از صنعت دارو و خودروسازی تا روانکارها، تأثیر قیمت‌گذاری دستوری بر اقتصاد ایران غیرقابل‌انکار است. این سیاست‌ها، کاهش حاشیه سود و زیان‌های انباشته را برای صنایع به همراه داشته است. آیا حذف قیمت‌گذاری دستوری راهگشای مشکلات خواهد بود؟

قیمت‌گذاری دستوری یکی از سیاست‌های اقتصادی است که در سال‌های اخیر تأثیرات گسترده‌ای بر صنایع مختلف ایران داشته است. عدم تطابق قیمت فروش محصولات با هزینه‌های نهاده‌های تولید، همراه با فشارهای ناشی از نرخ‌های ثابت، چالش‌هایی جدی برای فعالان اقتصادی ایجاد کرده است. این مسائل باعث شده‌اند که موضوع حذف قیمت‌گذاری دستوری در برنامه هفتم توسعه ایران مطرح شود، گامی که می‌تواند زمینه‌ساز شفافیت بیشتر و افزایش رقابت‌پذیری در اقتصاد باشد. آیا این تغییرات می‌تواند صنعت ایران را از مشکلات اساسی آن نجات دهد؟ به نظر می‌رسد این موضوع کلیدی برای آینده اقتصادی کشور است.

✳️ تأثیر قیمت‌های دستوری بر صنعت دارو صنعت دارو یکی از واضح‌ترین نمونه‌های تأثیر قیمت‌گذاری دستوری است. از سال ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۶، اختلاف قیمت کارخانه و بازار به‌طور میانگین ۱۰ درصد بود، اما از سال ۱۳۹۶ تاکنون، این اختلاف به ۴۰ درصد افزایش یافته است. همزمان، نهاده‌های تولیدی مانند ورق و دیگر مواد با سرعت بیشتری افزایش قیمت پیدا کرده‌اند.

✳️ زیان‌سازی در صنعت خودروسازی عقب‌ماندن قیمت فروش محصولات از هزینه نهاده‌های تولید تنها دلیل زیان‌سازی خودروسازان نیست. کاهش تولید خودرو، نظیر سایپا و ایران‌خودرو، از میانگین ۱ میلیون به ۸۰۰ هزار دستگاه در سال، فشار بیشتری به این صنعت وارد کرده است. طی ۶ سال گذشته، زیانی معادل ۱۳.۵ میلیارد دلار (برابر با ۵۴۰ همت به نرخ روز) به ثبت رسیده است.

✳️ چالش‌های صنعت روانکارها صنعت روانکارها در سال‌های اخیر با چالش‌های قابل‌توجهی مواجه بوده است. محصولات این صنعت به دو دسته تقسیم می‌شوند:

1. روغن موتوری (با نرخ‌گذاری دستوری) که ۳۰ درصد از فروش را تشکیل می‌دهد.
2. سایر محصولات نظیر اسلاک واکس و روغن فرآیند که از طریق بورس کالا عرضه می‌شوند.

با حذف دلار ۲۸۵۰۰ تومانی و عدم افزایش نرخ در دو سال گذشته، اسپرد سود این صنعت در زمستان ۱۴۰۲ به ۲.۷۸ واحد کاهش یافته است. به‌رغم رشد نرخ لوبکات در بهار، رشد نرخ سایر محصولات می‌تواند کاهش اسپرد را تاحدی خنثی کند. پیش‌بینی می‌شود اسپرد با فرض ثبات لوبکات در فصول آینده به ۲.۵۸ واحد برسد.

✳️ افزایش نرخ حمل‌ونقل جهانی نرخ حمل‌ونقل کانتینری جهانی طی یک سال با افزایشی ۳۰۰ درصدی روبه‌رو بوده است. شاخص کامپوزیت Drewry به ۵۸۶۸ دلار به ازای هر کانتینر ۴۰ فوتی رسیده است. مسیرهای چین به ایالات متحده و اتحادیه اروپا بیشترین رشد را تجربه کرده‌اند. ازدحام بندرها و مسیرهای طولانی‌تر برای دور زدن مناطق ناآرام، از عوامل اصلی این افزایش نرخ هستند.