد، تأمین سنگ‌آهن است. بسیاری از فولادسازان به دنبال تملک معدن هستند تا از این طریق بتوانند نیاز خود را تامین کنند، اما این استراتژی نیز نمی تواند در بلندمدت مشکلات این فولادسازان را برطرف کند. بر اساس برآوردها، کسری سنگ‌آهن در زنجیره فولاد ایران در سال ۱۴۰۴ به حدود ۷ میلیون تن می‌رسد. کاهش ذخایر مگنتیتی و پیش‌بینی اتمام آن در ۲۰ سال آینده، این نگرانی را دوچندان می‌کند. نبود سرمایه‌گذاری کافی در حوزه اکتشاف و استخراج و همچنین بهره‌برداری ناکافی از معادن کم‌عیار و باطله‌ها از دلایل اصلی این کسری است. یکی از راهکارهای پیشنهادی برای کاهش این چالش، معدنکاری فراسرزمینی است که با سرمایه‌گذاری در معادن کشورهای دیگر، می‌تواند نیاز زنجیره را تأمین کند. پیش از این سازمان توسعه و نوسازی معادن وعده داده بود که در زمینه اکتشاف و بهره برداری در معادن با کشور افغانستان همکاری خواهد کرد، اما بعد این خبر کاملا مسکوت ماند گویا تمایل چندانی برای همکاری با شرکت های ایرانی از خود نشان نداده اند.
علاوه بر این، استفاده از فناوری‌های پیشرفته در فرآوری سنگ‌آهن و بهبود بهره‌وری در استخراج می‌تواند به کاهش مشکلات کمک کند. اما در سال های اخیر به دلیل محدودیت تحریم ها ایران نتوانسته ماشین آلات و تجهیزات روز را به بخش معدن کشور اضافه کند تا از این طریق بتواند بهره برداری از معادن را با سرعت و با حداقل سربار انجام دهد به همین دلیل است که ایران در سال های اخیر نتوانسته در زنجیره معدن تا فولاد تعادل لازم را ایجاد کند. در واقع در یک دهه گذشته ایران با کمبود گندله مواجه بود و حالا که گندله به مرز مازاد رسیده است در تامین سنگ آهن با مشکل مواجه شده است. این مساله منجر شده تا برخی شرکت های فولادی مانند ذوب آهن با چالش بسیار جدی مواجه شود و این شرکت همچنان در زیان دست و پا می زند و نمی تواند سرمایه گذاری خود در بخش های بالادستی را توسعه دهد.
در کنار چالش‌های داخلی، رقابت در بازارهای جهانی نیز مسئله‌ای است که صنعت فولاد ایران باید با آن روبرو شود. کشورهای موفقی مانند چین، ژاپن و کره جنوبی توانسته‌اند با استفاده از فناوری‌های نوین، کربن‌زدایی و بهره‌وری بالا، جایگاه برتری در این صنعت به دست آورند. چین با استفاده از هوش مصنوعی و توسعه فناوری‌های نوین در تولید فولاد، بهره‌وری خود را افزایش داده است. ژاپن و کره جنوبی نیز با آموزش نیروی انسانی ماهر و سرمایه‌گذاری در فولاد سبز، استانداردهای بالایی در تولید ایجاد کرده‌اند. از سوی دیگر، ترکیه با ایجاد ارزش افزوده در محصولات فولادی، علیرغم نداشتن منابع معدنی گسترده، به یکی از رقبا در این عرصه تبدیل شده است.
در ایران، علاوه بر مشکلات داخلی در زمینه تجهیزات پیشرفته برای بهره برداری با حداقل سربار از معادن، محدودیت‌های صادراتی نیز چالش بزرگی شده است. هرچند وضع عوارض بر صادرات مواد معدنی در راستای تامین نیاز داخلی بوده، اما معدنکاراتن معتقدند که فرصت‌های صادراتی ایران را محدود کرده است. ضمن اینکه صنعت فولاد ایران بایثد بتواند در یک بازار رقابتی نیاز خود را تامین کند، از این رو برای رفع این چالش، نیاز به تطابق بیشتر با استانداردهای جهانی و استفاده از فناوری‌های پیشرفته احساس می‌شود. البته شرکتی مانند فولاد مبارکه و فولاد خوزستان به این سمت حرکت کرده و توانسته توفیق هایی را نیز به دست بیاورد اما سایر فولادسازان ایرانی از غافله عقب مانده اند.
بنا به آنچه گفته شد برای توسعه صنعت فولاد ایران و غلبه بر چالش‌های موجود در تامین سنگ آهن، نیاز به یک رویکرد جامع و هماهنگ وجود دارد. سرمایه‌گذاری در حوزه اکتشاف و استخراج سنگ‌آهن، استفاده از فناوری‌های نوین، بهبود زیرساخت‌های انرژی و حمل‌ونقل، و بازنگری در سیاست‌های صدور مجوز می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند. تمرکز بر تولید پایدار و رعایت استانداردهای زیست‌محیطی نیز می‌تواند جایگاه ایران را در بازارهای جهانی مواد معدنی و فلزات تقویت کند. درواقع صنعت فولاد ایران اگرچه با مشکلاتی روبروست، اما با برنامه‌ریزی دقیق و اجرای سیاست‌های مناسب می‌تواند به یکی از صنایع پیشرو در منطقه و جهان تبدیل شود.
در حال حاضر باید توجه داشت که مدیریت منابع انسانی نقش کلیدی در ارتقای بهره‌وری واحدهای صنعتی از جمله صنعت فولاد ایران دارد. به طور کلی آموزش و به‌کارگیری نیروی انسانی ماهر و متخصص در حوزه‌های مهندسی، معدنکاری، و مدیریت صنعتی می‌تواند نقشی مؤثر در بهبود کیفیت و کمیت تولید ایفا کند. تجربه کشورهای موفق نشان داده است که سرمایه‌گذاری در آموزش و توسعه منابع انسانی بازدهی بلندمدتی به همراه دارد. اما در شرایط کنونی بسیاری از شرکت های معدنی و فولادی از این مساله غفلت کرده اند و در هر شرایطی بهره وری پایین را به ماشین آلات فرسوده نسبت می دهند در حالی که این بخش نیز در زنجیره معدن تا فلز نیز به شدت با نقصان مواجه است.
در نهایت، یکی دیگر از برنامه های صنعت فولاد ایران متنوع‌سازی محصولات است که می‌تواند به افزایش ارزش افزوده و توسعه بازارهای داخلی و خارجی کمک کند، اما وقتی با کمبود سنگ اهن مواجه هستند عملا موضوع افزایش تنوع و تولید به حاشیه می رود. هرچند برخی شرکت ها مانند فولاد مبارکه با تکیه بر شرکت های معدنی که در آن سهامدار عمده است توانسته در تولید محصولات پیشرفته و خاص مانند فولادهای آلیاژی و ضدزنگ ورود کند. این موضوع باعث شده این شرکت نه‌تنها به تأمین نیازهای صنایع داخلی کمک می‌کند بلکه بازارهای صادراتی جدیدی نیز ایجاد می‌کند.
با توجه به ظرفیت‌های بالفعل و بالقوه ایران در صنعت فولاد، اجرای یک برنامه جامع و هماهنگ در تامین سنگ آهن می‌تواند مسیر رشد این صنعت را هموار کند. این برنامه باید شامل سرمایه‌گذاری‌های هدفمند، سیاست‌گذاری‌های دقیق و هم‌سویی تمام بخش‌های مرتبط از اکتشاف تا بهره برداری از سنگ آهن باشد تا ایران بتواند جایگاه خود را در این صنعت به‌عنوان یک بازیگر کلیدی منطقه‌ای و جهانی تقویت کند.
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا