فولاد خوزستان زیر فشار ناترازی‌ها؛ از انرژی تا ارز و صادرات

فولاد خوزستان زیر فشار ناترازی‌ها؛ از انرژی تا ارز و صادرات

معاون خرید فولاد خوزستان در نشست خبری متافو ۱۴۰۴ با انتقاد از سیاست‌های ناکارآمد در حوزه انرژی، نقدینگی و ارز گفت افزایش بی‌رویه قیمت‌ها، ضعف مدیریت در طرح‌های توسعه و صدور کارت‌های بازرگانی غیرحرفه‌ای، صنعت فولاد را با بحران‌های جدی روبه‌رو کرده است. او تأکید کرد صادرات مواد اولیه بدون برنامه آینده تولید را تهدید می‌کند و تصمیمات شتاب‌زده نه تنها مشکلات را حل نکرده بلکه زمینه فساد و ناترازی‌های تازه را فراهم ساخته است.

به گزارش سرمایه فردا،  عطا تفضلی معاون خرید فولاد خوزستان در نشست خبری حاشیه بیست‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی متالورژی، فولاد، ریخته‌گری و معدن (متافو ۱۴۰۴)، گفت در سال‌های اخیر صنعت فولاد با مشکلات متعددی مواجه بوده است.  نخستین چالش، ناترازی انرژی بود؛ به‌گونه‌ای که قیمت برق حدود سی برابر افزایش یافت و همین روند در حوزه گاز و آب نیز تکرار شد. او تأکید کرد سهم صنعت فولاد از مصرف برق کشور تنها هفت تا هشت درصد است، اما افزایش قیمت‌ها بخش قابل توجهی از حاشیه سود شرکت‌های فولادی را از بین برده است.

وی افزود: پس از عبور از بحران انرژی، زنجیره تولید نیز با ناترازی جدی روبه‌رو شد. او افزود در برخی سال‌ها بخش آهن اسفنجی سودآور بود و در سال‌های دیگر همان بخش زیان‌ده شد. به گفته او، علت اصلی این وضعیت آن است که طرح‌های توسعه بدون برنامه‌ریزی دقیق اجرا می‌شوند؛ به‌گونه‌ای که شرکت‌های معدنی به جای تمرکز بر تولید کنسانتره، وارد ساخت واحدهای احیا و فولادسازی شدند و این اقدام موجب شد بخشی از زنجیره از ظرفیت مؤثر خارج شود و به هزینه تبدیل گردد.

تفضلی گفت: مشکل نقدینگی نیز یکی دیگر از چالش‌های جدی صنعت است. وی افزود در گذشته شرکت‌ها بدهکار دولت بودند، اما امروز دولت پیش از آنکه بخش خصوصی بتواند منابع مالی خود را در واحدها به گردش درآورد، اقدام به برداشت از حساب‌ها می‌کند و این موضوع فشار مضاعفی بر صنعت وارد کرده است.

وی اظهار کرد: ناترازی ارزی نیز به معضلات موجود افزوده شده است. او افزود وقتی به مجموعه این ناترازی‌ها نگاه می‌کنیم، از برق و گاز گرفته تا آب، نقدینگی و ارز، مشخص می‌شود که مشکل اصلی در مدیریت است. به گفته او، نمی‌توان پذیرفت که طی چند سال متوالی هر بار صنعت با نوعی ناترازی تازه مواجه شود؛ این نشان می‌دهد شرایط بر صنعت تحمیل می‌شود و مدیریت قادر به پیش‌بینی و کنترل آن نیست.

تفضلی گفت نگاه انتقادی او بر این اساس است که مدیرانی که باید با برنامه‌ریزی دقیق از بروز چنین بحران‌هایی جلوگیری کنند، یا حضور ندارند یا توان لازم را ندارند. وی افزود همین ضعف مدیریتی موجب شده صنعت فولاد هر سال با چالش تازه‌ای روبه‌رو شود و مسیر توسعه پایدار آن با ابهام همراه باشد.

موضوع مصرف ارز همچنان چالش مهم است

عطا تفضلی معاون خرید شرکت فولاد خوزستان  گفت: یکی از مسائل مهم در حوزه اقتصادی کشور موضوع مصرف بهینه ارز است. وی افزود نرخ ارز در شرایط پولی و مالی کشور مدام در حال تغییر است و همین مسئله فشار زیادی بر واحدهای تولیدی وارد می‌کند. او توضیح داد که قانون حداکثر حمایت از تولید داخلی در اصل قانون درستی بوده و فولاد خوزستان نیز در این زمینه به‌خوبی وارد عمل شده و از تولیدکنندگان داخلی و شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت کرده است.

وی افزود: هدف اصلی این قانون دو موضوع بوده است؛ نخست توانمندسازی تولیدکننده داخلی و دوم جلوگیری از خروج ارز از کشور. او افزود هرچند در اجرا ضعف‌هایی وجود داشته و برخی تولیدکنندگان از این قانون سوءاستفاده کرده‌اند، اما اصل ماجرا این بوده که ارز از کشور خارج نشود.

تفضلی گفت در فرآیند ثبت سفارش کالا، مسیر تولیدکننده و مسیر بازرگان متفاوت است. تولیدکننده برای واردات باید مراحل پیچیده‌ای را طی کند؛ از استعلام در سامانه ایران گرفته تا دریافت پاسخ از وزارتخانه‌ها و انجمن‌ها که گاهی دو تا شش ماه طول می‌کشد. او تأکید کرد این روند طولانی خسارت‌های سنگینی به واحدهای تولیدی وارد می‌کند، زیرا بسیاری از تولیدکنندگان تازه‌کار توان جبران این خسارت‌ها را ندارند.

تفضلی گفت: در مقابل، مسیر بازرگان بسیار ساده‌تر است و گاهی ظرف یک تا دو ساعت به نتیجه می‌رسد.  این تفاوت باعث شده تولیدکنندگان واقعی برای تأمین نیازهای خود ناچار شوند از طریق بازرگانان اقدام کنند، در حالی که هدف قانون جلوگیری از خروج ارز بوده است.

تفضلی ادامه داد: از سال گذشته وزارتخانه تصمیم گرفت برای کنترل مصرف ارز، سهمیه ارزی برای واحدهای تولیدی تعریف کند. وی افزود بر اساس میزان مصرف مواد اولیه مانند الکترود، سهمیه‌ای برای هر واحد مشخص شد تا بودجه‌بندی ارزی منظم‌تر شود. در ظاهر این تصمیم درست به نظر می‌رسد، اما در عمل مشکلاتی ایجاد کرده است.

وی گفت: بارها پیش آمده که هنگام استفاده از سهمیه ارزی، سامانه اعلام کرده سهمیه تمام شده است، در حالی که سهمیه تعریف‌شده برای واحد تولیدی وجود داشته است.این مسئله واحدهای تولیدی را با سردرگمی و مشکلات جدی مواجه کرده و نشان می‌دهد که اجرای سیاست‌های ارزی همچنان با ناترازی و ضعف مدیریت همراه است.

 

گمرک منجر به پرونده‌سازی می شود!

تفضلی معاون خرید شرکت فولاد خوزستان گفت: در مواردی پیش آمده که برای استفاده از سهمیه ارزی به وزارتخانه مراجعه کرده‌ایم و پس از بررسی مشخص شده که هیچ استفاده‌ای از سهمیه نکرده‌ایم، اما سهمیه در سامانه گم شده است. این مسئله پرسش جدی ایجاد می‌کند که چرا سهمیه‌ای که مصرف نشده، از بین رفته است. در برخی مواقع مسئولان برای رفع مشکل پیشنهاد می‌کنند از کد تعرفه دیگری استفاده شود، در حالی که این اقدام تخلف آشکار است و در نهایت در گمرک منجر به پرونده‌سازی خواهد شد.

وی اظهار کرد: چنین روندی زمینه‌ساز فساد و سوءاستفاده است، زیرا قوانین به شکلی اجرا می‌شوند که مسیرهای غیرشفاف باز می‌شود. این موضوع را با وزارتخانه مطرح کرده‌ایم و خود مسئولان نیز اعتقاد دارند که این تصمیم اشتباه بوده و باید اصلاح شود. بسیاری از مدیران جدید نیز هنگام آغاز کار با تصمیمات گذشته مواجه می‌شوند و خودشان منتقد همان سیاست‌ها هستند.

تفضلی گفت بخش سوم مشکلات ارزی به صادرات مربوط می‌شود. وی افزود صادرات به ذات خود بد نیست و ارزآوری آن برای کشور اهمیت دارد، اما باید دید این ارزآوری در چه بخش‌هایی اتفاق می‌افتد و چه منابعی درگیر می‌شوند. آمارهای مختلف نشان می‌دهد طی سال‌های اخیر حجم زیادی از سنگ‌آهن کشور صادر شده و اگر این روند ادامه یابد، در آینده با کمبود منابع مواجه خواهیم شد.

وی تاکید کرد: باید منابع موجود را با دقت مدیریت کنیم و از حراج آن‌ها جلوگیری شود.  تجربه سال گذشته نشان داد که در بازه شش‌ماهه صادرات برخی مواد اولیه به شکلی انجام شد که نگرانی جدی درباره آینده ذخایر کشور ایجاد کرد. سیاست‌های ارزی و صادراتی باید به‌گونه‌ای اصلاح شوند که هم ارزآوری حفظ شود و هم منابع ملی به‌درستی مدیریت گردد.

میزان صادرات در سال۱۴۰۴ حدود سه میلیون تن بوده است

معاون خرید شرکت فولاد خوزستان گفت: بر اساس آمار انجمن فولاد و اطلاعات استخراج‌شده از سایت گمرک، میزان صادرات در سال۱۴۰۴ حدود سه میلیون تن بوده است. بررسی‌های داخلی نیز نشان می‌دهد در بندر شهید رجایی حدود پنج میلیون تن و در بندر امام یک و نیم میلیون تن صادرات انجام شده است. او تأکید کرد این مواد اولیه برای صنعت فولاد حیاتی هستند و صادرات آن‌ها آینده تولید را به خطر می‌اندازد.

وی افزود: دولت برای این صادرات مجوز صادر کرده و در عین حال عوارض و حقوق مالکانه دریافت می‌کند، چه استخراج انجام شود و چه نشود. او افزود این روند به معنای پیش‌خور کردن منابع ملی است و ظرفیت‌های موجود به‌سادگی از دست می‌رود.

تفضلی گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد شرکت‌های بزرگ کنسانتره‌ساز مانند چادرملو و گل‌گهر خودشان صادرکننده مستقیم نیستند و صادرات عمدتاً توسط واسطه‌ها انجام می‌شود. قیمت کنسانتره در داخل کشور حدود شش هزار تومان به ازای هر کیلوگرم است، در حالی که صادرکننده پس از پرداخت هزینه حمل، عوارض و حقوق بندری باید آن را بالای نه هزار تومان بفروشد.  با توجه به نرخ ارز سامانه‌ای، صادرکننده در نهایت حدود شش هزار و سیصد تومان دریافت می‌کند که با هزینه‌های واقعی همخوانی ندارد و نشان می‌دهد صادرات از مسیرهای غیرشفاف انجام می‌شود.

وی تاکید کرد: این روند به کارت‌های بازرگانی مرتبط است. بسیاری از صادرکنندگان واقعی چنین ریسکی را نمی‌پذیرند و صادرات توسط افراد غیرحرفه‌ای با کارت‌های بازرگانی انجام می‌شود. این افراد ارز حاصل از صادرات را به سامانه بازنمی‌گردانند یا آن را با نرخ‌های بالاتر در بازار داخلی می‌فروشند. تفضلی تأکید کرد این وضعیت نه هنر صادرات است و نه دستاورد بازرگانی خارجی، بلکه استفاده از رانت ارزی است که در تالار مبادله با اختلاف ۳۰ تا ۴۰ هزار تومان بسیار وسوسه‌انگیز شده است.

تعداد صدور کارت‌های بازرگانی به شکل غیرعادی افزایش یافت

وی گفت: آمار اتاق بازرگانی نشان می‌دهد تعداد صدور کارت‌های بازرگانی به شکل غیرعادی افزایش یافته است، در حالی که وضعیت تجاری کشور بهتر نشده و صادرات واقعی رونق نگرفته است. این کارت‌ها عمدتاً برای سوءاستفاده صادر شده‌اند و امروز حتی برخی تأمین‌کنندگان و طلبکاران به دنبال خرید محصول نهایی زیر قیمت هستند تا آن را صادر کنند. این مشکلات در همه حلقه‌های زنجیره تولید فولاد دیده می‌شود و نیازمند کنترل جدی و اصلاح فوری است.

 معاون خرید شرکت فولاد خوزستان گفت کنترل ارز در شرایط فعلی عملاً نتیجه‌ای ندارد و در کنار آن قیمت کنسانتره به شکل غیرمنطقی افزایش یافته است. وی افزود در حالی که قیمت شمش فولادی از ابتدای سال تنها ۱۰ تا ۱۵ درصد رشد داشته، قیمت کنسانتره ۵۰ درصد بالا رفته و این موضوع حاشیه سود شرکت‌های فولادی را از بین برده است.  وضعیت امروز شرکت‌های فولادی مطلوب نیست و صادرات مواد اولیه در چنین شرایطی جای تعجب دارد.

تفضلی افزود: برای نمونه افغانستان که همسایه ماست چند سال پیش مزایده‌ای برای معادن سنگ‌آهن خود برگزار کرد و شرایطی تعیین نمود که هیچ‌یک از شرکت‌های بزرگ ما نتوانستند برنده شوند. او افزود در قراردادهای افغانستان الزام شده بود که سنگ‌آهن باید در همان کشور به کنسانتره، گندله، آهن اسفنجی و فولاد تبدیل شود و تنها فولاد نهایی اجازه صادرات داشته باشد. حتی در قراردادها ساخت بیمارستان و جاده نیز دیده شده بود.  این رفتار نشان می‌دهد مدیریت منابع در کشورهای دیگر با دقت بیشتری انجام می‌شود، در حالی که در ایران شاهد بارگیری مداوم کشتی‌ها در بنادر جنوبی و خروج مواد اولیه هستیم.

وی گفت: اگر برنامه‌ریزی درستی انجام می‌شد امکان اصلاح این روند وجود داشت و حتی امروز نیز دیر نیست. مسئولان در ماه‌های اخیر نسبت به این موضوع واکنش نشان داده‌اند و امید است تصمیمات جدید بتواند جلوی این روند را بگیرد.

تفضلی اظهار کرد: در گذشته روابط تجاری بر اساس جریان متعارف بازار شکل می‌گرفت اما امروز صادرکنندگان با انگیزه‌های ارزی به سراغ تأمین‌کنندگان می‌روند و پیشنهاد پرداخت نقدی یا دلاری می‌دهند.  این رفتار تعادل زنجیره تأمین را برهم زده و مشکلات جدی در جذب کنسانتره و تأمین مواد اولیه ایجاد کرده است.

وی گفت: تصمیمات شتاب‌زده برای حل مشکلات گاهی خود به ایجاد مشکلات جدید منجر می‌شود و انرژی زیادی از تولیدکنندگان می‌گیرد. او افزود برای دریافت سهمیه ارزی نیز تولیدکنندگان باید زمان و انرژی زیادی صرف کنند و در صورت عدم تأیید کارشناسان، تکلیف تولیدی‌ها نامشخص می‌ماند.

تفضلیتوضیح داد: امیدوار است در تصمیم‌گیری‌ها خرد جمعی بیشتری دخالت داده شود و همه فعالان صنعت در فرآیندها مشارکت داشته باشند تا مشکلات تکرار نشود.  تولید در ایران همواره با چالش همراه بوده و باید با تلاش جهادی بر این مشکلات غلبه کرد تا هم تولید و هم صادرات در مسیر درست و مطابق اهداف ملی انجام شود، نه صرفاً به‌عنوان منفعت شخصی.

دیدگاهتان را بنویسید