حمله اسرائیل به قطر، نه‌تنها معادلات امنیتی منطقه را دگرگون کرد، بلکه پرده از فروپاشی نقش سنتی حکام عربی در نظم‌سازی خاورمیانه برداشت. در شرایطی که واشنگتن از مهار تل‌آویو ناتوان یا بی‌میل است، کشورهای عربی با تهدیدات بی‌سابقه‌ای مواجه شده‌اند و ناگزیرند در سیاست‌های خود نسبت به ایران و محور مقاومت تجدیدنظر کنند. هم‌زمان، رقابت هژمونیک میان ایران، اسرائیل و ترکیه وارد مرحله‌ای تازه شده و تهران، به‌عنوان تنها قدرت خودیار منطقه، بیش از گذشته در موقعیت بازتعریف نظم امنیتی خاورمیانه قرار گرفته است.

به گزارش سرمایه فردا، در پیوند با این گزاره، روزنامه سعودی الشرق الاوسط در روزی که سران کشورهای اسلامی در دوحه جمع شدند در تحلیلی معنادار که در شبکه العربیه هم بازتاب یافت نوشت: از نگاه کشورهای خلیج فارسی، رابطه با آمریکا به عنوان کشوری که از نظر نظامی و اقتصادی نیرومندترین کشور دنیا است، رابطه‌ای راهبردی است که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد، حتی اگر در برخی پرونده‌ها، اشتباهات یا اختلافاتی بروز کند!  این روزنامه وابسته به خاندان عربستان ادامه نوشت: فراخوان‌های مکرر از کشورهای عربی برای دست‌کشیدن از اتحاد راهبردی با آمریکا خود، ناشی از این دلیل است که جنگ‌های داخلی در بسیاری از کشورهای عربی بیداد می‌کند، شماری از آن‌ها گرفتار فروپاشی و ناکارآمدی‌ و همچنین اختلافات عمیق درباره مفهوم امنیت عربی هستند.

حمله اسرائیل به قطر عبور از خط قرمزی

حمله اسرائیل به قطر عبور از خط قرمزی بود که اگرچه یک قمار بزرگ محسوب می شود اما معادلات آتی نظم منطقه ای را خیلی شفاف به نمایش گذاشت:

۱- اتفاقات اخیر اثبات کرد حکومت های عربی کاملا از صحنه بازیگری در منطقه از دور خارج شده و در نقش دولت های فرومانده محلی، جایی در نظم سازی منطقه ای نخواهند داشت. هدف قرار دادن دوحه باید بیش از هر واحد سیاسی برای عربستان نگران کننده باشد. سعودی ها در ۲ گذشته برای عادی سازی روابط با اسرائیل و پیوستن به ترتیبات «آبراهام» تحت فشار آمریکا قرار داشته و البته آنها هم نسبت به این اتفاق بی رغبت نبوده و گام های نهایی را هم در روزهای منتهی به طوفان الاقصی برداشته بودند. با این وجود و با قدرت گیری اسرائیل در منطقه، سعودی ها دیگر شانسی نخواهند یافت برای عادی سازی شروط خود را داشته باشند و شاید به زودی مجبور شوند با ترجیحات اسرائیلی، صلح تحمیلی و عادی سازی اجباری با رژیم صهیونیستی را بپذیرند.

اسرائیل اکنون بزرگ‌ترین تهدید برای ثبات منطقه است

۲- گاردین انگلیس هفته گذشته نوشت: کشورهای عربی به این جمع‌بندی رسیده‌اند که اسرائیل اکنون بزرگ‌ترین تهدید برای ثبات منطقه است؛ اقدامات اسرائیل بی‌پروا‌تر شده و هنجارهایی را که رهبران عرب تصور می‌کردند هنوز بر منطقه حکمفرماست، زیر پا گذاشته است. انفعال آمریکا این برداشت را تقویت کرده است. هم دولت بایدن و هم دولت ترامپ از مهار حملات نظامی اسرائیل خودداری کرده‌اند. حمله به قطر، حاکمان خلیج فارس را ناگزیر می‌کند با این واقعیت روبه‌رو شوند که واشنگتن نمی‌خواهد یا نمی‌تواند نزدیک‌ترین متحد خود را کنترل کند. این واژگونی تاریخی، حقانیت سیاست های منطقه ای ایران را در طول حداقل ۲ دهه گذشته اثبات کرده است. این اتفاقات همچنین محدودیت ها و موانع ساختاری را در چیدمان و طراحی جدید منطقه ای از مقابل ایران برخواهد داشت. حالا دست ایران به عنوان تنها قدرت خودیار منطقه بازتر از گذشته است.

۳- آنچه که در منطقه می گذرد و حمله به قطر، شاید کارمایی است که کشورهای عربی نسبت به اعمال خود با آن روبرو شده اند. سکوت منزجز کننده در قبال نسل کشی مردم فلسطین و از همه مهمتر تلاش پیدا و پنهان دوحه، ریاض و دیگر پایتخت های عربی برای تضعیف محور مقاومت در منطقه و تبانی با صهونیست ها، نه تنها کمکی به امنیت آنان نکرد که حالا این کشورها شکننده تر از هر زمانی هستند. یک دهه تلاش حکام عربی برای ساقط کردن نظام سوریه، فقط دمشق را به کریدوری برای تجزیه منطقه و حمله به کشورهای عربی تبدیل کرد. محمد بن سلمان اگر باهوش باشد، باید تلاش های سعودی با میدانداری یزید بن فرحان شاهزاده سعودی در جهت تضعیف مقاومت لبنان و فشار به بیروت برای پرونده خلع سلاح حزب الله را متوقف کند. هر حرکتی علیه محور مقاومت، خودکشی همه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس است.

رقابت هژمونیک برای تعیین نظم امنیتی در خاورمیانه

۴- تردیدی نیست رقابت هژمونیک برای تعیین نظم امنیتی در خاورمیانه میان ایران، رژیم صهیونیستی و ترکیه خواهد بود. ترکیه در سال هایی گذشته به عنوان بازیگری فرصت طلب و بازی به هم زن ظاهر شده است. بر کسی پوشیده نیست اقدام نابخردانه اردوغان در سوریه، منطقه را به کانون بی ثباتی مواجه کرد که حالا خود آنکارا هم از پیامدهای آن در امان نیست. یک شب قبل از هدف قرار دادن دوحه، نیروی هوایی اسرائیل دارایی های نظامی ترکیه در سوریه را هدف حمله قرار داد و اینبار هم صدایی از آنکارا بلند نشد! روزنامه اسرائیلی هاآرتص اخیرا فاش کرد که احتمال گشودن جبهه‌ای جدید علیه ترکیه از سوی رژیم صهیونیستی وجود دارد. این نشریه اذعان کرد که نگرانی‌های داخلی اسرائیل در حال افزایش بوده و سال‌هاست که بذرهای رویارویی آنکارا و تل‌آویو در حال رشد است. به اذعان تل آویو حمایت ترکیه از حماس و گسترش نفوذش در سوریه را می‌توان حرکت آنکارا به سمت سرزمین‌های اشغالی دانست. هاآرتص با اشاره به ادعای اخیر شاباک درباره خنثی‌سازی طرح ترور ایتمار بن‌گویر توسط یک تیم وابسته به حماس در ترکیه، این سؤال را مطرح کرد: «آیا آنکارا در طراحی این عملیات نقش داشته است؟» و هشدار داد که به هر حال، ممکن است اسرائیل دفاتر حماس در استانبول را هدف قرار دهد. این روزنامه عبری نوشت: حمله غافلگیرکننده اسرائیل به رهبری ارشد حماس در قطر زنگ‌خطری برای آنکارا بود. اگر اسرائیل حاضر باشد حماس را در دوحه هدف قرار دهد، چه چیزی مانع از آن می‌شود که عوامل این گروه را در ترکیه هدف قرار ندهد؟

با این همه، از نقطه نظر صهیونیست ها تنها تهدید پیش روی آنها نه ترکیه و اردوغان بلکه همچنان ایران است. کانال ۱۳ اسرائیل در گزارش تازه خود از جنگ ۱۲ روزه می نویسد: در تاریخ ۱۲ ژوئن، کابینه امنیتی در پناهگاهی در منطقه تپه‌های اورشلیم تشکیل جلسه محرمانه داد. نتانیاهو در آغاز این جلسه گفت: «ما در لحظه‌ای تاریخی با تصمیمی سرنوشت‌ساز روبه‌رو هستیم. اگر جلوی ایران را نگیریم، طی چند سال آینده آن‌ها به ده‌ها هزار کیلوگرم مواد هسته‌ای دست خواهند یافت. ایران هم‌اکنون مواد شکافت‌پذیر غنی‌سازی‌شده در سطحی دارد که برای هشت تا نه بمب کافی است. آن‌ها به‌زودی به دومین قدرت بزرگ در زمینه موشک‌های بالستیک تبدیل خواهند شد. اگر اقدام نکنیم، دیگر اینجا نخواهیم بود.»