شنبه ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۴
با اجرایی شدن جزئیات توافق ایران و اورآسیا دورنمای تحقق صادرات ۲۰ میلیارد دلار ایران به کشورهای اورآسیا در ۵ سال آینده نمایان شد.
به گزارش سرمایه فردا، روز گذشته، توافقنامه تجارت آزاد جامع میان ایران و کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) به مرحله اجرا رسید. این توافقنامه کاهش قابل توجه عوارض گمرکی و تسهیل شرایط صادرات را در دستور کار قرار داده و فرصت‌های تازه‌ای را برای توسعه تجارت میان طرفین فراهم می‌کند. این توافق جایگزین توافق موقت خواهد شد که از سال ۲۰۱۹ اجرایی بود و تنها طیفی محدود از محصولات را شامل می‌شد. در قالب این قرارداد جدید، تولیدکنندگان کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا به بازار ایران دسترسی گسترده‌تر و ترجیحی خواهند داشت.
سند توافق تجارت آزاد در دسامبر ۲۰۲۳ به امضا رسید و در اوایل سال ۲۰۲۵، توسط کشورهای عضو اتحادیه شامل قزاقستان، روسیه، بلاروس، قرقیزستان و ارمنستان و همچنین ایران تصویب شد. با اجرای این توافق، میانگین نرخ عوارض گمرکی واردات کالا از کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا به ایران، از ۲۰ درصد به ۴.۵ درصد کاهش می‌یابد. به گفته منابع خبری، جلسات و مذاکرات میان طرفین برای اجرای مؤثرتر مفاد توافقنامه همچنان ادامه دارد.
این توافق، تعرفه‌های گمرکی را برای ۸۷ درصد کالاهای مبادله‌ای میان ایران و کشورهای عضو به صفر کاهش داده است، که موجب افزایش رقابت‌پذیری محصولات ایرانی در بازارهای این کشورها خواهد شد. بر اساس این توافق، ۴۷۰۰ ردیف تعرفه‌ای شامل کاهش تعرفه شده‌اند که در برخی دسته‌بندی‌ها حتی به ۷۰۰۰ قلم کالا می‌رسد. این امر فرصت‌های گسترده‌ای برای صادرات محصولات کشاورزی، کالاهای صنعتی و انرژی فراهم می‌کند.
آندری اسلپنف، وزیر تجارت کمیسیون اقتصادی اوراسیا، اعلام کرد که مقدمات برگزاری نخستین نشست کمیته مشترک در حال انجام است. این نشست که برای نیمه دوم سال ۲۰۲۵ برنامه‌ریزی شده، به بررسی گسترش همکاری‌های تجاری و اقتصادی میان اتحادیه اوراسیا و ایران خواهد پرداخت. توافقنامه جدید ۹۰ درصد از طیف محصولات را پوشش داده و در مقایسه با توافق پیشین، دارای بخش نظارتی گسترده‌تر برای حذف موانع تجاری متقابل است.
بر اساس تحلیل‌های کارشناسان، اجرای این توافق می‌تواند گردش مالی مبادلات تجاری میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا را در میان‌مدت به ۱۲ میلیارد دلار افزایش دهد. همچنین، صرفه‌جویی سالانه در عوارض گمرکی برای تأمین‌کنندگان کشورهای عضو اتحادیه می‌تواند به ۳۸۰ میلیون دلار برسد. مقامات روسی تأکید کردند که ایران برای نخستین بار، بازار داخلی خود را به روی کالاهای کشورهای ثالث گشوده است، در حالی که پیش از این، به‌عنوان بخشی از سیاست توسعه ظرفیت‌های تولیدی خود، این بخش را محافظت می‌کرد.
انتظار می‌رود اجرای این توافق موجب رشد ترانزیت‌های تجاری در امتداد کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب شود. این تغییرات، امکان دسترسی گسترده‌تر ایران به بازارهای منطقه‌ای را فراهم کرده و منجر به کاهش هزینه‌های صادرات، به‌ویژه در بخش کشاورزی، کالاهای صنعتی و انرژی خواهد شد. اتحادیه اقتصادی اوراسیا یک انجمن بین‌المللی اقتصادی است که با هدف تعمیق همکاری‌های تجاری و ادغام اقتصادی بین کشورهای عضو شکل گرفته است. این اتحادیه حرکت آزاد کالا، خدمات، سرمایه و نیروی کار را تضمین کرده و سیاست‌های اقتصادی هماهنگی را دنبال می‌کند.
در نتایج اقتصادی سال ۲۰۲۴، قزاقستان از نظر رشد اقتصادی، جایگاه سوم را در اتحادیه اقتصادی اوراسیا به خود اختصاص داده است. همچنین، کشورهای عضو اتحادیه سازوکاری برای حمایت مالی از کشاورزان راه‌اندازی خواهند کرد.
به طور کلی تجارت با اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) در شرایط کنونی که محدودیت تحریم ها وجود دارد مزایای متعددی برای تامین ارزانتر مواد اولیه و حتی کالاهای اساسی شود به همین دلیل می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر اقتصاد کشور داشته باشد. کاهش تعرفه‌های گمرکی موجب افزایش رقابت‌پذیری محصولات ایرانی در بازارهای این کشورها خواهد شد. همچنین، پیش‌بینی می‌شود حجم تجارت ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا به حداقل ۱۰ تا ۱۲ میلیارد دلار برسد، که فرصت‌های اقتصادی جدیدی را برای صادرکنندگان و واردکنندگان ایرانی فراهم می‌کند.
یکی از مهم‌ترین مزایای این توافقنامه، دسترسی ایران به بازارهای جدید است. کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا شامل روسیه، قزاقستان، بلاروس، ارمنستان و قرقیزستان با مجموع جمعیتی بیش از ۱۸۰ میلیون نفر، فرصتی بزرگ برای توسعه صادرات ایران فراهم می‌کنند. علاوه بر این، این توافق موجب تسهیل سرمایه‌گذاری‌های مشترک بین ایران و کشورهای عضو اتحادیه می‌شود، که می‌تواند باعث ارتقای فناوری و افزایش بهره‌وری در صنایع مختلف گردد.
مزیت دیگر این توافقنامه، نقش آن در افزایش ترانزیت و حمل‌ونقل بین‌المللی است. اجرای این توافق باعث رشد ترددهای تجاری در امتداد کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب شده و به توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل ایران کمک می‌کند. علاوه بر این، توافقنامه شامل حذف موانع تجاری غیرتعرفه‌ای است که تجارت میان ایران و کشورهای عضو اتحادیه را تسهیل خواهد کرد. کاهش هزینه‌های صادرات، به‌ویژه در بخش کشاورزی، کالاهای صنعتی و انرژی، امکان رشد صادرات ایران به کشورهای اوراسیا را فراهم می‌سازد.
این توافق می‌تواند نقش مهمی در عبور ایران از چالش‌های اقتصادی ایفا کند و زمینه را برای اتصال بهتر ایران به اقتصاد جهانی فراهم آورد. توسعه تجارت، سرمایه‌گذاری‌های مشترک، افزایش ترانزیت و کاهش موانع تجاری، ایران را به یک بازیگر مهم در بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی تبدیل خواهد کرد.
علاوه بر تأثیرات تجاری، این توافق نقش مهمی در کاهش وابستگی ایران به دلار خواهد داشت. کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا به‌طور فزاینده‌ای به سمت استفاده از ارزهای ملی در تبادلات تجاری حرکت می‌کنند، که این امر می‌تواند از شوک‌های ارزی ناشی از نوسانات دلار جلوگیری کند. به ویژه، ایران و روسیه در سال‌های اخیر به دنبال تقویت تجارت با استفاده از روبل و ریال بوده‌اند، که در صورت گسترش، موجب ثبات بیشتر در بازار ارز خواهد شد. انتظار می‌رود اجرای این توافق موجب رشد ترددهای ترانزیتی در امتداد کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب شود و امکان دسترسی گسترده‌تر ایران به بازارهای منطقه‌ای را فراهم آورد.
این توافقنامه علاوه بر افزایش واردات ارزانتر مواد اولیه، می‌تواند نقش مهمی در کاهش وابستگی ایران به دلار داشته باشد. کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا به‌طور فزاینده‌ای به سمت استفاده از ارزهای ملی در تبادلات تجاری حرکت می‌کنند که این امر می‌تواند از شوک‌های ارزی ناشی از نوسانات دلار جلوگیری کرده و موجب ثبات بیشتر در بازار ارز شود. با توجه به این فرصت‌ها، ایران می‌تواند با بهینه‌سازی فرآیندهای تجاری و تقویت زیرساخت‌های وارداتی، هزینه‌های تولید را کاهش داده و تعاملات اقتصادی خود را در سطح بین‌المللی گسترش دهد.
همچنین کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا می‌توانند نقش مهمی در تأمین مواد اولیه مورد نیاز ایران ایفا کنند و زمینه‌ساز واردات ارزانتر برخی کالاها شوند. بر اساس توافقنامه تجارت آزاد میان ایران و این اتحادیه، ۵۰۲ قلم کالا شامل مواد غذایی، محصولات شیمیایی، مصالح ساختمانی، خدمات فنی و مهندسی، محصولات صنعتی و کشاورزی از سوی کشورهای اوراسیا به ایران صادر می‌شود. مهم‌ترین مواد اولیه وارداتی ایران از کشورهای اوراسیا شامل محصولات فلزی و معدنی مانند فولاد، آلومینیوم و مس است که در صنایع ساختمانی و تولیدی ایران کاربرد گسترده‌ای دارند.
همچنین، محصولات پتروشیمی و شیمیایی از جمله پلیمرها، مواد اولیه دارویی و کودهای شیمیایی نیز از این کشورها وارد می‌شوند که نقش اساسی در صنایع پتروشیمی و کشاورزی ایران دارند. علاوه بر این، محصولات کشاورزی مانند گندم، جو، ذرت و روغن‌های خوراکی می‌توانند نیازهای غذایی ایران را با قیمت مناسب‌تری تأمین کنند. ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی شامل ماشین‌آلات سنگین، تجهیزات کشاورزی و قطعات صنعتی نیز به ایران صادر می‌شود که موجب کاهش هزینه‌های تولید در ایران خواهد شد.
بر اساس آمارهای موجود، در سال گذشته ۴.۵ میلیون تن کالا به ارزش ۱.۷ میلیارد دلار از ایران به این اتحادیه صادر شده است، که نسبت به سال قبل ۱۸ درصد افزایش در وزن و ۱۳ درصد افزایش در ارزش داشته است. مهم‌ترین کالاهای صادراتی ایران به کشورهای اوراسیا شامل پسته با پوست تازه، پلی‌استایرن، میله‌های آهنی و فولادی، قیر نفت، سیمان سفید، میگو، فلفل فرنگی، کیوی تازه و رب گوجه‌فرنگی هستند. این محصولات به دلیل تقاضای بالا و کاهش تعرفه‌های گمرکی، بیشترین پتانسیل صادرات به کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا را دارند. همچنین، با اجرای توافقنامه تجارت آزاد، انتظار می‌رود حجم صادرات ایران به این کشورها در پنج سال آینده به ۱۸ تا ۲۰ میلیارد دلار افزایش یابد.
با توجه به این فرصت‌ها، ایران می‌تواند با تقویت زیرساخت‌های صادراتی و بهینه‌سازی فرآیندهای تجاری، سهم بیشتری از بازار اوراسیا را به دست آورد و تعاملات اقتصادی خود را در سطح بین‌المللی گسترش دهد. به طور قطع در قالب توافقنامه اورآسیا کاهش هزینه‌های صادرات، به‌ویژه در بخش کشاورزی، کالاهای صنعتی و انرژی، رخ می دهد. به همین دلیل می‌تواند موجب افزایش حجم تجارت و حذف تدریجی دلار از معاملات تجاری میان ایران و کشورهای آسیایی گردد. این توافق، نخستین تجربه جدی ایران در حوزه تجارت آزاد محسوب می‌شود و می‌تواند زمینه‌ساز افزایش صادرات، جذب سرمایه‌گذاری‌های مشترک و تثبیت تعاملات اقتصادی مستقل از دلار باشد، که در نهایت به کاهش فشارهای اقتصادی و بهبود شرایط تجارت بین‌المللی ایران منجر خواهد شد.
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا