چشم‌انداز فولاد مبارکه

به گزارش سرمایه فردا، در روزگاری که اقتصاد ایران با چالش‌هایی چون تحریم، ناترازی انرژی، و وابستگی به خام‌فروشی دست‌وپنجه نرم می‌کند، فولاد مبارکه با عبور از نقش سنتی یک تولیدکننده فولاد، به پیشران خلق ارزش افزوده در کشور تبدیل شده است. از توسعه زنجیره تولید و فرآوری معدنی تا ورود به فناوری‌های نوین، انرژی‌های تجدیدپذیر، زیرساخت‌های سلامت و اتصال به کریدورهای بین‌المللی، این شرکت توانسته با نگاهی چندوجهی، نه‌تنها تولید را پایدار کند، بلکه بستری برای سرمایه‌گذاری، اشتغال، و تحول صنعتی فراهم آورد. این گزارش، روایت تحول فولاد مبارکه از یک بنگاه صنعتی به یک پلتفرم توسعه ملی است.

در چشم‌انداز توسعه صنعتی ایران، فولاد مبارکه نه‌تنها به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد تخت در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا شناخته می‌شود، بلکه به‌عنوان یک نهاد تحول‌گرا، نقش بی‌بدیلی در خلق ارزش افزوده، توسعه منطقه‌ای، تکمیل زنجیره تولید، و ورود به فناوری‌های نوین ایفا کرده است. این گزارش با بررسی پروژه‌های توسعه‌ای، ظرفیت‌های تولید، و پیوندهای صنعتی فولاد مبارکه، به تحلیل نقش این شرکت در تحول صنعتی کشور می‌پردازد.

جایگاه راهبردی در زنجیره فولاد

فولاد مبارکه با ظرفیت تولید سالانه ۱۳.۶۹ میلیون تن فولاد خام، در رتبه هشتم جهانی قرار دارد. این شرکت بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد خام در منطقه MENA، بزرگ‌ترین واحد صنعتی ایران، و پیشتاز در تولید آهن اسفنجی، ورق‌های تخت، گالوانیزه، رنگی، قلع‌اندود، نورد گرم و سرد است. این حجم از تولید، مزیت مقیاس و قدرت چانه‌زنی در بازارهای داخلی و خارجی را فراهم کرده و امکان توسعه صنایع پایین‌دستی، صادرات محصولات با ارزش افزوده بیشتر، و جذب سرمایه‌گذاری در حوزه‌های تکمیلی را فراهم می‌سازد.

توسعه هدفمند در زنجیره تولید

از سال ۱۳۸۶ تا ۱۴۰۲، فولاد مبارکه در ۱۵ پروژه کلان سرمایه‌گذاری کرده است. این پروژه‌ها شامل احداث واحدهای فولادسازی، گندله‌سازی، نورد گرم و سرد، تولید ورق‌های پوشش‌دار و API، و افزایش ظرفیت در شرکت‌های تابعه مانند سبا، هرمزگان، سفیددشت، سنگان، کاوه جنوب و تاراز هستند. این توسعه‌ها موجب تکمیل زنجیره تولید، کاهش وابستگی به واردات مواد اولیه، و افزایش ظرفیت صادراتی کشور شده‌اند. همچنین، با ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم، نقش مهمی در توسعه منطقه‌ای ایفا کرده‌اند.

فرآوری معدنی و کاهش خام‌فروشی

پروژه‌هایی مانند تولید کنسانتره سنگ‌آهن با ظرفیت ۲.۵ میلیون تن و کنسانتره منگنز هماتیتی با ظرفیت ۵۰۰ هزار تن، نشان‌دهنده حرکت فولاد مبارکه به سمت فرآوری منابع معدنی هستند. این پروژه‌ها با کاهش خام‌فروشی و افزایش بهره‌وری منابع داخلی، موجب خلق ارزش در حلقه‌های ابتدایی زنجیره تولید شده‌اند و زمینه‌ساز توسعه فناوری‌های بومی در حوزه معدن و فرآوری هستند.

اتصال به صنایع مصرف‌کننده نهایی

پروژه تولید ورق گالوانیزه خودرویی با ظرفیت ۴۵۰ هزار تن، با هدف تأمین نیاز خودروسازان داخلی و کاهش خروج ارز طراحی شده است. این پروژه، حلقه اتصال فولاد مبارکه با صنایع نهایی است. با تأمین مواد اولیه باکیفیت برای خودروسازان، هم هزینه‌های تولید کاهش یافته و هم وابستگی به واردات کاهش پیدا کرده است. همچنین، این پروژه موجب ارتقاء فناوری در صنعت خودرو و افزایش رقابت‌پذیری محصولات داخلی شده است.

ورود به فناوری‌های نوین

پروژه تولید موتورهای الکتریکی و سیستم‌های محرکه، با ظرفیت ۴۰۰ هزار واحد، نشان‌دهنده ورود فولاد مبارکه به حوزه فناوری‌های سبز و صنایع الکتریکی است. این پروژه مسیر جدیدی برای خلق ارزش از طریق نوآوری و توسعه محصولات با فناوری بالا فراهم کرده و امکان صادرات به بازارهای بین‌المللی و توسعه همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان را فراهم می‌سازد.

توسعه زیرساخت‌های انرژی و پایداری تولید

پروژه‌های نیروگاه خورشیدی با ظرفیت ۲۵ مگاوات، نیروگاه بادی با ظرفیت ۲۰۰ مگاوات، و انتقال آب از دریا به اصفهان با طول خط انتقال ۴۰۰ کیلومتر و ظرفیت ۲۰۰ میلیون متر مکعب در سال، نشان‌دهنده نگاه بلندمدت فولاد مبارکه به پایداری تولید هستند. با تأمین پایدار انرژی و آب، این پروژه‌ها از توقف تولید جلوگیری کرده، هزینه‌های عملیاتی را کاهش داده و زمینه‌ساز توسعه صنایع سبز شده‌اند. همچنین، با کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، نقش مهمی در مسئولیت اجتماعی شرکت ایفا می‌کنند.

توسعه خدمات سلامت و رفاه اجتماعی

پروژه احداث بیمارستان ۲۵۰ تخت‌خوابی در صبا شهر، با هدف ارتقاء خدمات درمانی در مناطق صنعتی طراحی شده است. این پروژه، مکمل توسعه صنعتی فولاد مبارکه در حوزه رفاه اجتماعی است. با افزایش دسترسی به خدمات درمانی، رضایتمندی نیروی انسانی و بهره‌وری تولید نیز افزایش می‌یابد. همچنین، این پروژه موجب توسعه زیرساخت‌های درمانی در مناطق صنعتی و افزایش سطح سلامت جامعه شده است.

اتصال به کریدورهای بین‌المللی و توسعه لجستیک

منطقه آزاد ماکو، با زیرساخت‌هایی مانند بندر خشک، فرودگاه بین‌المللی و اتصال به مسیر ریلی چین–ترکمنستان–ایران–ترکیه، به یکی از نقاط کلیدی در جنگ کریدورها تبدیل شده است. این مسیر، تنها مسیر تمام‌ریلی موجود در منطقه است و برگ برنده ایران در رقابت کریدورها محسوب می‌شود. با عبور کالاهای فولادی از این مسیر، هزینه‌های حمل‌ونقل کاهش یافته و سرعت صادرات افزایش می‌یابد. همچنین، امکان جذب سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه لجستیک و حمل‌ونقل فراهم می‌شود.

توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در مناطق صنعتی

پروژه احداث نیروگاه بادی با ظرفیت ۲۰۰ مگاوات در استان سیستان و بلوچستان، در زمینی به وسعت ۲۷۰۰ هکتار، با هدف افزایش امنیت انرژی کشور، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و توسعه اقتصادی منطقه طراحی شده است. این پروژه، مکمل راهبرد فولاد مبارکه در تأمین انرژی پایدار برای واحدهای صنعتی است و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در حوزه‌های فناوری‌های ذخیره‌سازی انرژی، اتصال به شبکه برق ملی و خدمات نگهداری نیروگاه‌ها را فراهم می‌کند.

نتیجه‌گیری

فولاد مبارکه، با رویکردی چندوجهی و آینده‌نگر، توانسته از یک تولیدکننده فولاد خام به یک هلدینگ صنعتی با ظرفیت خلق ارزش در حوزه‌های معدن، انرژی، فناوری، سلامت، لجستیک و صادرات تبدیل شود. این شرکت، نه‌تنها در تولید، بلکه در سیاست‌گذاری صنعتی، توسعه منطقه‌ای و خلق ارزش پایدار نقش‌آفرینی کرده است.

با تمرکز بر بومی‌سازی، کاهش وابستگی به واردات، و توسعه بازارهای منطقه‌ای، فولاد مبارکه بستری برای خلق ارزش پایدار در اقتصاد ایران فراهم کرده است. سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی، نهادهای توسعه‌ای و سیاست‌گذاران اقتصادی باید فولاد مبارکه را به‌عنوان یک «پلتفرم خلق ارزش» ببینند—جایی که سرمایه‌گذاری، نوآوری، و توسعه هم‌زمان در خدمت اقتصاد ملی قرار گرفته‌اند.