پایگاه خبری سرمایه فردا

سینمای دفاع مقدس ایران، فراتر از بازنمایی نبرد و مقاومت، بستری برای خلق عاشقانه‌هایی است که در هیچ شرایط عادی نمی‌توان تصورشان کرد. از «رهایی» تا «هیوا» و «روز سوم»، عشق‌هایی روایت شده‌اند که در دل آتش جنگ، معنایی تازه یافته‌اند—عشق‌هایی که نه‌تنها از کلیشه‌های رایج فاصله دارند، بلکه گاه به نمادهای ملی، اخلاقی و عرفانی بدل می‌شوند.

ورود نسل تازه‌ای از فیلم‌سازان ایرانی در دهه ۹۰، هم‌زمان با تحولات اقتصادی سینمای ایران و رشد شبکه نمایش خانگی، بستری فراهم کرد تا کارگردانانی مانند هومن سیدی، محمدحسین مهدویان و نرگس آبیار در دو مدیوم سینما و سریال‌سازی طبع‌آزمایی کنند. این گزارش با نگاهی تحلیلی به آثار این سه چهره، به بررسی کیفیت روایت، سبک کارگردانی و تأثیر مناسبات مالی بر مسیر حرفه‌ای آنان می‌پردازد؛ مسیری که گاه با نوآوری همراه بوده و گاه با تکرار و فاصله گرفتن از جهان نمایشی اولیه.

طنز در ایران، از ستون‌های نشریات دهه شصت تا ویدیوهای چندثانیه‌ای فضای مجازی، مسیر پرماجرایی را پیموده است. رسانه‌های رسمی روزگاری مرجعیت طنز را در اختیار داشتند، اما امروز شبکه‌های اجتماعی این جایگاه را به افراد عادی واگذار کرده‌اند؛ انتقالی که هم فرصت شنیده شدن صداهای تازه را فراهم کرده و هم چالش‌هایی چون افت کیفیت، جنجال‌های فرهنگی و ریسک‌های قانونی را به همراه داشته است. این نوشتار، سیر تحول طنز در ایران را از گل‌آقا تا زینب موسوی بازخوانی می‌کند و به پرسش مهمی می‌پردازد: مرجعیت طنز امروز در دستان چه کسانی است و با چه پیامدهایی همراه شده؟

فیلم جدیدی با نام «تهران» محصول سینمای هند، با روایتی امنیتی و جاسوسی در بستر تنش‌های ایران و اسرائیل، به تازگی در پلتفرم زی۵ منتشر شده است. این اثر که با ضعف‌های فنی، تحریف‌های تاریخی و ناآگاهی جغرافیایی همراه است، نه‌تنها تصویری غیرواقعی از ایران ارائه می‌دهد، بلکه در پس‌زمینه خود حامل پیام‌های سیاسی و تبلیغاتی در حمایت از رژیم صهیونیستی است. گزارش سرمایه فردا به بررسی انگیزه‌های ساخت این فیلم، تغییر مواضع تاریخی هند نسبت به آرمان فلسطین، و نقش حزب حاکم هند در گسترش اسلام‌ستیزی و تولید اخبار جعلی پرداخته است.

سینمای ایران با اقتباس‌های هنرمندانه از آثار ادبی، شاهکارهایی ماندگار خلق کرده است؛ اما شبکه نمایش خانگی با وجود ظرفیت‌های گسترده، در بازآفرینی ادبیات ناکام مانده است. این تفاوت چشمگیر، ریشه در غلبه نگاه تجاری، فقدان درک ادبی و ضعف در خلاقیت دارد؛ مسائلی که اگر اصلاح نشوند، فرصت‌های طلایی روایت‌گری را از دست خواهند داد.

محمود فرشچیان رفت، اما بوم‌هایش هنوز نفس می‌کشند؛ هنرمندی که نگارگری را از قاب‌های تزئینی بیرون کشید و به قلب ایمان رساند. او با سبک منحصربه‌فردش، تاریخ شیعه را به زبان رنگ و خط بازآفرینی کرد و نشان داد که هنر مذهبی می‌تواند زنده، جسور و جاری باشد. از «عصر عاشورا» تا روایت‌های غدیر و مدینه، آثارش نه صرفاً نقاشی، که آیینه‌ای از زیست عرفانی و انسانی بودند؛ آیینه‌ای که با هر نگاه، صدای سم اسب‌ها و اشک خیمه‌ها را به یاد می‌آورد.

جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل در خرداد ۱۴۰۴، با همه پیچیدگی‌های سیاسی، اجتماعی و انسانی‌اش، حالا به سوژه‌ای داغ برای سینمای ایران بدل شده است. از «ماجرای نیمه‌شب» محمدحسین مهدویان تا انیمیشن «بچه‌های جنگ»، فیلم‌سازان ایرانی تلاش می‌کنند این واقعه کوتاه اما پرتنش را در حافظه جمعی ثبت کنند. اما روایت این جنگ، تنها بازسازی صحنه‌های نبرد نیست؛ بلکه فرصتی است برای بازتاب اضطراب‌های مردمی، شکاف‌های اجتماعی، و تجربه‌های انسانی در دل یک درگیری مدرن. سینمای ایران، اگر بخواهد از شعارزدگی فاصله بگیرد، باید به سراغ روایت‌هایی برود که جنگ را نه فقط در میدان، بلکه در دل خانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و وجدان‌های فردی دنبال می‌کنند.

خبر ناخوشایند بستری شدن استاد محمود فرشچیان، پیشکسوت بی‌بدیل نگارگری ایرانی، دل بسیاری را لرزاند؛ اما خوشبختانه تکذیب خبر کما و بازگشت ایشان به منزل، فرصتی شد تا دوباره نام این هنرمند بزرگ بر زبان‌ها جاری شود. فرشچیان نه فقط یک نقاش، بلکه نماد زنده فرهنگ و هنر ایرانی است؛ هنرمندی که با تلفیق اصالت و نوآوری، نگارگری ایرانی را از وابستگی به شعر و کلام رهانید و به آن هویتی مستقل و جهانی بخشید. این نوشتار، ضمن آرزوی سلامتی برای استاد، مروری است بر زندگی، سبک هنری و جایگاه بی‌بدیل او در تاریخ هنر ایران.

در آثار اخیر سینمای ایران، بازسازی دهه‌های پرتنش ۵۰ و ۶۰ شمسی با تمرکز بر زیبایی‌های فرهنگی و نشانه‌های نوستالژیک، تاریخ را به ابژه‌ای فتیشیستی تبدیل کرده است. این روایت‌ها، از «تاسیان» تا «نهنگ عنبر»، با خلق گذشته‌ای آرمانی، نه‌تنها ترومای جمعی را به حاشیه می‌رانند، بلکه تجربه تاریخی را به امر سرگرم‌کننده بدل می‌کنند؛ فرآیندی که از منظر روانکاوی، تسکینی است بر اضطرابِ مواجهه با حقیقت‌های تلخِ تاریخ.