اوپک در جدیدترین گزارش ماهانه خود پیشبینی رشد تقاضای جهانی را تعدیل کرد. همچنین قیمت جهانی نفت در سالهای ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ را کاهش داد.
به گزارش سرمایه فردا، نوسانات قیمت، تحریمها و محدودیتهای بینالمللی، فرسودگی زیر ساختها، صادرات مواجه است. این مشکلات نهتنها بر اقتصاد داخلی تأثیرگذار هستند. بلکه بر روابط بینالمللی و تعاملات اقتصادی کشور نیز تأثیرگذار است. همچنین قیمتگذاری نفت خام به عوامل متعددی همچون عرضه و تقاضای جهانی، شرایط سیاسی و اقتصادی و رویدادهای طبیعی وابسته است. در این گزارش دورنمای قیمت جهانی نفت بررسی شده است.
اخیراً پایگاه خبری وزارت نفت اعلام کرد که تولید روزانه نفت ایران با افزایش ۲۰ هزار بشکهای به بیش از ۳ میلیون و ۲۷۱ هزار بشکه رسیده است. این در حالی است که در خرداد سال جاری، تولید روزانه ۳ میلیون و ۲۵۰ هزار بشکه بوده است.
این افزایش تولید در مقایسه با سالهای گذشته قابل توجه است. به عنوان مثال، در سال ۱۳۹۸ تولید روزانه نفت به ۲ میلیون و ۲۹۰ هزار بشکه و در سال ۱۳۹۹ به ۲ میلیون و ۱۰۶ هزار بشکه کاهش یافته بود. اما تا پایان سالهای ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱، تولید به ترتیب به ۲ میلیون و ۴۴۲ هزار بشکه و ۲ میلیون و ۶۷۰ هزار بشکه رسید. همچنین، آمار گویای این موضوع است که در پایان سال ۱۴۰۲، تولید به ۳ میلیون و ۳۲۰ هزار بشکه هم رسیده است.
به نظر میرسد این روند افزایشی در تولید نفت ایران در ماههای آینده نیز ادامه یابد؛ زیرا محمدرضا عارف، معاون اول رئیسجمهور، در جلسه معارفه وزیر نفتجدید در روزهای اخیر از تصویب کلیات طرح ضربتی برای افزایش روزانه ۲۵۰ هزار بشکهای نفت خام کشور خبر داد.
وی همچنین به موضوع صادرات نفت اشاره کرد و گفت: در برنامه هفتم توسعه، رشد صادرات نفتی سالانه ۱۲ درصد و رشد سالانه بخش نفت در اقتصاد ۹ درصد پیشبینی شده است.
با وجود تحریمهای شدید که مانع از صادرات آزادانه نفت ایران به دیگر کشورها میشود، به نظر میرسد روند صادرات نفت کشور صعودی بوده است. آخرین آمارها نشان میدهد که صادرات نفت ایران در سال گذشته به بیش از ۳۶ میلیارد دلار رسید. همچنین گزارشهای اخیر تانکر ترکرز و اوایل پرایس نشان میدهد که صادرات نفت ایران به بیش از ۲ میلیون بشکه در روز رسیده است. که این رقم چهار برابر میزان صادرات نفت در سال ۲۰۱۹، زمانی که تحریمها به شدت اعمال شدند، است.
این موفقیت به لطف دیپلماسی انرژی ایران حاصل شده است. بازطراحی تجارت نفت خام ایران با هدف تنوع بخشی به بازارهای صادراتی و استفاده از فرصتهای جدید برای صادرات تجهیزات فنی و مهندسی در حوزه نفت به ثمر نشسته است.
در دو ماه اخیر، تعداد کشورهایی که نفت ایران را خریداری میکنند افزایش یافته است و عمان و بنگلادش به جمع خریداران پیوستهاند. به طوری که در حال حاضر نفت ایران به ۲۵ کشور صادر میشود. با این حال، چین همچنان سهم عمدهای از خرید نفت ایران را به خود اختصاص داده و ایران به یکی از پادشاهان بازار نفت این کشور تبدیل شده است.
قبل از تحریمها، تنوع صادرات نفت ایران به مراتب کمتر بود و تنها ۱۴ کشور مانند چین، هند، کره جنوبی و چند کشور دیگر نفت ایران را خریداری میکردند.
میزان صادرات نفت ایران به چین در ماه گذشته به رکورد یک میلیون و ۷۵۰ هزار بشکه در روز رسید که ۲.۵ برابر بیشتر از دورهای است. ایران هیچگونه مشکلی در صادرات نفت نداشت و این رکورد جدید در تجارت نفتی دو کشور به ثبت رسیده است. پیش از این، رکورد فروش نفت ایران به چین به ۱.۶۶ میلیون بشکه در روز در اکتبر ۲۰۲۳ رسیده بود.
از سال ۲۰۲۱ و با امضای سند همکاری ۲۵ساله، روند فروش نفت به چین به طور مداوم صعودی بود. در سال ۲۰۲۴ قیمت جهانی نفت به ۱.۴۹۴ میلیون بشکه در روز رسید که ۴.۵ برابر میزان فروش در سال ۲۰۲۰ است. سهم ایران از واردات دریایی نفت چین در سال ۲۰۲۴ به ۱۴.۱ درصد رسید، در حالی که این رقم در سال ۲۰۲۰ تنها ۳.۳ درصد بود.
وضعیت بازار جهانی نفت پیچیده و تحت تأثیر عوامل متعددی است. قیمتها در حال نوسان هستند و پیشبینیها به دلیل عدم قطعیتهای جهانی دشوار است. برای دستیابی به اطلاعات دقیقتر، از یک سو باید پیگیر اخبار و تحلیلهای روز بازار بود و از سوی دیگر به عوامل زیر دقت نظر داشت:
۱. قیمت جهانی نفت و فرآورده ها
در حال حاضر، قیمت نفت خام تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد، از جمله تقاضا و عرضه، تنشهای ژئوپلیتیکی، و تغییرات اقتصادی جهانی. قیمت نفت برنت و WTI در ماههای اخیر نوسانات زیادی را تجربه کرده است.
۲. تقاضا و عرضه
تقاضا برای نفت بهخصوص در کشورهای در حال توسعه و چین به طور پیوسته در حال افزایش است. از سوی دیگر، کشورهای اوپک و تولیدکنندگان غیراوپک (مثل روسیه) در تلاش هستند تا با محدود کردن عرضه، قیمتها را مدیریت کنند.
۳. تأثیرات ژئوپلیتیکی
تنشهای ژئوپلیتیکی، بهویژه در خاورمیانه و اوکراین، تأثیر مستقیمی بر بازار نفت دارند. این تنشها میتوانند باعث اختلال در عرضه و افزایش قیمتها شوند.
۴. اقتصاد جهانی
رشد اقتصادی و نوسانات نرخ بهره در کشورهای بزرگ نیز بر تقاضا برای نفت تأثیر میگذارد. بهویژه، سیاستهای اقتصادی ایالات متحده و چین نقش مهمی در تعیین روند بازار نفت دارند.
۵. پیشبینیها
تحلیلگران پیشبینی میکنند که با توجه به تغییرات اقلیمی و تلاشها برای کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی، تقاضا برای نفت در بلندمدت ممکن است کاهش یابد، اما در کوتاهمدت، نوسانات قیمت و تقاضا همچنان ادامه خواهد داشت.
صنعت نفت یکی از کلیدیترین و پیچیدهترین صنایع در سطح جهانی است که با چالشهای گوناگونی از جمله نوسانات قیمت، تحریمها، محدودیتهای بینالمللی، فرسودگی زیرساختها و مسائل صادراتی مواجه است. این مشکلات نهتنها بر اقتصاد داخلی تأثیر میگذارند، بلکه روابط بینالمللی و تعاملات اقتصادی کشورها را نیز تحت تأثیر قرار میدهند. قیمت جهانی نفت به عوامل متعددی از جمله عرضه و تقاضای جهانی، شرایط سیاسی و اقتصادی و رویدادهای طبیعی وابسته است.
مرتضی بهروزی فر، کارشناس انرژی، درباره پیش بینی موضع تقاضای نفت گفت: “با توجه به نوسانات دورهای قیمت نفت در جهان، انتظار میرود اوایل فصل پاییز به دلیل کاهش بارندگی و عدم نیاز به فرآوردههای نفتی برای گرمایش، شاهد کاهش قیمتها باشیم.”
وی ادامه میدهد: “چشماندازهای روشنی در پی انتخابات آمریکا وجود ندارد. اگر ترامپ یا هریس به قدرت برسند، انتظار میرود فشار بر کشورهای تولیدکنندهای مانند ایران، روسیه و ونزوئلا افزایش یابد. تولیدات این کشورها تحت تأثیر قرار گیرد، که در این صورت ممکن است شاهد افزایش قیمتها در کوتاهمدت باشیم. سیاستهای ترامپ در دوره اول، نظیر افزایش تولید داخلی و صدور مجوز برداشت از مناطق حفاظتشده آلاسکا، میتواند به افزایش تولید داخلی آمریکا در بلندمدت منجر شود.”
این کارشناس با اشاره به شرایط ژئوپلیتیکی در خاورمیانه میافزاید: “امیدواریم در کوتاهمدت وضعیت به هم نریزد و روند نزولی قیمتها تا یک یا دو ماه آینده ادامه یابد. زیرا پس از آن احتمال افزایش قیمتها به دلیل افزایش تقاضا برای گرمایش در اوایل پاییز و اواخر زمستان وجود دارد.”
همچنین بهروزی فر به اظهارات مسعود پزشکیان، رئیسجمهور سابق، اشاره کرده و میگوید: “اگر مشکلات کشور با دنیا حل شود و از شرایط مناسب بازارهای جهانی استفاده کنیم، قادر به افزایش درآمدهای نفتی خود خواهیم بود.”
او ادامه میدهد: “قیمتها نسبت به سطحی که اوپک پلاس برای خود تعیین کرده، به طور قابل توجهی بالا نیست. همچنین با آخرین مصوبه اجلاس که بر توقف افزایش تولید و ادامه کاهش آن تأکید دارد. بعید است که قیمتها به بالای ۹۰ دلار برسد. انتظار میرود اوپک و اوپک پلاس برای حفظ قیمتها، تولید خود را افزایش ندهند و روند کاهش تولیدی که در ماههای گذشته داشتهاند را ادامه دهند.”
این کارشناس انرژی میگوید: “در حال حاضر، تولید و صادرات نفت ایران تقریباً به یک میلیون و نیم بشکه در روز رسیده است که این میزان، بهمراتب کمتر از صادرات پیش از توافق برجام است. با توجه به شرایط فعلی و فشار ناشی از تحریمها، ایران ناچار است نفت خود را به قیمت پایینتری بفروشد. همچنین، با توجه به حجم محدود تولید و صادرات، تأثیر چندانی بر بازارهای جهانی نمیگذارد. در صورت رفع تحریمها، افزایش سرمایهگذاری داخلی و خارجی و بهرهبرداری از فناوریهای کشورهای دیگر میتوانیم در بازار جهانی نقش مؤثری ایفا کنیم.”
بهروزی فر افزود: “پیشبینی میشود قیمت نفت در محدوده کمتر از ۷۵ و بیشتر از ۸۵ دلار باقی بماند و در شش ماه آینده، تحولات ژئوپلیتیکی و انتخابات آمریکا تأثیر چندانی بر بازار نخواهند داشت.”
همین طور بهروزی فر اظهار کرد: “صنعت نفت کشور با چالشهای جدی در زمینه جذب سرمایه و تأمین منابع مالی مواجه است. هرچند توسعه صنعت نفت یکی از معضلات این حوزه به شمار میرود، اما چالش اصلی جذب سرمایهگذاری ۲۰۰ تا ۲۵۰ دلاری است که از داخل کشور امکانپذیر نیست.”
این کارشناس ادامه میدهد: “تأمین فناوری، تجهیزات، قطعات و دانش فنی نیز از دیگر مشکلات ما در این حوزه است و تصور اینکه تنها با اتکا به توان داخلی بتوانیم در بازار جهانی تأثیرگذار باشیم، غیرعملی خواهد بود.”
بهروزی فر تصریج کرد: “صادرات نفت ایران به چند شرکت چینی محدود شده که ارتباطات بینالمللی کمی دارند و تخفیفهای زمانی در فروش نفت از جمله چالشهای صادراتی کشور به شمار میروند. تا زمانی که نتوانیم مشکلات خود را با جامعه جهانی حل کنیم. نخواهیم توانست مسائل داخلی و عدم توازن در عرضه گاز و بنزین را برطرف کنیم و همچنین افزایش ظرفیت تولید نفت خام نیز امکانپذیر نخواهد بود.”
محمد صادق مهرجو، کارشناس ارشد نفت و انرژی، درباره قیمت جهانی نفت توضیح داد: قیمتگذاری نفت خام بهصورت جهانی انجام میشود و تحت تأثیر شاخصهایی مانند نوع نفت (سبک یا سنگین) و وضعیت عرضه و تقاضای جهانی قرار دارد. هر سال در سهماهه پایانی، تحلیلگران علاوه بر پیشبینی میزان تقاضا برای سال آینده، احتمال افزایش قیمتها را نیز بررسی میکنند. بر این اساس، کشورهای تولیدکننده و اتحادیههایی مانند اوپک و اوپک پلاس، سهمیههای تولید خود را تنظیم میکنند.
وی ادامه داد: تعیین قیمت بهگونهای انجام میشود که هم هزینههای تولید پوشش داده شود و هم از افت قیمت در بازار جلوگیری شود.بهطوری که تولیدکنندگان و مصرفکنندگان در مناطق مختلف جهان از قیمتها راضی باشند. در این زمینه، عواملی مانند جنگ و ناامنی در مناطق تولیدکننده نفت تأثیرگذار هستند.
مهرجو افزود: در صورتی که تنشهای بین حماس و اسرائیل به کشورهای دیگر گسترش یابد و بیاعتمادی در عرضه نفت خام افزایش یابد، قیمتها تحت تأثیر قرار خواهند گرفت. رابطهای عکس میان ثبات منطقهای و قیمت نفت خام وجود دارد؛ به عبارت دیگر، هرچه ثبات کمتر شود و ناامنی عرضه افزایش یابد، قیمت نفت خام بالاتر خواهد رفت.
وی همچنین به شیوع بیماری کرونا بهعنوان یکی از عوامل کاهش قیمت نفت در سالهای اخیر اشاره و گفت: این بیماری موجب کاهش تقاضای انرژی و حملونقل در سطح جهانی شد و در نتیجه، قیمت نفت نیز کاهش یافت.
مهرجو تأکید میکند که مداخلات سیاسی نیز بر روند عرضه و تقاضا تأثیر دارند. تا پیش از انتخابات آمریکا در اکتبر ۲۰۲۴، دموکراتها تلاش دارند قیمت نفت خام از سطح فعلی بالاتر نرود. زیرا افزایش قیمتها تأثیری منفی بر رأیدهندگان خواهد داشت. به همین دلیل، دموکراتها با مذاکره با عربستان سعودی و کشورهای همسو تلاش دارند تا بر تصمیمهای اتحادیه تولیدکنندگان نفت و اوپک تأثیر بگذارند و از افزایش بیش از حد قیمتها جلوگیری کنند.
وی درباره تأثیر جنگ اوکراین و روسیه نیز میگوید: “روسیه یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت خام است و هر گونه گسترش جنگ به مناطقی که نفت تولید میکنند یا حمله به تأسیسات پالایشگاهی میتواند تأثیر عمیقی بر بازار داشته باشد.”
مهرجو ادامه میدهد: “جنگ غزه و اسرائیل و تهدیدات روسها و یمنیها در دریای سرخ، باعث میشود کشورهای خواهان صادرات نفت از تنگه بابالمندب به کانال سوئز و شمال آفریقا با ناامنی مواجه شوند. این شرایط نه تنها هزینههای حملونقل را افزایش میدهد، بلکه قیمت نفت خام را نیز تحت تأثیر قرار میدهد. هر چه تهدیدات بیشتر و وسیعتر شوند، احتمال افزایش قیمتها در بازار نفت خام بیشتر خواهد شد.”
او در پایان اظهار میکند: “قیمتگذاری نفت به انتخابات آمریکا وابسته است، زیرا دموکراتها نمیخواهند قیمتها تا زمان مشخص شدن نتایج انتخابات تغییر کند و موجب نارضایتی رأیدهندگان شود. آنها تمایل دارند قیمتها در سطح کنونی باقی بماند یا به طور جزئی کاهش یابد تا حمایت رأیدهندگان را جلب کنند.”
کارشناس ارشد نفت و انرژی درباره قیمت جهانی نفت میگوید: “افزایش عرضه نفت فراتر از سهمیههای تعیینشده اوپک باعث میشود خریداران قدرت چانهزنی بیشتری پیدا کنند و این امر به کاهش قیمتها منجر میشود. در اجلاسهای اوپک و اوپک پلاس، سهمیههایی برای کشورهای تولیدکننده تعیین میشود، اما بسیاری از کشورها به طور کامل از این سهمیهها پیروی نمیکنند و مقداری از تولید خود را خارج از این سهمیهها به خریداران عرضه میکنند که این خود عامل کاهش قیمتها خواهد بود.”
مهرجو ادامه میدهد: “شرایط جوی، مانند توفانهای دریایی، میتواند به عرضه نفت خام آسیب بزند و بر قیمتها تأثیر بگذارد. همچنین چشمانداز اقتصادی چین و آمریکا نیز بر قیمت نفت تأثیر بسزایی دارد.چرا که این دو کشور بزرگترین واردکنندگان نفت خام در جهان هستند. اگر این چشماندازها طبق پیشبینیها محقق نشوند، افزایش تقاضا برای واردات نفت خام به این کشورها متوقف میشود. همینطور به کاهش آن منجر خواهد شد که در نتیجه تولیدکنندگان باید خود را با نیاز بازار تطبیق دهند.”
او میافزاید: “در سال ۲۰۲۴، پیشبینی میشد که رشد اقتصادی چین و کشورهای شرق آسیا به طور قابلتوجهی افزایش یابد و تقاضا برای نفت خام در چین، هند و دیگر کشورهای این حوزه روند صعودی داشته باشد. اما واقعیت نشان داد که رشد اقتصادی به این شکل پیش نرفته و تقاضای واردات نفت خام به این کشورها همچنان در سطح گذشته باقی مانده است. تولیدکنندگان نیز با رصد این تحولات و پیشبینیهایی که بانک جهانی ارائه میدهد، خود را با شرایط جدید هماهنگ کرده و تولید بیشتری نخواهند داشت.”
کارشناس ارشد نفت و انرژی میگوید: “سرمایهگذاری در ایران به شدت به عواملی چون چشمانداز پایان جنگ فلسطین و اسرائیل و احیای روابط ایران با کشورهای اروپایی و آمریکا بستگی دارد. اگر این چشمانداز به سمت توافقی پایدار و مثبت پیش برود، سرمایهگذاران برای افزایش سرمایهگذاری، بهویژه در حوزه نفت و گاز، اقدام خواهند کرد. البته این موضوع مشروط به وجود دورنمای مثبت از بهبود روابط بین ایران و اروپا و آمریکا است.”
مهرجو ادامه میدهد: “تمام پیشبینیها باید به بعد از انتخابات آمریکا و پایان درگیریها در غزه و اسرائیل موکول شود. ایران با احتیاط در پاسخ به اسرائیل به منظور انتقام از شهادت اسماعیل هنیه، به نوعی خویشتنداری کرده تا تنشها در خاورمیانه را مدیریت کند و از گسترش درگیریها به کشورهای تولیدکننده و منطقه جلوگیری نماید. به همین خاطر، مسئولان کشور باید توجه داشته باشند که پاسخ به این حمله ممکن است به تنشهای قابلملاحظهای در روابط ما منجر شود.”
با در نظر گرفتن عوامل مختلفی که بر قیمت نفت خام تأثیر میگذارند، سرمایهگذاران باید روندهای جهانی و داخلی را با دقت رصد کنند. بهبود روابط بینالمللی و پایان جنگهای منطقهای میتواند فرصتهای جدیدی برای سرمایهگذاری در حوزه نفت و گاز فراهم کند. بنابراین، توصیه میشود سرمایهگذاران با تحلیل دقیق و هوشمندانه به این حوزه وارد شوند. تا زمانی که مشکلات بینالمللی حل نشوند، نمیتوان انتظار داشت مشکلات داخلی و عدم توازن در عرضه گاز و بنزین بهبود یابد. در این شرایط، افزایش ظرفیت تولید نفت خام نیز منطقی به نظر نمیرسد. از این رو، حل مسائل بینالمللی و بهبود روابط با دیگر کشورها از اهمیت بالایی برخوردار است.
در روزهای اخیر، سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در گزارش ماهانه خود اعلام کرد که قیمت هر بشکه نفت سنگین ایران در ماه اوت به ۷۷ دلار و ۶۳ سنت رسیده است. این رقم نشاندهنده کاهش ۶ دلار و ۹۴ سنتی، معادل ۸.۲ درصد، نسبت به قیمت ۸۴ دلار و ۵۷ سنت در ماه ژوئیه است. همچنین، میانگین قیمت نفت سنگین ایران از ابتدای سال ۲۰۲۴ تاکنون به ۸۲ دلار و ۸۶ سنت رسیده که نسبت به ۸۰ دلار و ۸۸ سنت در مدت مشابه سال گذشته افزایش قابل توجهی را نشان میدهد.
ارزش سبد نفتی اوپک نیز در اوت به ۷۸ دلار و ۴۱ سنت در هر بشکه رسید که این نیز کاهشی ۶ دلار و ۲ سنتی، معادل ۷.۱ درصد، نسبت به ۸۴ دلار و ۴۳ سنت در ژوئیه به همراه داشت. میانگین ارزش سبد نفتی اوپک از ابتدای سال ۲۰۲۴ به ۸۳ دلار و چهار سنت در هر بشکه رسیده که نسبت به ۸۰ دلار و ۶۰ سنت در مدت مشابه سال گذشته، ۲ دلار و ۴۴ سنت معادل سه درصد افزایش نشان میدهد.
طبق آمار منابع ثانویه اوپک، تولید نفت این سازمان که شامل ۱۲ کشور است. در اوت به ۲۶.۵۹ میلیون بشکه در روز رسیده که نشاندهنده کاهش ۱۹۷ هزار بشکهای نسبت به ماه گذشته است. در این میان، تولید نفت در نیجریه، کنگو و ونزوئلا افزایش یافته، در حالی که تولید در لیبی، عراق و عربستان سعودی کاهش یافته است.
همزمان، مجموع تولید نفت متحدان اوپک در گروه اوپک پلاس در ماه گذشته به ۱۴.۰۷ میلیون بشکه در روز رسید که نسبت به ماه گذشته ۱۰۸ هزار بشکه کاهش داشته است.
بر اساس آمار منابع ثانویه، تولید نفت ایران در اوت با افزایش چهار هزار بشکهای به ۳.۲۷۷ میلیون بشکه در روز رسید.
اوپک در جدیدترین گزارش ماهانه خود پیشبینی رشد تقاضای جهانی برای قیمت جهانی نفت در سالهای ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ را کاهش داد. این دومین بازنگری منفی متوالی برای این گروه است. اکنون انتظار میرود تقاضا برای نفت در سال ۲۰۲۴ به میزان ۲.۰۳ میلیون بشکه در روز رشد کند که کمتر از برآورد ۲.۱۱ میلیون بشکهای در گزارش ماه گذشته است.
اوپک همچنان بالاترین پیشبینی رشد تقاضا را در صنعت انرژی دارد. اختلاف نظرهای بیش از حد معمول میان پیشبینیکنندگان درباره رشد تقاضا برای نفت در سال ۲۰۲۴ به دلیل تفاوت دیدگاهها در مورد چین و روند جهانی به سمت سوختهای پاکتر است.
در گزارش اوپک آمده است: “انتظار میرود رشد اقتصادی چین به خوبی حمایت شود، اما مشکلات در بخش املاک و افزایش نفوذ خودروهای الانجی و برقی بر مصرف دیزل و بنزین تأثیر خواهد گذاشت.”
اوپک همچنین برآورد خود از رشد تقاضا برای نفت در سال آینده میلادی را از ۱.۷۸ میلیون بشکه به ۱.۷۴ میلیون بشکه در روز کاهش داده است.
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا