پایگاه خبری سرمایه فردا

در حالی که سازمان همکاری اسلامی بیش از پنج دهه پیش در واکنش به آتش‌زدن مسجدالاقصی تشکیل شد، حمله اخیر رژیم صهیونیستی به پایتخت قطر بار دیگر این نهاد را در برابر آزمونی تاریخی قرار داده است. اجلاس اضطراری با حضور ۵۱ کشور اسلامی در دوحه برگزار شد و رهبران عربی و اسلامی خواستار اقدام عملی علیه اسرائیل شدند. پیشنهادهایی چون تشکیل ارتش عربی، تحریم‌های اقتصادی، توقف قراردادهای صلح و به رسمیت شناختن کامل کشور فلسطین، به‌عنوان سناریوهای مقابله با تجاوزات تل‌آویو مطرح شد. اکنون، پس از حمله به قطر، کشورهای عربی دریافته‌اند که بی‌عملی در برابر اسرائیل، امنیت هیچ پایتختی را تضمین نمی‌کند.

در پی حمله نظامی رژیم صهیونیستی به پایتخت قطر، سران کشورهای اسلامی و عربی در نشست اضطراری سازمان همکاری‌های اسلامی گرد هم آمدند تا ضمن محکومیت تجاوز اخیر، خواستار اقدام عملی، تشکیل ائتلاف منطقه‌ای و پاسخ بازدارنده به تل‌آویو شوند. رهبران ایران، عراق، مصر، اردن، ترکیه و قطر در سخنرانی‌های خود تأکید کردند که اسرائیل با عبور از تمامی خطوط قرمز، امنیت منطقه را تهدید کرده و باید با فشار سیاسی، اقتصادی و حقوقی مهار شود. این اجلاس، نقطه عطفی در همگرایی کشورهای اسلامی برای مقابله با سیاست‌های تجاوزگرانه اسرائیل تلقی می‌شود.

یک سال پس از عملیات موشکی گسترده ایران علیه اهداف نظامی رژیم صهیونیستی، تصاویر ماهواره‌ای جدید پرده از خسارات عمیق به پایگاه‌های تل نوف و نواتیم برداشته‌اند. عملیات «وعده صادق ۲» که در واکنش به ترور رهبران مقاومت طراحی شد، با اصابت دقیق موشک‌های بالستیک به زیرساخت‌های حیاتی نیروی هوایی اسرائیل، معادلات نظامی منطقه را دگرگون کرد. در حالی که تل‌آویو با سانسور شدید تلاش کرد ابعاد واقعی حمله را پنهان کند، تحلیل‌های منابع مستقل نشان می‌دهند که توان عملیاتی ارتش اسرائیل برای مدت قابل توجهی مختل شده و روایت رسمی رژیم با واقعیت‌های میدانی در تضاد است.

حمله هوایی اسرائیل به دوحه در نوامبر ۲۰۲۳، نه‌تنها نقطه‌عطفی در روابط خلیج فارس و تل‌آویو بود، بلکه بی‌سابقه‌ترین ضربه را به اعتبار امنیتی آمریکا در منطقه وارد کرد. این حمله، که با هدف رهبران حماس و به‌احتمال زیاد با چراغ سبز واشنگتن انجام شد، کشورهای عربی را با این پرسش مواجه کرد: پایگاه‌های نظامی آمریکا چه فایده‌ای دارند اگر نتوانند از متحدان خود در برابر متحد دیگرشان محافظت کنند؟ رسانه‌ها و اندیشکده‌های بین‌المللی از جمله گاردین، کارنگی و میدل‌ایست مانیتور، این رویداد را نشانه‌ای از فروپاشی نظم منطقه‌ای و تردید در آینده توافق ابراهیم دانسته‌اند. اکنون کشورهای خلیج در دوراهی دشواری قرار گرفته‌اند: پذیرش سلطه اسرائیل یا بازنگری در وابستگی به آمریکا.

اندیشکده امنیت ملی اسرائیل (INSS) در گزارشی تفصیلی به بررسی وضعیت جبهه‌های درگیر ارتش رژیم صهیونیستی پرداخته و با ارائه توصیه‌هایی راهبردی به تل‌آویو و واشنگتن، نقشه‌ای برای تداوم فشار بر محور مقاومت ترسیم کرده است. این گزارش، که شامل ارزیابی‌هایی از ایران، سوریه، لبنان، کرانه باختری و عراق است، تلاش دارد موفقیت‌های تاکتیکی اسرائیل را به دستاوردهای راهبردی تبدیل کند. از پیشنهاد گفت‌وگو با دولت سوریه تا طرح خلع سلاح حزب‌الله و تقویت نیروهای امنیتی فلسطینی، این متن را می‌توان سندی برای هماهنگی دو رژیم در مسیر استمرار تنش و مهار مقاومت منطقه‌ای دانست.

نشست‌های سپتامبر ۲۰۲۵، از «سازمان همکاری شانگهای پلاس» تا مجمع عمومی سازمان ملل، تصویری متضاد و نگران‌کننده از آینده حکمرانی جهانی ارائه دادند. در حالی که چین با نمایش قدرت نظامی و دیپلماتیک، خود را نماد ثبات معرفی می‌کند، ایالات متحده با سیاست‌های متناقض و یک‌جانبه‌گرایانه، اتحاد غربی را متزلزل کرده است. نهادهای بین‌المللی از پاسخ‌گویی به بحران‌ها ناتوان‌اند، معاهدات امنیتی در حال فروپاشی‌اند، و رقابت قدرت‌ها در حوزه‌هایی چون فضا و فناوری نظامی، چشم‌اندازی از جهانی ناامن‌تر را ترسیم می‌کند. آنچه در حال شکل‌گیری است، نه یک نظم نوین باثبات، بلکه واقعیتی ترکیبی، پرتنش و چندقطبی است که مسیر آن به‌جای اجماع، از دل شکاف‌ها و رقابت‌ها می‌گذرد.

بیش از هفت دهه پس از شکل‌گیری نظم بین‌المللی مبتنی بر رهبری آمریکا و نهادهای چندجانبه، نشانه‌های فرسایش این چارچوب به‌وضوح در تحولات ژئوپولیتیکی اخیر دیده می‌شود. از بی‌اعتباری نهادهای بین‌المللی و رفتار متناقض واشنگتن گرفته تا ظهور بلوک‌های جدیدی چون بریکس و سازمان همکاری شانگهای، جهان در حال عبور از نظم لیبرال آمریکایی به سوی ساختاری چندقطبی، قدرت‌محور و انعطاف‌پذیر است. این گذار، نه‌تنها فرصت‌هایی برای بازیگران مستقل فراهم کرده، بلکه چالش‌هایی تازه در مدیریت رقابت‌ها و بحران‌های جهانی به همراه دارد.

در حالی که چین با نمایش قدرت نظامی و دیپلماتیک، هشتادمین سالگرد پیروزی بر ژاپن را جشن گرفت، نشانه‌های شکل‌گیری نظمی جهانی با محوریت پکن بیش از پیش آشکار شده‌اند. جان رنی شورت، استاد سیاست عمومی، معتقد است که جهان از نظم تک‌قطبی تحت رهبری آمریکا عبور کرده و اکنون در مرحله گذار به یک نظم چندقطبی قرار دارد؛ نظمی که چین، آمریکا و اروپا هر یک با چالش‌های داخلی و رقابت‌های ژئوپولیتیکی، برای تثبیت جایگاه خود در آن تلاش می‌کنند. این گذار، نه‌تنها پایان «قرن آمریکایی» را رقم زده، بلکه پرسش‌هایی بنیادین درباره آینده اتحادها، منافع مشترک جهانی و احتمال درگیری‌های نوظهور را پیش روی قدرت‌های بزرگ قرار داده است.

در میانه سکوت نهادهای رسمی و انفعال دیپلماتیک، ناوگان جهانی «صمود» با بیش از ۵۰ کشتی و صدها فعال از ۴۴ کشور جهان، به سوی غزه در حرکت است تا محاصره اسرائیل را به چالش بکشد. این کاروان، که از بنادر اروپا، آفریقا و آسیا به راه افتاده، نه‌تنها حامل کمک‌های بشردوستانه است، بلکه با پخش زنده در رسانه‌ها و حضور چهره‌های جهانی، به نماد مقاومت مدنی و افشای جنایات تبدیل شده است. صمود، با شعار «شما تنها نیستید»، چهره جهانی اسرائیل را زیر فشار افکار عمومی قرار داده و موجی از همبستگی فراملی را رقم زده است—از بنادر بسته‌شده تا کمپین‌های وایرال، از کودکان گرسنه تا صدای جهانی عدالت.