پایگاه خبری سرمایه فردا

در حالی که صنعت خودرو در بسیاری از کشورها به موتور محرک اقتصاد تبدیل شده، در ایران این صنعت با انباشت بحران، زیان‌های سنگین و ساختارهای انحصاری، نه‌تنها از رقابت جهانی عقب مانده بلکه در بازار داخلی نیز با نارضایتی عمومی، کاهش اعتماد و افت سرمایه‌گذاری مواجه است. این گزارش، روایتی است از چرخه معیوبی که بدون اصلاحات ساختاری، هر روز عمیق‌تر می‌شود.

در حالی که تقاضا در بازار خودرو ایران به‌دلیل کاهش قدرت خرید خانوارها در رکود فرو رفته، قیمت‌ها برخلاف منطق اقتصادی، جهشی بی‌سابقه را تجربه کرده‌اند. افزایش ۳۰ تا ۴۰۰ میلیون تومانی قیمت خودروها در غیاب واردات آزاد، ضعف رقابت‌پذیری و ناکارآمدی مونتاژکاران، نشان‌دهنده شکل‌گیری یک بحران ساختاری است که نه‌تنها مصرف‌کننده را تحت فشار قرار داده، بلکه کارایی بازار را نیز به‌شدت تضعیف کرده است

شرکت هواپیمایی آسمان، یکی از قدیمی‌ترین ایرلاین‌های کشور، با انتصاب کوروش خلیلیان به مدیریت و ثبت دریافتی ۲۰۰ میلیون تومانی در نخستین هفته کاری، در مرکز توجه رسانه‌ها و نهادهای نظارتی قرار گرفته است. در حالی که وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از هزینه‌های ماهانه ۲۰۰ میلیارد تومانی این شرکت انتقاد کرده و حمایت مالی از آن را متوقف اعلام کرده، مطالبه شفاف‌سازی درباره حقوق مدیرعامل همچنان بی‌پاسخ مانده است.

صنعت خودروی ایران با سه بحران هم‌زمان مواجه است: ناکارآمدی تولید، نارضایتی مصرف‌کننده و زیان‌های مالی سنگین. در چنین شرایطی، دولت ناگزیر به واگذاری تدریجی خودروسازان به بخش خصوصی شده است. اما خصوصی‌سازی واقعی تنها زمانی موفق خواهد بود که با اصلاح ساختار قیمت‌گذاری، ارتقای کیفیت و حذف انحصار همراه شود.

با نزدیک شدن به سال ۲۰۳۰، صنعت خودرو در آستانه تحولی تاریخی قرار دارد. خودروهای برقی به‌سرعت جایگزین مدل‌های احتراق داخلی می‌شوند و سرمایه‌گذاری در موتورهای بنزینی، به‌زودی به قمار پرریسکی بدل خواهد شد. این تغییر نه‌تنها ساختار بازار را دگرگون می‌کند، بلکه آینده برندهای سنتی را نیز به چالش می‌کشد.

در آستانه واگذاری دومین خودروساز بزرگ کشور، پرسش‌های جدی درباره نحوه انتقال مالکیت، اهلیت خریداران و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی این تصمیم مطرح شده است. تجربه‌های تلخ خصوصی‌سازی در ایران نشان می‌دهد که واگذاری بدون برنامه، نظارت و تعهد توسعه‌محور، می‌تواند به فروپاشی صنعتی، افزایش قیمت‌ها و بحران اشتغال منجر شود. سایپا، با تمام ظرفیت‌هایش، در نقطه‌ای ایستاده که می‌تواند آغازگر اصلاحات ساختاری باشد—یا قربانی بی‌تدبیری مدیریتی.

در سال‌های اخیر، تحریم‌ها و ناتوانی شرکت‌های هواپیمایی در نوسازی ناوگان، زمینه‌ساز شکل‌گیری بازار سیاه بلیت‌فروشی شده‌اند. در ایام پرتردد مانند اربعین، تخلفات گسترده‌ای در فروش بلیت‌های چارتری رخ داده که با مهندسی تقاضا و کمبود مصنوعی، قیمت‌ها را تا چند برابر افزایش داده‌اند. نبود سامانه یکپارچه فروش، وابستگی به واسطه‌های غیررسمی و ضعف ضمانت اجرایی نرخ‌های مصوب، این چرخه معیوب را تقویت کرده‌اند. برآوردها نشان می‌دهد ارزش تخلفات سالانه در این حوزه به بیش از ۳ هزار میلیارد تومان می‌رسد.

نماد «خپارس» متعلق به شرکت پارس‌خودرو، یکی از قدیمی‌ترین خودروسازان ایران است که با سابقه مونتاژ برندهای خارجی و داخلی، ظرفیت تولید قابل توجهی دارد. با وجود جایگاه صنعتی، چالش‌هایی مانند زیان انباشته، قیمت‌گذاری دستوری، بدهی‌های سنگین و نوسانات ارزی، ارزندگی این نماد را به اصلاحات ساختاری و بازسازی مالی وابسته کرده است

نماد «حریل» متعلق به شرکت حمل‌ونقل ریلی پارسیان، یکی از نمادهای فعال در صنعت حمل‌ونقل ریلی ایران است که با وجود ظرفیت‌های زیرساختی و تقاضای رو به رشد، با چالش‌هایی در سودآوری پایدار، نقدینگی و بهره‌وری مواجه است. ارزندگی این نماد به اصلاح ساختار مالی، توسعه ناوگان و افزایش سهم بازار وابسته است.