بازار صادرات شمش ایران وارد دوره‌ای از عدم قطعیت شدید شده و فعالیت‌های تجاری به‌طور محسوسی کاهش یافته است. تنش‌های سیاسی، محدودیت‌های مالی و نوسانات نرخ ارز هم عرضه‌کنندگان و هم خریداران را در وضعیتی محتاط و متوقف نگاه داشته است.

به گزارش سرمایه فردا، بازار صادرات شمش ایران همچنان تحت فشار است و حجم معاملات ثبت‌شده از سوی تولیدکنندگان و واسطه‌ها محدود مانده است. مقررات داخلی مانع از حضور فعال بازرگانان داخلی شده و در مجموع، فضای تجاری را راکد نگه داشته است. در همین حال، شرایط سیاسی و اظهارات اخیر رهبران ایران باعث سقوط بیشتر ارزش پول ملی شده و انگیزه برای انعقاد قراردادهای جدید را کاهش داده است.

تولیدکنندگان شمش جمهوری اسلامی همچنان بر نرخ ۴۱۵ تا ۴۲۰ دلار به ازای هر تن فوب پافشاری می‌کنند. در حالی که برآوردهای بازار برای محموله‌های اواخر اکتبر و اوایل نوامبر نزدیک به ۴۱۲ تا ۴۱۵ دلار به ازای هر تن فوب است. در همین زمان، عرضه نیمه‌نهایی‌ها از طریق تجار با قیمت ۴۱۰ دلار فوب و پایین‌تر قابل رزرو است.

معاملات صادراتی در حال حاضر بخشی به دلیل مقررات داخلی محدود شده است. یکی از نمایندگان شرکت‌های بازرگانی توضیح داد: «کارت‌های بازرگانی ممنوع شده‌اند، بنابراین عملاً حضور تجار داخلی در بازار حذف شده است.» به گفته منابع، پیشنهادهای شمش واسطه‌ها در محدوده ۳۸۰ تا ۴۰۰ دلار فوب بود که در مقایسه با ۳۸۵ تا ۳۹۰ دلار فوب هفته گذشته، کاهش نشان می‌دهد. با وجود این محدودیت‌ها، هنوز امکان معامله به‌طور کامل از بین نرفته است. یکی از منابع ایرانی اذعان کرد: «برخی محدودیت‌ها اعمال شده، اما به معنی لغو کامل نقش تجار نیست.»

پس‌زمینه سیاسی نیز به‌شدت موجب تضعیف ارزش پول ملی شده و فعالان بازار را به توقف فعالیت واداشته است. یک منبع اظهار داشت: «نرخ دلار به دلیل اظهارات اخیر رهبران ایران بالا رفته است. بنابراین هم تولیدکنندگان و هم خریداران ترجیح می‌دهند معامله نکنند.» رد صریح آیت‌الله خامنه‌ای از مذاکره مستقیم با واشنگتن، همراه با احتمال بازگشت تحریم‌ها (Snapback)، در پی سخنرانی رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان در سازمان ملل، نرخ ارز را در ۲۴ سپتامبر به رکورد ۱۰۷,۸۵۰ تومان برای هر دلار رساند.

با توجه به نبود فعالیت تجاری، Metal Expert تصمیم گرفت ارزیابی هفتگی قیمت شمش صادراتی ایران را در تاریخ ۲۵ سپتامبر بدون تغییر و در سطح ۴۱۳ دلار فوب حفظ کند.

آیا پنجره صادرات میلگرد به عراق بسته شده است؟

۱) سیاست تعرفه‌ای (چارچوب حقوقی و اعداد): از ۳ اکتبر ۲۰۲۴، دولت عراق بر واردات میلگرد ۱۰–۳۲ میلی‌متر از همه مبادی ۲۰٪ عوارض اضافی گذاشته (کُد ۷۲۱۴۲۰۰۰) و این تصمیم چهار ساله است . (توجه کنید که پس از ۴ سال حذف نمی‌شود بلکه بازنگری خواهد شد!)

در آوریل ۲۰۲۵، هیئت دولت باز هم یک افزایش ۱۰٪ دیگر را هم تصویب/توصیه کرد (در صورت اجرا، مجموع به ۳۰٪ می‌رسد و اجرای آن بر عهده گمرک/وزارت دارایی است).

از ژوئن ۲۰۲۵، تعرفه واحد در همه گذرگاه‌ها (شامل اقلیم کردستان) اعمال می‌شود؛ یعنی تفاوت مسیر بصره/اقلیم به‌لحاظ تعرفه عملاً از بین رفته است.

۲) موانع غیرتعرفه‌ای کلیدی: گواهی انطباق (CoC) قبل از حمل اجباری است؛ ارزیابی/بازرسی پیش‌ارسال توسط نهادهای تأییدشدهٔ COSQC مثل Intertek، TÜV Rheinland، Bureau Veritas، Baltic Control انجام می‌شود. بدون CoC ترخیص متوقف یا محموله برگشت می‌خورد.

عراق در سال‌های اخیر موانع تجاری/مجوزی را برای حمایت از تولید داخلی افزایش داده (کاهش/لغو برخی مجوزهای واردات، بالا بردن تعرفه‌ها).

همچنین گاهی کنترل‌های مرزی موردی روی واردات میلگرد اعمال شده (محدودسازی عبور از برخی گذرگاه‌ها)، که ریسک اجرا را بالا می‌برد.

۳) محیط ارزی و بانکی (اثر مستقیم بر واردات): سخت‌گیری بر تراکنش‌های دلاری (ممنوعیت دسترسی چند بانک به دلار؛ ریسک رد حواله‌ها)، هزینه و زمان واردات را بالا می‌برد.

بانک مرکزی مسیرهایی برای تسویه با ارزهای جایگزین (یورو/درهم/یوان/لیر/…)، معرفی کرده، اما تطبیق و مستندسازی دقیق می‌خواهد.

نرخ‌های رسمی/سیاست‌های ارزی توسط CBI تعیین و به‌روز می‌شود (برای قیمت‌گذاری قرارداد/ریسک تسعیر حیاتی است).

۴) ساختار عرضه داخلی (رقیبِ واردات): عراق به‌ویژه در اقلیم کردستان، ظرفیت نورد/ذوب معنادار دارد: Van Steel (اربیل، EAF ~750 ktpy؛ ظرفیت نورد ~۷۰۰ ktpy)، Sulaimani Steel (بازیان)، Alpha Steel (سلیمانیه) و چند بازیگر دیگر. این‌ها استانداردهای ASTM/BS/Iraqi را پوشش می‌دهند و بازار داخلی را هدف می‌گیرند.

ماشین حساب چه می‌گوید؟‌

اگر میلگرد ایران ۴۵۰ دلار/تن EXW باشد و ۲۰٪ عوارض بخورد، قیمتِ پساعوارض می‌شود ۵۴۰؛ با ۴۰–۶۰ دلار حمل/هزینهٔ مرزی، ۵۸۰–۶۰۰ دلار/تن سرِ انبار عراق. با ۳۰٪ عوارض، همان کالا به ۶۱۵–۶۴۰ می‌رسد. (اعداد EXW نمونه از گزارش‌های بازار منطقه).

برای ترکیه با ۶۰۵–۶۲۵ دلار/تن EXW اسکندرون، با ۲۰٪ عوارض و حمل، به‌سادگی وارد ۶۹۰–۷۵۰ می‌شود؛ یعنی معمولاً در مرزِ عدم‌صرفه.
نتیجهٔ اقتصادی: واردات فقط وقتی می‌ارزد که قیمت مبدأ خیلی پایین باشد، مسیر لجستیک کوتاه/ارزان باشد، یا پروژه معافیت/ترجیحات ویژه بگیرد.

چه کسانی می‌توانند معافیت بگیرند؟ پیمانکار ها می توانند از معافیت استفاده کنند مثلا پیمانکار ترکیه میلگرد ترکیه را وارد می‌کند چرا که به مشخصات و عملکرد آن آگاهی بیشتری دارد.

در بازار میلگرد عراق چه باید کرد؟

بازار میلگرد عراق به مرحله‌ای رسیده است که ادامه سرمایه‌گذاری یا ورود در حوزه نورد ساده، توجیه چندانی ندارد. عراق یا به خودکفایی رسیده و یا بسیار نزدیک است؛ مجوزهای متعدد احداث کارخانه صادر شده و حتی در برخی بخش‌ها با مازاد ظرفیت مواجهیم. بنابراین پنجره میلگرد در حال بسته شدن است.

با این حال، هنوز فرصت‌های جدی در دو مسیر وجود دارد:

۱. حرکت بالادستی (شمش و نیمه‌نهایی)
نیاز عراق به واردات شمش همچنان پابرجاست. نوردکاران داخلی برای ادامه فعالیت خود به خوراک نیاز دارند و این همان نقطه‌ای است که می‌توان بر آن متمرکز شد. عرضه منظم شمش می‌تواند جایگاه بلندمدت ایجاد کند، به‌ویژه اگر با قراردادهای بلندمدت یا شراکت‌های پایدار با نوردکاران همراه باشد.

۲. حرکت به سمت محصولات با فناوری بالاتر
اگرچه میلگرد ساده اشباع شده، اما تقاضا برای محصولات ویژه و پیشرفته همچنان وجود دارد: مقاطع سنگین ساختمانی (H-beam، I-beam، U-channel)، میلگردهای آلیاژی یا ضدخوردگی، شبکه‌های جوش‌شده، و همچنین ورق‌های پوشش‌دار (گالوانیزه، رنگی) که در پروژه‌های صنعتی و زیرساختی عراق جایگاه دارند. این بخش‌ها نه‌تنها ارزش افزوده بالاتری دارند، بلکه با تولیدکنندگان داخلی کمتر در تعارض مستقیم قرار می‌گیرند.

در نتیجه، راهبرد آینده در عراق باید ترکیبی از تأمین بالادستی و ورود هوشمندانه به پایین‌دستی‌های خاص باشد. شمش به‌عنوان نیاز پایدار و استراتژیک، و محصولات پیشرفته به‌عنوان آینده‌ای که عراق هنوز ظرفیت کافی برای تولید آن ندارد.

فعالیت حداقلی در بازار صادراتی شمش ایران : متال اکسپرت

فعالیت صادراتی حداقلی در بخش محصولات میانی ایران

اخیرا بخش صادرات شمش فولادی ایران عمدتاً در سکوت گذشته. تغییرات اخیر در مقررات داخلی، همراه با عدم قطعیت‌های سیاسی، فشار بیشتری بر بازار فولاد وارد کرده است.

پیشنهادهای فروش از سوی عرضه‌کنندگان اصلی ایران در بازه ۴۱۵ تا ۴۲۰ دلار در هر تن فوب قرار داشت، در حالی که یکی از تولیدکنندگان مبتنی بر IF برای حمل سپتامبر این هفته ۴۱۰ دلار فوب هدف‌گذاری کرده بود. بهاها به طور کلی بدون تغییر باقی ماند و تا زمان انتشار گزارش، معامله قابل‌توجهی به ثبت نرسید. عرضه‌کنندگان اصلی ترجیح می‌دهند رویکردی محتاطانه و «انتظار و مشاهده» در پیش گیرند. یک منبع به متال اکسپرت گفت: «فولاد خوزستان برنامه دارد ظرف دو هفته آینده وارد بازار شود.» منبعی از سیسکو نیز اظهار داشت: «شاید ماه آینده مناقصه‌ای برگزار کنیم.»

برخی شرکت‌های بازرگانی داخلی شمش را در محدوده ۳۹۰ تا ۳۹۵ دلار فوب عرضه کردند، هرچند چنین معاملاتی در شرایط فعلی چندان قابل اتکا نیست. یک فرد مطلع یادآور شد: «با مسدود شدن کارت‌های صادراتی، احتمالاً بها اندکی افزایش یابد.»

صادرات شمش ایران تحت فشار سیاسی در رکود

بازار صادرات شمش ایران وارد دوره‌ای از عدم قطعیت شدید شده و فعالیت‌های تجاری به‌طور محسوسی کاهش یافته است. تنش‌های سیاسی، محدودیت‌های مالی و نوسانات نرخ ارز هم عرضه‌کنندگان و هم خریداران را در وضعیتی محتاط و متوقف نگاه داشته است.

کارخانه‌های ایرانی آماده‌اند محموله‌های خود را با نرخ ۴۲۰ تا ۴۲۵ دلار در هر تن فوب بسته به تولیدکننده عرضه کنند، در حالی که پیشنهادهای تجار در سطح ۴۱۰ تا ۴۱۵ دلار فوب و حتی پایین‌تر مطرح شده است. این ارقام طی یک هفته نسبتاً ثابت مانده‌اند، اما حجم معاملات به حداقل رسیده است. برخی قیمت‌های بسیار پایین نیز در بازار شنیده می‌شود که بیانگر شرایط دشوار تجاری است.

عامل اصلی سکوت بازار،  تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را در شورای امنیت سازمان ملل است.

این خبر منجر به جهش نرخ ارز در ایران شد. فعالان تجاری توانستند محموله‌های خود را بر اساس نرخ غیررسمی ۱ دلار = صدور دوازده هزار تومان تومان عرضه کنند، در حالی‌که یک هفته قبل نرخ ۱ دلار = ۹۵,۹۵۰ تومان بود. علاوه بر این، مسدود شدن استفاده از کارت‌های بازرگانی توسط تجار نیز فعالیت‌ها را محدود و صادرات را کاهش داد. در نتیجه مشتریان قصد دارند موجودی انبار خود را تکمیل کنند اما از بلوکه شدن پرداخت‌ها بیم دارند. یکی از فعالان بازار گفت:

«تا زمانی‌که وضعیت شفاف نشود، معاملات در حالت توقف خواهد بود.»

اگرچه تا زمان انتشار این گزارش هیچ رزروی ثبت نشده، اما برخی تحرکات در بازار مشاهده شد. درخواست خرید برای شمش کوره‌قوس (EAF billet) در منطقه منا در سطح ۴۰۶ دلار فوب و از آفریقا با نرخ ۴۸۱ دلار سیف جیبوتی ارائه شد.

در بخش اسلب، انتظار می‌رود شرکت فولاد مبارکه نتایج مناقصه خود برای حمل اکتبر را اعلام کند. یک منبع بازار بر این باور است که بهای هدف کارخانه حدود ۴۱۳ تا ۴۱۵ دلار فوب برای ۵۰,۰۰۰ تن خواهد بود.

خریداران اندونزی بر شمش فولادی ارزان‌تر متمرکز شدند

خریداران شمش فولادی اندونزی اخیراً برای پر کردن موجودی دوباره وارد بازار شده‌اند. با توجه به آنکه تولیدکنندگان تحت تحریم نرخ‌های بسیار رقابتی‌تری ارائه می‌دهند، خریداران عمدتاً به سمت عرضه‌کنندگان خارج از منطقه روی آورده‌اند.

یک عرضه‌کننده روسی اخیراً محموله‌ای به حجم ۴۰ هزار تن اسلب را با نرخ ۴۴۲ دلار به ازای هر تن CFR برای حمل در اکتبر به اندونزی فروخته است. علاوه بر این، منابع تأیید کرده‌اند که اسلب ایران برای حمل اکتبر با نرخ حداقل ۴۴۳ دلار CFR پیشنهاد شده و مذاکرات در این خصوص در جریان است.

اوایل هفته، شرکت فولاد مبارکه ایران نیز محموله‌ای اسلب را با نرخ ۴۱۰ دلار FOB به جنوب شرق آسیا فروخت. هرچند مقصد نهایی تا زمان انتشار گزارش مشخص نبود، اما فعالان بازار حدس زدند که این محموله احتمالاً به اندونزی یا تایلند ارسال خواهد شد.

در همین حال، عرضه‌کنندگان منطقه‌ای نرخ‌های خود را ثابت نگه داشته و حتی طی دو هفته اخیر اندکی افزایش داده‌اند. شرکت Dexin Steel اندونزی نرخ پیشنهادی خود را برای اسلب به ۴۵۰ دلار FOB افزایش داده است که نسبت به دو هفته پیش ۵ دلار رشد نشان می‌دهد و اکنون برای حمل دسامبر قابل ارائه است. طولانی شدن زمان تحویل به دلیل تقاضای قوی برای ورق گرم (HRC) عنوان شده است؛ به‌طوری‌که منابع از فروش حدود ۲۰۰ هزار تن به ویتنام طی چند هفته گذشته خبر می‌دهند.

قیمت اسلب چین در محدوده ۴۵۰ تا ۴۷۰ دلار FOB بسته به تولیدکننده و مشخصات شنیده می‌شود.

شرکت Hoa Phat ویتنام فعلاً در بازار صادرات اسلب فعال نیست و اولویت خود را بر تأمین تقاضای داخلی HRC گذاشته است که بر اساس برآورد منابع بازار حدود ۷۰۰ هزار تن در ماه تخمین زده می‌شود. یک تولیدکننده دیگر نیز همچنان تمرکز خود را بر مشتریان اصلی حفظ کرده و طبق داده‌های متال اکسپرت ماهانه حدود ۶۰ هزار تن به ArcelorMittal اروپا صادر می‌کند. منابع محلی بهای اسلب این تولیدکننده را در حدود ۴۷۰ دلار FOB برآورد کرده‌اند که ۱۰ دلار افزایش ماهانه داشته است.

با وجود محدود بودن تقاضا در چین، روند افزایشی ملایم در آسیا به اخبار حمایتی سیاستی، بهبود انتظارات تقاضا و فروش پایدار HRC صادراتی نسبت داده می‌شود.

کاهش تولید در یکی از مراکز اصلی فولادسازی نزدیک پکن

کاهش تولید در یکی از مراکز اصلی فولادسازی نزدیک پکن و همچنین زمزمه‌هایی از برنامه‌ریزی مقامات برای محدود کردن تولید در سال آینده، فضای مثبتی را ایجاد کرد. در نتیجه، قراردادهای آتی در سنگاپور به نزدیکی ۱۰۴ دلار در هر تن رسیدند که رشدی حدود پنج درصدی نسبت به ابتدای ماه را نشان می‌دهد، در حالی که معاملات یوانی در دالیان نیز سومین ماه صعودی پیاپی خود را تجربه کردند.

با وجود این روند مثبت، واقعیت آن است که بنیادهای بازار همچنان شکننده‌اند. بخش مسکن چین در رکود قرار دارد و نگرانی‌ها از مازاد عرضه جهانی پابرجاست.

قیمت‌های سنگ اهن از ابتدای سال تاکنون عمدتاً در محدوده ۹۶ تا ۱۱۰ دلار در هر تن نوسان کرده‌اند و چشم‌انداز میان‌مدت چندان درخشان به نظر نمی‌رسد.

یکی از مهم‌ترین تهدیدها برای تعادل بازار، آغاز صادرات معدن عظیم سیماندو در گینه از نوامبر ۲۰۲۵ است که می‌تواند حجم عرضه جهانی را به شکل قابل توجهی افزایش داده و فشار نزولی بر قیمت‌ها وارد کند.

از سوی دیگر، پیش‌بینی رسمی دولت استرالیا نیز بر احتیاط بیشتر تأکید دارد. دفتر اقتصاددان ارشد این کشور میانگین بهای سنگ‌آهن در سال ۲۰۲۵ را حدود ۸۰ دلار در هر تن برآورد کرده و انتظار دارد این رقم در سال ۲۰۲۶ به نزدیکی ۷۶ دلار کاهش یابد. این ارقام به‌روشنی نشان می‌دهد که هرچند افزایش اخیر به فعالان بازار امیدی دوباره بخشیده، اما واقعیت‌های اقتصادی حاکی از آن است که این زندگی «زیبا» در بازار سنگ‌آهن، بیش از آنکه پایدار باشد، بیشتر به یک مکث کوتاه و مقطعی شباهت دارد.