پایگاه خبری سرمایه فردا

در حالی که استرالیا نخستین تلاش خود برای پرتاب ماهواره‌بر را با شکست تجربه کرد، جمهوری اسلامی ایران بیش از دو دهه است که با تکیه بر فناوری بومی، پرتاب‌های فضایی موفقی را به ثبت رسانده و در میان ده کشور دارای چرخه کامل فضایی قرار گرفته است. این گزارش تحلیلی به بررسی دستاوردهای راهبردی ایران در حوزه فضایی و مقایسه آن با عملکرد کشورهای صنعتی می‌پردازد؛ از ماهواره امید تا نور-۲، از پرتاب موجود زنده تا ورود به مدار زمین‌آهنگ.

استرداد لایحه سامان‌دهی فضای مجازی در شرایطی اتفاق افتاد که کشور با پیچیده‌ترین نبردهای شناختی و اطلاعاتی مواجه است؛ عقب‌نشینی از قانون‌مند کردن این زیست‌بوم نوین، به معنای رها کردن امنیت روانی جامعه در برابر موج اخبار جعلی و عملیات فریب است. این گزارش، فراتر از بحث‌های جناحی، به واکاوی ضرورت راهبردی حکمرانی دیجیتال، حفظ سرمایه اجتماعی و افزایش تاب‌آوری ملی در برابر تهدیدات نرم می‌پردازد.

همزمان با تصویب قانون FIT21 در آمریکا و تشدید تحریم‌های مالی، شرکت تتر صدها حساب رمزارزی با منشأ ایرانی را مسدود کرد؛ اقدامی بی‌سابقه که نه‌تنها میلیون‌ها دلار دارایی دیجیتال را به خطر انداخت، بلکه واقعیت‌های تلخ آسیب‌پذیری کاربران ایرانی در برابر ساختارهای متمرکز مالی بین‌المللی را آشکار ساخت.

امروزه بیش از نیمی از صادرات خدمات جهانی از طریق پلتفرم‌های دیجیتال انجام می‌شود، که کشورهای توسعه‌یافته در این عرصه پیشتاز هستند. ایالات متحده، انگلستان، ایرلند، هند و آلمان بزرگ‌ترین صادرکنندگان خدمات دیجیتال محسوب می‌شوند، در حالی که بازارهای نوظهور مانند چین و هند با رشد سریع، جایگاه خود را در این صنعت تقویت کرده‌اند. این روند نشان‌دهنده تغییر ساختار اقتصاد جهانی و افزایش وابستگی به فناوری‌های دیجیتال است.

در نظریه‌های اقتصادی نئوکلاسیک، «نقص اطلاعاتی» یکی از دلایل اصلی مداخله دولت در بازار محسوب می‌شود. اما ظهور فناوری‌های نوین، از موتورهای جست‌وجو تا هوش مصنوعی، این استدلال را به چالش کشیده‌اند. آیا بازار می‌تواند بدون دخالت دولت، شکاف‌های اطلاعاتی را کاهش دهد؟ بررسی تحولات اخیر نشان می‌دهد که نه‌تنها این امکان وجود دارد، بلکه سازوکارهای رقابت‌محور راهکارهای مؤثرتری ارائه داده‌اند.

سازمان امور مالیاتی سود معاملات رمزارزها را مشمول مالیات دانسته و بانک مرکزی صاحبان صرافی‌های دیجیتال را برای جلوگیری از فرار مالیاتی موظف به ثبت اطلاعات کرد.

اقتصاد دیجیتال به‌ویژه در حوزه خدمات مالی و بانکی، با تغییرات گسترده‌ای روبه‌رو است. پست بانک، تحت نظارت وزارت ارتباطات، در حال اجرای پروژه‌ای با همکاری بخش خصوصی برای تحول مدل خدمات بانکی و ارائه فرمت جدید در نظام مالی کشور است. از سوی دیگر، پروژه فیبر نوری که در دولت گذشته آغاز شد، اکنون با سیاست‌های جدید اولویت‌بندی مناطق مشترکین فعال و توسعه زیرساخت‌های مخابراتی ادامه دارد.

از تلاش دولت‌ها برای انحصار در ضرب سکه و محدود کردن بانک‌های خصوصی تا ظهور بانک‌های مرکزی و استاندارد طلا، تاریخچه کنترل پول داستانی پیچیده از قدرت و رقابت است. این رقابت میان دولت‌ها و نهادهای خصوصی، به تغییرات ساختاری بزرگ در نظام‌های پولی جهان منجر شده است و همچنان به شکل‌های جدید مانند ارزهای دیجیتال ادامه دارد.

به گفته مسئولان دولتی برنامه دولت برای اقتصاد دیجیتال در گام نخست تنظیم گری و ایجاد بسترهای کسب و کارهای فناورانه است. در این گزارش به جزئیات آن پرداخته شده است.