بازار سرمایه و اقتصاد ایران در روزهای اخیر با مجموعه‌ای از تصمیمات و تحولات روبه‌رو بوده است؛ از ثبت شمش طلا به‌عنوان سرمایه خارجی و تغییرات در عرضه ارز صادراتی صنایع معدنی گرفته تا نوسانات بازارهای جهانی فلزات و انرژی، کرک اسپرد پالایشگاه‌ها، تکالیف جدید بانک مرکزی و بحث‌های مربوط به نرخ خوراک پتروشیمی‌ها. این مجموعه رویدادها تصویری پیچیده از شرایط فعلی اقتصاد و بازار سرمایه ارائه می‌دهد.

به گزارش سرمایه فردا، ثبت شمش طلا به‌عنوان سرمایه خارجی در کشور، یکی از تصمیمات مهم اخیر بوده است. بر اساس این سازوکار، متقاضیان می‌توانند شمش طلای استاندارد را از طریق مبادی رسمی گمرک وارد کرده و سپس در مرکز مبادله ارز و طلای ایران یا بورس کالای ایران نسبت به عرضه و فروش آن اقدام کنند. پس از فروش، با ارائه گواهی صادره به سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران، ارزش گمرکی شمش یا شمش‌های فروخته‌شده به‌عنوان سرمایه خارجی در این سازمان ثبت خواهد شد. این اقدام می‌تواند مسیر تازه‌ای برای ورود سرمایه به کشور ایجاد کند؛ هرچند برخی معتقدند اگر امکان عرضه طلای شخصی نیز فراهم می‌شد، دامنه مشارکت گسترده‌تر می‌گردید.

در بازارهای جهانی، با بازگشایی معاملات، فلزات گرانبها شروعی شارپ و قدرتمند داشتند و بیش از یک درصد رشد قیمت را تجربه کردند. انس جهانی طلا با صعود دو درصدی در محدوده ۴,۰۷۸ دلار نوسان می‌کند. انس نقره نیز رشد داشته و به ۴۹.۶ دلار رسیده است. مس پرقدرت‌تر ظاهر شده و به محدوده ۱۰,۸۱۵ دلار رسیده، در حالی که آلومینیوم، پلاتین و لیتیوم نیز افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند. نفت خام بار دیگر به کانال ۶۰ دلار بازگشته و نفت برنت با رشد ۰.۴۵ درصدی در محدوده ۶۴ دلار معامله می‌شود. گاز طبیعی در سطح ۴.۴ دلار قیمت خورده و زغال‌سنگ همچنان در محدوده ۱۱۰.۶۵ دلار نوسان دارد.

در داخل، خبرهایی از توافق شبانه میان فولادی‌ها، فلزی‌ها، معدنی‌ها و بانک مرکزی منتشر شده است. بر اساس این توافق، ارز حاصل از صادرات زنجیره معدن و صنایع معدنی در تالار دوم مرکز مبادله عرضه خواهد شد. طبق تقسیم‌بندی، تولیدکنندگان کنسانتره باید صد درصد ارز خود را نیمایی عرضه کنند، تولیدکنندگان گندله ۸۰ درصد نیمایی و ۲۰ درصد توافقی، تولیدکنندگان آهن اسفنجی ۶۰ درصد نیمایی و ۴۰ درصد توافقی، تولیدکنندگان شمش فولادی ۴۰ درصد نیمایی و ۶۰ درصد توافقی و تولیدکنندگان محصولات نهایی فولادی ۲۰ درصد نیمایی و ۸۰ درصد توافقی. این مدل عرضه ارز، واکنش‌های متفاوتی را برانگیخته و برخی معتقدند باید به‌طور کامل توافقی باشد. در همین حال، انجمن صنایع سرب و روی ایران نیز خواستار سهمیه ۲۰ تا ۳۰ درصدی عرضه ارز توافقی شده است.

تاثیر جنگ اوکراین و روسیه بر کرک اسپرد پالایش نفت

در حوزه انرژی، ضعف اقتصاد جهانی قیمت نفت را پایین نگه داشته، اما جنگ اوکراین و روسیه موجب افزایش کرک اسپرد پالایش نفت شده است. توقف تولید و ممنوعیت صادرات فرآورده‌های روسیه باعث شده قیمت فرآورده‌های نفتی بالا بماند. با این حال، تحلیلگران معتقدند این کرک اسپرد واقعی نیست و پس از پایان حملات به محدوده میانگین خود بازخواهد گشت. مشابه این وضعیت پیش‌تر در بازار اوره رخ داد؛ زمانی که اختلال در زنجیره عرضه قیمت را تا ۹۰۰ دلار بالا برد، اما پس از رفع گلوگاه‌ها قیمت اصلاح شد. بنابراین برای تحلیل بلندمدت نباید کرک اسپردهای فعلی را مبنا قرار داد، هرچند در سال ۱۴۰۴ پالایشی‌ها همچنان از شرایط جنگی و حملات پهپادی اوکراین منتفع خواهند شد.

بانک مرکزی نیز ایران‌خودرو را موظف کرده است تا پایان فروردین ۱۴۰۵ حداقل سهام بانک پارسیان را واگذار کند؛ تکلیفی که ظرف پنج ماه آینده باید اجرایی شود.

در بازار طلا، موضوع کارمزد خرید نیز مورد توجه قرار گرفته است. اگر فردی ۱۰۰ میلیون تومان طلا بخرد، در صورت خرید طلای زینتی باید ۲۰ میلیون تومان کارمزد بپردازد، برای طلای آب‌شده ۲ میلیون تومان، در پلتفرم آنلاین ۱ میلیون تومان و در صندوق‌های طلا تنها ۲۵۰ هزار تومان. این اختلاف کارمزدها باعث شده برخی کارشناسان خرید طلا را از منظر هزینه‌های جانبی چندان منطقی ندانند.

در نهایت، خبرهایی از حوزه پتروشیمی منتشر شده است. طبق شنیده‌ها، قرار است هر دو هاب اروپایی از فرمول نرخ خوراک پتروشیمی‌ها حذف شوند و کف نرخ ۹ سنتی لحاظ شود. این در حالی است که نرخ خوراک در شش ماه نخست سال در محدوده ۱۴ تا ۱۵ سنت بوده است. چنین تغییری می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر سودآوری شرکت‌های پتروشیمی داشته باشد و مسیر تازه‌ای برای تحلیل این صنعت در بازار سرمایه باز کند.

این مجموعه تحولات نشان می‌دهد بازار سرمایه و اقتصاد ایران در شرایطی پیچیده قرار دارد؛ از ورود شمش طلا به‌عنوان سرمایه خارجی گرفته تا نوسانات جهانی انرژی و فلزات، تغییرات در عرضه ارز صادراتی صنایع معدنی، تکالیف بانکی و نرخ خوراک پتروشیمی‌ها. هر یک از این عوامل می‌تواند بر روند آینده بازار و تصمیمات سرمایه‌گذاران اثرگذار باشد.