پایگاه خبری سرمایه فردا

در آستانه نشست مجمع عمومی سازمان ملل، سفر رئیس‌جمهور ایران به نیویورک با موجی از محدودیت‌های سیاسی، روایت‌سازی‌های رسانه‌ای و شرطی‌سازی‌های داخلی مواجه شده است. از اخلال در صدور ویزا تا شایعه‌سازی درباره دیدار با ترامپ، این سفر نه‌تنها تحت فشار خارجی، بلکه در معرض بازی‌های داخلی قرار گرفته، در حالی که متن سخنرانی‌ها و دیدارهای دیپلماتیک از اتقان و پختگی برخوردارند، روایت‌سازی ضعیف رسانه‌ای دولت، افکار عمومی را در برابر هجمه‌های بی‌امان فضای مجازی بی‌پناه گذاشته است.

در ماه‌های اخیر، دونالد ترامپ با مجموعه‌ای از اقدامات قضایی، اجرایی و رسانه‌ای، فشار بی‌سابقه‌ای بر رسانه‌های منتقد وارد کرده است. از تعلیق برنامه‌های طنز شبانه و شکایت‌های میلیارد دلاری علیه روزنامه‌ها تا محدودسازی حضور خبرنگاران در کاخ سفید و قطع بودجه رسانه‌های عمومی، همه نشانه‌هایی از تلاش برای مهار نقد و کنترل روایت در کشوری است که آزادی بیان را در قانون اساسی خود تضمین کرده است.

در آستانه نشست‌های دیپلماتیک در نیویورک، هیأت بلندپایه ایرانی به ریاست عراقچی و پزشکیان با هدف ارائه بسته‌ای چندمرحله‌ای وارد مذاکرات با آمریکا می‌شود. این بسته شامل تعهدات متقابل در حوزه امنیتی و هسته‌ای است که لغو کامل مکانیسم اسنپ‌بک و رفع تحریم‌ها را هدف‌گذاری کرده است.

پنج سال پس از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان و امضای توافق دوحه با طالبان، دونالد ترامپ با تهدیدهای علنی و مذاکرات پشت‌پرده، خواهان بازپس‌گیری پایگاه نظامی بگرام شده است. این چرخش آشکار در سیاست واشنگتن، نه‌تنها نقض تعهدات پیشین آمریکا محسوب می‌شود، بلکه با واکنش‌های تند طالبان و مخالفت گسترده در افغانستان روبه‌رو شده است.

با نزدیک شدن به ضرب‌الاجل ۶ مهرماه برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه، تنش میان ایران و سه کشور اروپایی وارد مرحله‌ای حساس شده است. در حالی که اروپا با بی‌توجهی به توافق ایران و آژانس، مسیر فشار را در پیش گرفته، ایران هشدار داده که در صورت اجرای این مکانیسم، همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به حالت تعلیق در خواهد آمد. این تقابل دیپلماتیک، پیامدهای سنگینی برای طرف‌های غربی به همراه خواهد داشت.

شورای امنیت بار دیگر به صحنه تقابل قدرت‌ها بر سر ایران تبدیل شد؛ جایی که تلاش آمریکا و اروپا برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه با مخالفت صریح چین و روسیه مواجه شد. این تقابل نه‌تنها مشروعیت فشارهای غرب را زیر سؤال برد، بلکه نشانه‌ای از فروپاشی نظم تک‌قطبی و آغاز دوره‌ای جدید در سیاست بین‌الملل بود—دوره‌ای که ایران باید با واقع‌گرایی و اتکا به قدرت داخلی، مسیر خود را بازتعریف کند.

با رأی منفی ۹ کشور عضو شورای امنیت به تمدید قطعنامه ۲۲۳۱، تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران بار دیگر فعال شدند و مکانیسم ماشه به‌صورت عملی چکانده شد. این تصمیم، نه‌تنها نقطه عطفی در پرونده هسته‌ای ایران، بلکه آزمونی برای آینده دیپلماسی، اقتصاد و امنیت منطقه‌ای است. در حالی‌که کشورهای غربی از ادامه گفت‌وگو سخن می‌گویند، ایران تأکید دارد که درب دیپلماسی بسته نیست، اما معیار گفت‌وگو را خود تعیین خواهد کرد. واکنش‌های داخلی و بین‌المللی به این تحول، نشان‌دهنده شکاف عمیق در تفسیر مشروعیت این اقدام و پیامدهای آن برای نظم جهانی است.

با وجود توافق ایران و آژانس درباره بازرسی از تأسیسات هسته‌ای و ارائه اطلاعات درباره ذخایر اورانیوم ۶۰ درصد، سه کشور اروپایی همچنان بر فعال‌سازی مکانیسم ماشه اصرار دارند؛ اقدامی که به گفته ناظران، نه‌تنها نقض آشکار مفاد برجام و حقوق بین‌الملل است، بلکه نشان‌دهنده تظاهر اروپا به دیپلماسی و پیروی کامل از مواضع آمریکا است. در صورت اجرای اسنپ‌بک، مسیر مذاکره مسدود، دسترسی به تأسیسات ایران قطع، و ابزار فشار غرب تهی خواهد شد. چین و روسیه نیز با رد مشروعیت حقوقی این اقدام، از همکاری در اجرای تحریم‌ها خودداری کرده‌اند. این تحولات نشان می‌دهد که توافق اخیر ایران با آژانس، بیش از آنکه راهی برای مصالحه باشد، به ابزاری برای آزمون صداقت غرب تبدیل شده است.

پس از ترور چارلی کرک، فضای سیاسی آمریکا وارد مرحله‌ای تازه از تهدید و ارعاب شده است؛ مرحله‌ای که بسیاری آن را بازتولید مک‌کارتیسم در قرن بیست‌ویکم می‌دانند. گزارش فایننشال تایمز نشان می‌دهد که دولت ترامپ، حتی پیش از این حادثه، با استفاده از ابزارهای حکومتی، در حال سازمان‌دهی فشار بر رسانه‌ها، دانشگاه‌ها و نهادهای حقوقی بوده است. اکنون با شدت گرفتن لحن تهدیدها و وعده‌های انتقام، ترس وارد تحریریه‌ها شده و آزادی بیان در معرض تهدیدی بی‌سابقه قرار گرفته است.