پایگاه خبری سرمایه فردا

رسوب میلیون‌ها تن نهاده دامی در بنادر، توقف واردات برنج و صف‌های طولانی فعالان اقتصادی برای دریافت ارز، تنها نشانه‌های پراکنده نیستند؛ بلکه اجزای یک تصویر واحد از ناترازی عمیق و مخربی‌اند که پایه‌های امنیت غذایی کشور و سفره اقشار ضعیف را نشانه گرفته است.

در حالی‌که وزارت نفت از سوی مجلس به‌عنوان «موفق‌ترین دستگاه اجرایی» معرفی شده است، کاهش قیمت جهانی نفت به ۵۱ دلار، تخفیفات سنگین ایران و افت ۴۰ درصدی درآمد واقعی کشور نشان می‌دهد که این موفقیت بیشتر شبیه به تصویرسازی رسانه‌ای است تا دستاورد اقتصادی. بخش بزرگی از نفت ایران تنها به مخازن چین منتقل شده و در حساب‌های ارزی کشور ثبت نشده است؛ نتیجه آن، سقوط ۸۵ درصدی فروش واقعی، زیان روزانه ۲۲ میلیون دلاری و فشار مستقیم بر سفره مردم است.

در حالی که وزارت نفت از بهبود وضعیت فروش نفت خبر می‌دهد، گزارش‌های داخلی و بین‌المللی از تخفیف‌های سنگین، کاهش درآمدهای نفتی، و انباشت نفت بدون مشتری حکایت دارند؛ واقعیتی که نه‌تنها بودجه کشور را با کسری شدید مواجه کرده، بلکه تأمین کالاهای اساسی را نیز با بحران ارزی روبرو ساخته است.

در حالی‌که رهبر انقلاب در سالگرد دولت چهاردهم بر ضرورت افزایش تولید و تنوع صادرات نفت تأکید کردند، گزارش اخیر اوپک از کاهش تولید ایران و واگذاری جایگاه سوم اوپک به امارات، زنگ خطری جدی برای اقتصاد کشور به صدا درآورده است. نفت، همچنان قدرتمندترین ابزار ایران برای ثبات ارزی، تأمین بودجه عمرانی، جذب سرمایه خارجی و جهش صنعتی است اما این ظرفیت، بدون اصلاح سیاست‌ها و سرمایه‌گذاری هدفمند، به فرصت‌های سوخته بدل خواهد شد.

در حالی‌که بازار جهانی انرژی با تحریم‌های تازه، تنش‌های منطقه‌ای و رقابت‌های ژئوپلیتیکی دست‌وپنجه نرم می‌کند، کشورهای تولیدکننده نفت در حال بازتعریف جایگاه خود در معادلات قدرت هستند. از لغو توافق‌های ونزوئلا تا آزمون رهبری عربستان در اوپک‌پلاس و بودجه‌ریزی بلندمدت کویت، نفت بار دیگر به ابزار چانه‌زنی و بازسازی نفوذ بدل شده است.

همایش دو روزه «سرمایه‌گذاری و تأمین مالی صنعت نفت» در دانشگاه علامه طباطبایی، بیش از آنکه راه‌حلی برای بحران سرمایه‌گذاری در نفت باشد، به تریبونی برای تکرار کلیشه‌ها و حضور چهره‌های سیاسی بدل شد. در کشوری که سود لوبیاچیتی از پروژه‌های نفتی پیشی گرفته، برگزاری چنین رویدادهایی نه تنها گرهی از تأمین مالی باز نمی‌کند، بلکه نشانی از گم‌گشتگی سیاست‌گذاری در میانه‌ی هرج‌ومرج اقتصادی است.

در تجمع اعتراضی روز یکشنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۴، جمعی از بازنشستگان صنعت نفت با پلاکاردهایی در دست و خواسته‌هایی در دل، مقابل وزارت نفت گرد آمدند تا صدای مطالباتشان را بلند کنند. بیانیه‌ای ۱۸ ماده‌ای پایان‌بخش این تحصن بود؛ سندی که نه‌تنها از دغدغه‌های مالی و درمانی آنان پرده برداشت، بلکه تصویری هشدارآمیز از آینده معیشتی کارکنان امروز نفت ترسیم کرد—آیینه‌ای برای مدیران، و شاید زنگ بیدارباشی برای صندوق‌های بازنشستگی کشور.

هجده سال از جلسه پرتنش هیأت‌مدیره نفت برای واگذاری توسعه میادین گازی گلشن و فردوسی به شرکت نفت و گاز پارس می‌گذرد؛ میادینی با ذخایر عظیم که روزی قرار بود جزیره سیری را به قطب صادرات گاز مایع ایران بدل کنند، اما امروز در سکوتی سنگین و بی‌سرانجام، به حاشیه بایگانی طرح‌های انرژی کشور رانده شده‌اند—نمادی از فراموشی پرهزینه در سیاست‌گذاری منابع ملی.

شرکت بریتیش پترولیوم (BP) بهره‌برداری از میدان نفت و گاز مرلاک را در بخش بریتانیایی دریای شمال آغاز کرده است—میدانی که با اتصال زیردریایی به هاب پردازش مرکزی ETAP، بار ده تولید بازگشته است. این پروژه که ششمین طرح بزرگ BP در سال ۲۰۲۵ محسوب می‌شود، بخشی از استراتژی بلندمدت این شرکت برای افزایش تولید بالادستی و دستیابی به ظرفیت روزانه ۲۵۰ هزار بشکه تا پایان ۲۰۲۷ است. مرلاک، نمونه‌ای از توسعه رقابتی با تکیه بر زیرساخت‌های موجود است؛ رویکردی که BP آن را کلید بهره‌برداری بهینه در دوران جدید انرژی می‌داند.