دوشنبه ۵ آذر ۱۴۰۳
سال آینده نزدیک به ۵۰ درصد ناترازی گاز و ۲۴ هزار مگاوات ناترازی برق خواهیم داشت. اما آیا برنامه دولت جذب سرمایه گذار در این بخش است؟
به گزارش سرمایه فردا، ایران در فهرست تولیدکنندگان بزرگ گاز جهان، با سهم شش‌درصدی، در جایگاه سوم قرار دارد، اما ناترازی حامل‌های انرژی دارد. آمریکا با سهم ۲۰ درصدی و روسیه با سهم ۱۷ درصدی گاز در جایگاه‌های اول و دوم قرار دارند ولی خبری از ناترازی ندارند.
صنعت گاز در کنار نفت و پتروشیمی به‌عنوان یکی از محرک‌های اصلی اقتصاد ایران شناخته می‌شود، زیرا به‌عنوان خوراک در صنایع پتروشیمی، تولید اوره و آمونیاک، و محصولات پلیمری مورداستفاده قرار می‌گیرد. این کاربرد دوگانه گاز طبیعی به‌عنوان سوخت و خوراک صنایع، نقش محوری گاز در صنعت را برجسته‌تر می‌کند. البته باید متذکر شد که بیش از ۷۵ درصد سبد انرژی مصرف داخلی ایران را گاز طبیعی تشکیل می‌دهد و ۹۵ درصد جمعیت کشور به شبکه گاز دسترسی دارند.
شتاب گازرسانی در کشور با توسعه پارس جنوبی در دهه ۸۰ آغاز شد که در کنار بخش خانگی، صنایع و نیروگاه‌ها نیز گازرسانی شدند و گاز به مهم‌ترین سوخت کشور تبدیل شد. در تجارت بین‌الملل، ارزآوری حاصل از صادرات گاز و توانایی جذب سهم قابل‌توجهی از بازارهای انرژی منطقه بر اهمیت این صنعت در رشد اقتصادی می‌افزاید.
آمار نشان می‌دهد که ۷۵ درصد گاز مصرفی در کشور از پارس جنوبی به‌عنوان بزرگ‌ترین میدان گازی جهان تأمین می‌شود. مجموع ذخایر گازی این میدان ۳۹ تریلیون مترمکعب و ذخایر میعانات گازی آن ۵۶ میلیارد بشکه برآورد می‌شود. سهم ایران در بخش گاز این میدان ۱۴ تریلیون مترمکعب و در میعانات گازی ۱۸ میلیارد بشکه است که معادل ۸ درصد از کل گاز جهان است.
باوجوداینکه ایران تنها یک درصد از جمعیت جهان را داراست، نزدیک به شش درصد از گاز طبیعی دنیا را مصرف می‌کند و به‌عنوان چهارمین مصرف‌کننده گاز جهان شناخته می‌شود. این وضعیت نشان‌دهنده شدت بالای مصرف انرژی در کشور است. بخش‌های خانگی، تجاری و نیروگاه‌ها بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان گاز طبیعی هستند و عواملی مانند مصرف غیربهینه و هدررفت گاز طبیعی در این بخش‌ها، چالش‌های بزرگی را به وجود آورده است. نزدیک به ۸۰ درصد برق تولیدی توسط نیروگاه‌های کشور از طریق گاز به دست می‌آید که نشان‌دهنده وابستگی شدید آنها به گاز طبیعی است.
به گفته سعید توکلی، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران، پیش‌بینی می‌شود میزان ناترازی گاز در زمستان امسال بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیون مترمکعب باشد که دلیل آن وابستگی بیش از حد مصرف‌کنندگان به گاز است.
مالک شریعتی نیاسر، نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان نواقص لایحه بودجه ۱۴۰۴ در حوزه انرژی، اظهار داشت: “این لایحه فاقد پیش‌بینی‌های لازم برای تحقق اهداف و سیاست‌های بالادستی مرتبط با بهینه‌سازی مصرف انرژی در برنامه هفتم توسعه است.”
شریعتی نیاسر افزود: “لایحه همچنان بر واردات بنزین تکیه دارد و افزایش تنوع در سبد سوخت مطابق قوانین برنامه هفتم در این لایحه لحاظ نشده است. همچنین وابستگی بودجه ۱۴۰۴ به نفت افزایش‌یافته است.”
وی با بیان اینکه رابطه مالی شرکت ملی نفت ایران و دولت که در برنامه هفتم اصلاح شده بود، در لایحه ارائه شده اعمال نشده است، افزود: “احکامی که اجرای تکالیف بهینه‌سازی را تضمین می‌کند، در لایحه نیامده است؛ بنابراین نمی‌توان به انجام اقدامات جدی در راستای کاهش ناترازی انرژی امیدوار بود.”
این عضو کمیسیون انرژی مجلس، اصلاح جدول منابع و مصارف نفت و گاز، اصلاح جدول حساب‌های بهینه‌سازی و سرمایه‌گذاری نفت و گاز و توسعه گواهی‌های صرفه‌جویی برای مشارکت مردم در بهینه‌سازی را از جمله راهکارهای حل ناترازی انرژی برشمرد.
هاشم اورعی، کارشناس انرژی، درباره ناترازی گاز اظهار داشت: با این دست و فرمان و عدم مدیریت مصرف میزان ناترازی برق در سال جاری به ۲۴ هزار مگاوات خواهد رسید و برای تولید برق، گاز کافی در دسترس نیست.
وی ادامه داد: “ما تابستان امسال ۱۸ هزار مگاوات کسری برق داشتیم. اگر با همین فرمان جلو برویم، این عدد در ساعات پیک سال آینده ممکن است تا ۲۴ هزار مگاوات هم برسد. اکنون ما در زمستان هستیم و تقاضا بالا نیست. مسئله این است که در زمان کاهش تقاضا چرا باید با قطعی برق مواجه باشیم؟ وی در پاسخ به این سوال گفت: دلیل این است که ۱۸ هزار مگاوات از ظرفیت نیروگاهی ما برای تعمیرات قطع شده است پس این ظرفیت برای جبران کسری در آینده باید آماده شود.”
اورعی افزود: “ما همواره در اوج سرما به‌جای اینکه به نیروگاه‌ها گاز بدهیم، مازوت و گازوئیل می‌دهیم. امسال به دلیل ادامه ناترازی گاز، به جایی رسیده‌ایم که نمی‌توانیم گاز مورد نیاز نیروگاه‌ها را تأمین کنیم. وقتی هوا سرد می‌شود، به ازای هر درجه سانتی‌گراد، ۱۰ میلیون متر مکعب تقاضای سوخت بالا می‌رود. اکنون که هوا کمی سرد شده، تقاضا بالا رفته است.”
وی توضیح داد: ایران در تأمین گازوئیل نیز دچار مشکل است و نمی‌تواند گازوئیل را جایگزین گاز و مازوت کند و گفت: “در مورد گازوئیل دو مشکل داریم، اول اینکه حمل‌ونقل گازوئیل سخت است. رساندن گازوئیل به پمپ‌ها بسیار دشوار است. دومین مشکل این است که اصلاً گازوئیل کافی نداریم. حتی صحبت از کمبود روزانه ۵ میلیون لیتر گازوئیل و مصرف ذخایر استراتژیک است.”
اورعی درباره تعطیلی سه نیروگاه که با مازوت تأمین می‌شده‌اند، گفت: “مازوت آلایندگی بسیاری دارد. امسال گفته‌اند سه نیروگاه شازند، کرج و اصفهان را تعطیل کنیم. یک شک قوی وجود دارد که ماجرا آلایندگی نیست. زیرا نیروگاه‌ها همیشه آلاینده بوده‌اند و صرفاً امسال این مسئله مطرح نشده است.”
رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران معتقد است:” شاید ناترازی مازوت یکی از دلایل قطع آن است. ولی مسئله اصلی نگرانی برای محیط‌زیست نبوده و گفت: “شک من این است که در تأمین مازوت هم مشکل داریم. اول گفتند ذخیره سوخت مایع نیروگاه‌ها ۴۵ درصد نسبت به گذشته کم شده است. این یعنی مازوت ندارند و نگران‌اند که اگر مازوت را به نیروگاه‌ها بدهند، در تأمین دچار مشکل می‌شوند.”
اورعی تصریح کرد: “ما اکنون به ناترازی هم‌زمان تمامی حامل‌های انرژی برخورد کرده‌ایم. نیروگاه‌ها گاز ندارند، در نتیجه برق نداریم، بعد به سراغ گازوئیل می‌رویم، باز هم نداریم، و سپس سراغ مازوت می‌رویم که آن هم نداریم.”
این کارشناس انرژی معتقد است:” سال آینده نزدیک به ۵۰ درصد ناترازی گاز و ۲۴ هزار مگاوات ناترازی برق خواهیم داشت. دولت به دنبال سرمایه گذار در این بخش است. هرچند باکمال تأسف هیچ دلیلی برای اینکه سال آینده وضعیت بهتر شود وجود ندارد. سال‌هاست که من این هشدارها را می‌دهم و اگر به اینجا نمی‌رسیدیم تعجب می‌کردم.”
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا