مقایسه امنیت انرژی در ایران و جهان

کاظم نادرعلی : یکی از مولفه های مهم در امنیت ملی هر کشور ، موضوع امنیت انرژی است. ‌در مقوله امنیت انرژی شاخصها مهم هستند که به اختصار تشریح شده‌است.
میزان دسترسی به انرژی
مقرون به صرفه بودن
قیمت انرژی
تنوع سبد محصولات( سوخت‌های فسیلی،هسته ای،تجدید پذیر و…)
کاهش وابستگی به واردات
حجم ذخایر انرژی و نسب ذخایر به تولید
ذخایر استراتژیک و نسبت آن به میزان مصرف ، برای مقابله با بحران‌های پیش بینی نشده
عرضه و تقاضا و میزان ناترازی
کیفیت زیرساخت‌های انرژی و اینکه چقدر مستهلک و فرسوده شدن
میزان پرت و هدر رفت انرژی
مشکلات زیست محیطی و حرکت به سمت کربن صفر
بحث اصلاح الگوی مصرف با تولید خودروها و لوازم خانگی کم مصرف و موارد دیگر.

در سال ۱۹۷۳ جنگ اعراب با اسرائیل ( یوم کیپور) کشورهای عربی تصمیم گرفتند حامیان نظامی اسرائیل را تحریم نفتی کنند. با این تصمیم قیمت نفت از بشکه ای ۳ دلار به ۱۲ دلار جهش کرد.
آمریکا و کشورهای بزرگ صنعتی مصرف کننده نفت اومدن مخازن بزرگ نمکی و…در زیر زمین برای ذخیره سازی نفت و فرآورده های نفتی تاسیس کردند.
این ذخایر استراتژیک شامل نفت خام و فرآورده های نفتی ( بنزی،گازوئیل و…)که در دوره های مختلف بین ۷۰۰ الی ۵۵۰ میلیون بشکه در نوسان بوده است.مصرف روزانه نفت آمریکا حدود ۲۰ میلیون بشکه است و روزانه ۱۳ میلیون بشکه نفت تولید میکنه. یعنی ذخایر ۶۰۰ میلیون بشکه ای معادل ۳ ماه نیاز واردات است.

مصارف جایگزین گاز در صنایع

سوخت مایع ذخیره می‌شود برای مصارف جایگزین گاز در صنایع و نیروگاه‌ها که کمبود گاز داریم. طی دو سال اخیر نیز جنگ روسیه، اوکراین و بحران انرژی اروپا نیز باعث شد. تا اروپا برای حل امنیت انرژی و کاهش وابستگی انرژی به سمت انرژی تجدید پذیر بره و قبل از زمستان با ذخیره سازی گاز ال ان جی ، و تولید برق بادی و انرژی هسته ای تا حدودی وابستگی انرژی خود را کاهش داده است‌.
طی این دو دهه چین نیز در حوزه امنیت انرژی سرمایه گذاری های کلانی انجام داد. برای کاهش وابستگی انرژی و کاهش تولید کربن و آلایندگی ها ،به سمت انرژی های تجدید پذیر رفت.
ما منابع عظیم نفت و گاز داریم و نسبت به اروپا هم پتانسیل بهتری در انرژی خورشیدی داریم ( تعداد روزهای آفتابی و مقرون به صرفه بودن در بعضی مناطق ایران)
ولی کم کاری کردیم و یکی از چالش های امنیتی ملی ما همین بحث چالش امنیت انرژی است.
هم سبد تنوع که کل انرژیی از برق و گاز و سوخت فسیلی است و در انرژی‌های تجدید پذیر وارد نشدیم.

تاثیر هدر رفت انرژی بر ناترازی برق

هدر رفت انرژی با راندمان پایین نیروگاه‌ها اتفاق می‌افتد. در تولید گاز ( ۱۸ میلیارد مترمکعب فلرینگ)و هدر رفت انرژی در بخش توزیع ادامه پیدا می‌کند.
چه وسایل پر مصرف از خودروهای بی کیفیت تا کولرهای پر مصرف و لوازم خانگی پر مصرف که یک دلیلش ممنوعیت واردات برای حمایت از تولید داخلی بوده است.
در بخش صنعت نیز مثلا تولید یک تن فولاد ۵۰۰ کیلووات ساعت برق نیاز داره و در ایران بالای ۷۰۰،۸۰۰ کیلووات ساعت برق مصرف میشه. شدت مصرف انرژی صنایع ما بالاست.
دلیلش بحث تحریم‌ها و عدم انتقال دانش فنی بروز است.
حالا ببینید تعطیلی ادارات از ساعت ۱۱ صبح و توقف یکسری کسب و کارها و تعطیلی تولید فولاد و سیمان در استان‌های پر مصرف انرژی و افت صادرات و از دست دادن برخی بازارها و مشتریها چه زیانی به اقتصاد کشور وارد میکند.
تو چنین شرایطی که سرمایه گذاری لازم در بخش انرژی کم بوده و به سمت ناترازی پیش رفتیم. دولت سیزدهم اومد میلیون‌ها مهاجر غیرقانونی هم وارد کشور کرد.
هیچ کشوری چنین نگاه سرسری به امنیت انرژی اش نداشته که ما داشتیم. از اروپا تا چین و آمریکا و…به شدت رو امنیت انرژی دارند کار می‌کنند .