ناوگان صمود، متشکل از ده‌ها کشتی حامل کمک‌های بشردوستانه و صدها فعال از ۴۵ کشور جهان، روز ۳۱ آگوست از بندر بارسلونای اسپانیا حرکت خود را به‌سوی غزه آغاز کرد. این کاروان دریایی با هدف شکستن محاصره غزه و اعتراض به نسل‌کشی رژیم صهیونیستی، به نماد تازه‌ای از همبستگی جهانی علیه اشغالگری تبدیل شده است. قرار است جمعی از فعالان ایرانی نیز در تونس به این ناوگان بپیوندند.

به گزارش سرمایه فردا، در روزهایی که فاجعه انسانی در غزه مرزهای وجدان جهانی را درنوردیده، ناوگان صمود با ده‌ها کشتی حامل کمک‌های بشردوستانه و صدها فعال از ۴۵ کشور جهان، از بندر بارسلونا به راه افتاده تا محاصره غزه را بشکند. این حرکت، نه فقط یک کاروان امدادی، بلکه نماد خیزش وجدان‌های بیدار علیه نسل‌کشی و اشغالگری است؛ تصویری از اتحاد مردمی جهان که پس از سال‌ها سکوت، اکنون دریا را می‌شکافند تا به فریاد فلسطین پاسخ دهند. چه این ناوگان به سواحل غزه برسد، چه در برابر خشونت رژیم صهیونیستی متوقف شود، مسیر آزادی دیگر بازگشت‌ناپذیر شده است.

این روزها خبر حرکت ناوگان دریایی صمود، به خبر نخست خبرگزاری‌های جهان تبدیل شده. کاروان صمود (به معنی پایداری) ناوگانی متشکل از ده‌ها کشتی حامل کمک‌های بشردوستانه و صدها فعال از ۴۵ کشور جهان است که به منظور شکستن محاصره غزه، ۳۱ آگوست از بندر بارسلونای اسپانیا راه افتاده و بناست عده زیادی از فعالان از جمله جمعی از ایرانیان در تونس به آن بپیوندند. به گفته وب‌ سایت ناوگان صمود، این ائتلاف شامل طیفی از افراد است: سازمان‌ دهندگان، امدادگران، پزشکان، هنرمندان، روحانیون، وکلا و دریانوردانی که به کرامت انسانی و قدرت کنش غیر خشونت‌ آمیز باور دارند و بر این حقیقت واحد تاکید می‌کنند: محاصره و نسل‌ کشی باید پایان یابد.

این حرکت، مرحله جدیدی از مبارزه با اسرائیل و تصویری واضح از اتحاد جهانی مردمی علیه رژیم صهیونسیتی‌ست. حال که فاجعه در غزه تمام مرزهای انسانی را رد کرده و بی‌عملی سازمان‌های بین‌المللی و حکام منطقه و سران غربی آبروی سیاست را برده، دیگر برای نجات مردم غزه از نسل کشی بی‌سابقه هیچ نقطه امیدی باقی نمانده. جمهوری اسلامی ایران و حزب‌الله لبنان و انصار الله یمن، در راه نجات غزه تا پای درگیری نظامی گسترده با رژیم صهیونسیتی رفتند؛ اما اکنون بحران غزه اراده‌ای فراتر از دخالت نظامی جبهه مقاومت می‌طلبد. اوضاع امروز غزه حاصل ده‌ها سال سکوت و بی‌خبری و بی‌تفاوتی ملت‌های جهان است. پس اراده‌های مردمی جهان باید به کفاره سکوت سابقش، به سمت غزه سرازیر شود تا قفل بزرگترین زندان روباز جهان بشکند.

از غربت روزهایی که تنها مردمی در جهان بودیم که روز قدس در خیابان‌ها فریاد آزادی فلسطین را سر می‌دادیم، تا امروز که عده زیادی از مردم جهان برای شکست محاصره غزه حاضرند دریاها را بشکافند، به قدر خون ۶۳هزار نفر فاصله هست!

کشتی آزادی غزه

طوفان الاقصی، از قطره‌های وجدان‌های خفته دنیا، موجی بلند ساخت که مسیر ویرانی کاخ ظلم و اشغالگری و نسل‌کشی را در پیش گرفته. امروز دیگر حتی شعار  free-free Palestin خشم مردم علیه رژیم صهیونسیتی را تخلیه نمی‌کند و با شعار بی سابقه «مرگ بر اسرائیل» آن هم به زبان فارسی در خیابان‌های اروپا آمیخته شده. وجدان های بشری دوران بیداری جدیدی را تجربه می‌کند. انگار که اهالی غزه فدای بیداری وجدان‌های مردم جهان شدند…

۱۵ سال پیش در ابتدای محاصره غیرقانونی غزه و حادثه یورش وحشیانه کماندوهای رژیم صهیونسیتی به کشتی آزادی غزه (مرمره) و کشتار امدادگران حاضر در آن، مقام معظم رهبری در پیامی ضمن محکومیت این جنایت، بر اعزام ده‌ها کاروان‌ دریایی بشردوستانه به عنوان راه‌حلی برای شکست حصر تأکید فرموده بودند. اما این مطالبه ولی امر مسلمین به خاطر بی‌خبری و سکوت مرگبار جامعه جهانی نسبت به جنایات صهیونیست‌ها، جز چند حرکت محدود و نافرجام، عملی نشد. انگار باید مجاهدان فلسطینی طوفانی به پا می‌کردند و جنایت و خونخواری صهیونیست‌ها در غزه به جایی می‌رسید که دنیا دیگر نتواند فلسطین را نادیده بگیرد.

و حالا تصویر کشتی‌های بزرگ و کوچک ناوگان صمود بر امواج نیلگون مدیترانه با پرچم‌های فلسطینی که بر عرشه هایشان به رقص درآمده و به سمت غزه دریا را می‌شکافد، تابلوی نمادین بیداری جهانی‌ست. این صحنه حسرت هفتاد و هفت ساله فلسطین است. چه ناوگان صمود به سواحل غزه برسد،‌ چه باز هم مورد خباثت رژیم سفاک صهیونسیتی قرار بگیرد، مسیر آزادی غزه دیگر متوقف نخواهد شد.

در هفته‌های اخیر، ده‌ها شهر اروپا صحنه تجمعات گسترده‌ در حمایت از مردم غزه و در اعتراض به ادامه حملات ارتش صهیونیستی بوده است. این اعتراضات از فضای سیاسی ـ اجتماعی فراتر رفته و به ورزش نیز کشیده شده است؛ به‌گونه‌ای که در ایتالیا، فرانسه، اسپانیا و انگلیس، گروه‌های مختلف ورزشکاران، هواداران و اتحادیه‌های مدنی خواستار تحریم تیم‌ها و باشگاه‌های رژیم شده‌اند.

در ایتالیا، روز جمعه هزاران نفر در شهرهای رم، ناپل، میلان و تورین در اعتراض به ادامه جنگ در غزه و توقیف ناوگان امدادی موسوم به «ناوگان جهانی صُمود» به خیابان‌ها آمدند. این تظاهرات بخشی از یک اعتصاب سراسری بود که بیش از ۲ میلیون نفر در آن شرکت کردند. راه‌آهن، مدارس و پروازهای هوایی برای ساعت‌هایی مختل شد و گروه‌های دانشجویی و اتحادیه‌های کارگری با پلاکاردهایی با مضمون «ورزش در خدمت صلح، نه جنگ» مقابل مراکز ورزشی تجمع کردند.

در رم، جمعی از فعالان حامی فلسطین مقابل کمپ تمرینی تیم ملی فوتبال ایتالیا تجمع کردند و خواستاز لغو بازی این تیم با تیم رژیم صهیونیستی در چارچوب مقدماتی جام جهانی ۲۰۲۶ شدند. پلیس ضدشورش با استفاده از گاز اشک‌آور معترضان را متفرق کرد، اما درگیری‌ها تا نیمه‌شب ادامه داشت.

توقیف ناوگان امدادی و آغاز اعتراضات

اعتراض‌های اخیر پس از آن آغاز شد که نیروی دریایی رژیم چند فروند کشتی حامل کمک‌های بشردوستانه را که از سواحل مدیترانه به سمت غزه در حرکت بودند، توقیف و سرنشینان صلح‌طلب حامی مردم مظلوم غزه را بازداشت کرد. این کشتی‌ها بخشی از کاروانی با عنوان «ناوگان جهانی صمود» بودند که هدف آن رساندن دارو، غذا و تجهیزات پزشکی به منطقه محاصره‌شده غزه بود.

بازداشت ده‌ها فعال اروپایی و آمریکایی در جریان این توقیف واکنش تند افکار عمومی اروپا را برانگیخت. در پی آن، گروه‌های مدافع حقوق بشر در چند کشور اروپا از دولت‌های‌شان خواستند با فشار دیپلماتیک، آزادی بازداشت‌شدگان و بازگشت کمک‌های بشردوستانه را پیگیری کنند.

در کنار اعتراضات خیابانی، فشار به نهادهای رسمی فوتبال نیز افزایش یافته است: ۵۰ ورزشکار حرفه‌ای از کشورهای مختلف اروپا و آفریقا با امضای توماری رسمی خطاب به اتحادیه فوتبال اروپا (یوفا) خواستار تعلیق تیم‌ها و باشگاه‌های اسرائیلی از رقابت‌های بین‌المللی شدند.

در میان امضاکنندگان نام‌هایی مانند پل پوگبا (فرانسه)، حکیم زیاش (مراکش)، شیخ دوکوره (سنگال)، سام مرسی (مصر) و انور غازی (هلند) به چشم می‌خورد. این تومار ضمن اشاره به سیاست دوگانه یوفا در پرونده روسیه و اسرائیل تاکید کرد: «همان‌گونه که یوفا در قبال حمله نظامی روسیه به اوکراین به سرعت تصمیم به تعلیق تیم‌های روسی گرفت، امروز نیز نمی‌تواند در برابر قتل‌عام مردم غزه و نقض فاحش حقوق بشر سکوت کند.»

یکی از امضاکنندگان این تومار در گفت‌وگو با «ورلد اسپورت» گفته است: «ما از یوفا انتظار نداریم وارد سیاست شود؛ انتظار داریم به اصول انسانی پایبند بماند. فوتبال زمانی معنا دارد که جان انسان‌ها بی‌ارزش نباشد.»

در کنار این نامه، شماری از باشگاه‌های کوچک اروپایی نیز به طور نمادین از بازی با تیم‌های اسرائیلی خودداری کردند. در یونان و اسپانیا، چند تیم لیگ‌ها اعلام کردند تا زمانی که شرایط انسانی در غزه بهبود نیابد، حاضر به انجام دیدار با نمایندگان اسرائیل نخواهند بود.

موضع یوفا و فیفا

در مقابل موج اعتراضات، روسای ۲ نهاد اصلی فوتبال جهان، جیانی اینفانتینو در فیفا و الکساندر چفرین در یوفا، تاکنون از هرگونه اقدام انضباطی علیه رژیم خودداری کرده‌اند. اینفانتینو در نشست اخیر شورای فیفا در زوریخ گفت: «فوتبال نمی‌تواند مسائل ژئوپلیتیک را حل کند. مأموریت ما ایجاد پل میان ملت‌ها از طریق ورزش است، نه تصمیم‌گیری درباره مناقشات سیاسی.»

او اظهار کرد فیفا همچنان در تماس با فدراسیون‌های منطقه‌ای است تا مسابقات بین‌المللی بدون مداخله سیاسی ادامه یابد.

الکساندر چفرین، رئیس یوفا نیز موضعی مشابه اتخاذ کرده و در پاسخ به درخواست رسانه‌ها گفته است: «هیچ طرحی برای تعلیق فدراسیون اسرائیل در دستور کار نیست. ما درباره سیاست قضاوت نمی‌کنیم. اگر وارد این مسیر شویم، فوتبال به میدان منازعات سیاسی تبدیل خواهد شد.»

با این حال، بسیاری از ناظران ورزشی این رویکرد را با تصمیم سریع یوفا در فوریه ۲۰۲۲ برای تعلیق تیم‌های روسیه مقایسه کرده‌اند. آن زمان، یوفا و فیفا تنها ۳ روز پس از آغاز حمله روسیه به اوکراین، عضویت فدراسیون روسیه را تعلیق کردند. اکنون منتقدان می‌پرسند: «چرا در قبال اسرائیل، چنین تصمیمی گرفته نمی‌شود؟»

در کنار فشارهای مردمی، سازمان عفو بین‌الملل نیز با ارسال نامه‌ای رسمی به فیفا و یوفا خواستار بررسی فوری وضعیت فدراسیون فوتبال اسرائیل شد.

در این نامه که نسخه‌ای از آن توسط «الجزیره» منتشر شد، عفو بین‌الملل تاکید کرد: «۶ باشگاه فعال در شهرک‌های غیرقانونی واقع در اراضی اشغالی فلسطین در لیگ داخلی اسرائیل شرکت دارند» و این مساله برخلاف قوانین فیفا و منشور ملل متحد است.

عفو بین‌الملل از فیفا خواست عضویت فدراسیون اسرائیل را تا زمان خروج این باشگاه‌ها از لیگ داخلی معلق کند. همچنین، در بخش دیگری از نامه آمده است:

«ادامه حضور این باشگاه‌ها در ساختار رسمی فوتبال، به معنای پذیرش شهرک‌سازی غیرقانونی است. فیفا موظف است اطمینان حاصل کند هیچ نهاد ورزشی تحت پوشش خود در نقض حقوق بشر سهیم نیست.»

فیفا تاکنون پاسخ رسمی به این نامه منتشر نکرده است. سخنگوی این سازمان تنها اعلام کرد «فیفا در حال بررسی موضوع» است.

گستره جغرافیایی اعتراضات

اعتراضات در اروپا محدود به ایتالیا نبود. در پاریس، صدها هوادار فوتبال در برابر ساختمان فدراسیون فوتبال فرانسه تجمع کردند. آنها پلاکاردهایی با شعار «ورزش در برابر اشغال» در دست داشتند و از فدراسیون کشورشان خواستند بازی‌ دوستانه با تیم فوتبال رژیم صهیونیستی را لغو کند.

در لندن نیز گروهی از فعالان حقوق بشر و طرفداران فوتبال در مقابل دفتر مرکزی فیفا در پایتخت انگلیس تجمع کردند. تجمع‌کنندگان، سیاست «سکوت سازمانی» فیفا را به چالش کشیدند و خواستار موضع‌گیری روشن درباره حملات به زیرساخت‌های ورزشی غزه و کشتار حدود ۵۰۰ فوتبالیست فلسطینی در ۲ سال گذشته از جنگ در این باریکه شدند.

در آلمان، چند بازیکن سابق تیم‌های بوندس‌لیگا در شبکه‌های اجتماعی خود تصاویر کودکان غزه را منتشر کردند و از یوفا خواستند در تصمیم خود بازنگری کند. هرچند فدراسیون فوتبال آلمان از اظهارنظر رسمی خودداری کرد، اما فشار رسانه‌ای به سرعت بالا گرفت.

در میان چهره‌های ورزشی، نام جوزپه گواردیولا بیش از همه در مرکز توجه قرار گرفت. سرمربی اسپانیایی منچسترسیتی در چند نوبت، مواضعی آشکار در قبال وضعیت غزه اتخاذ کرده است.

او در مراسم دریافت دکترای افتخاری از دانشگاه منچستر گفت: «دیدن آنچه در غزه می‌گذرد، دردناک است. وقتی تصاویر کودکان زخمی را می‌بینم، تمام بدنم می‌سوزد. این موضوع فقط درباره ایدئولوژی نیست؛ درباره عشق به زندگی و مراقبت از همسایه است.»

گواردیولا در سخنانش تصریح کرد رویدادهای جاری در خاور میانه را «یکی از تراژدی‌های زنده تاریخ معاصر» می‌داند و سکوت جامعه بین‌المللی را «غیرقابل توجیه» توصیف کرد.

او همچنین در مصاحبه‌ با شبکه «لیومینت» گفت:«ما شاهد یک نسل‌کشی زنده هستیم. تنها یک جامعه شهری سازمان‌یافته می‌تواند دولت‌ها را به اقدام فوری وادار کند.» او با اشاره به تجربه اعتراضات مردمی در اروپا، از مردم شهر بارسلون دعوت کرد در تجمعات صلح‌آمیز شرکت کنند و افزود:

«اگر فوتبال قرار است ارزش انسانی داشته باشد، باید صدای بی‌صدایان باشد. ورزش نمی‌تواند نسبت به رنج انسان‌ها بی‌تفاوت بماند.»

اظهارات آقای تیکی‌تاکا بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های اروپا یافت. برخی از رسانه‌های اسپانیایی این مواضع را «غیرمعمول برای یک مربی در لیگ برتر انگلیس» توصیف کردند. در مقابل، گروهی از تحلیلگران انگلیسی گفتند اظهارات او «در چارچوب آزادی بیان و ارزش‌های انسانی» قرار دارد و برخلاف برخی تصورها، نقض سیاست بی‌طرفی باشگاه نیست.

باشگاه منچسترسیتی تاکنون موضع رسمی درباره سخنان سرمربی خود نگرفته است. با این حال، منابع نزدیک به باشگاه گفته‌اند گواردیولا از بیان دیدگاه‌های شخصی خود منع نشده است.

دوگانگی معیارها؛ از روسیه تا رژیم صهیونی

موضوع تعلیق یا عدم تعلیق فوتبال رژیم از رقایت‌های بین‌المللی، بحث گسترده درباره سیاست‌های دوگانه نهادهای ورزشی را دوباره زنده کرده است. تصمیم فیفا و یوفا در سال ۲۰۲۲ برای تعلیق روسیه، در آن زمان تنها ۳ روز پس از آغاز حمله به اوکراین اتخاذ شد و واکنش‌های جهانی مثبتی به همراه داشت.

اما اکنون، در حالی که سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان ملل و عفو بین‌الملل گزارش‌هایی از نقض گسترده حقوق غیرنظامیان در غزه منتشر کرده‌اند، نهادهای فوتبال جهان از اقدام مشابه خودداری می‌کنند.

ناظران ورزشی معتقدند این تفاوت برخورد، نشان‌دهنده نفوذ سیاسی در ساختار تصمیم‌گیری‌های ورزشی است.  یکی از استادان جامعه‌شناسی ورزش در دانشگاه رم در گفت‌وگو با خبرگزاری ANSA ایتالیا گفت:

«فیفا در ظاهر خود را غیرسیاسی می‌داند، اما تصمیم‌هایش عمیقا سیاسی است. این سازمان وقتی بخواهد اقدام می‌کند و وقتی نخواهد، پشت شعار بی‌طرفی پنهان می‌شود!»