پایگاه خبری سرمایه فردا

در حالی که ایران با موجی تازه از تحریم‌های بین‌المللی، بحران انرژی در آستانه زمستان، و تنش‌های ژئوپلیتیکی در خاورمیانه مواجه است، بازار سرمایه و سیاست‌های ارزی کشور نیز با ابهام، شکاف تصمیم‌گیری و بی‌اعتمادی عمومی دست‌وپنجه نرم می‌کنند؛ مجموعه‌ای از ریسک‌های درهم‌تنیده که آینده اقتصاد را در هاله‌ای از نااطمینانی فرو برده‌اند.

در حالی که بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران بار دیگر هزینه تجارت خارجی را افزایش داده و تخفیف نفتی به چین به ۶ دلار رسیده، بازار سرمایه با چشم‌انداز رشد نرخ ارز توافقی و سیاست‌های انبساطی پولی، در انتظار تعیین تکلیف تنش‌های سیاسی است؛ بورس در کف قیمتی ایستاده، اما بی‌اعتماد به آینده.

بازار سرمایه با عبور از مرز روانی ۳ میلیون واحد، وارد فاز نوسانی شده و به میدان رقابت معامله‌گران حرفه‌ای بدل گشته است. حجم بالای معاملات و رفتارهای سریع حقوقی‌ها در خرید و فروش، فرصت را از سرمایه‌گذاران خرد گرفته و بازار را به بستری پرریسک و ناپایدار تبدیل کرده است.

اتحادیه اروپا با تصویب پیش‌نویس آیین‌نامه‌ای جدید، واردات نفت و گاز از روسیه را تا سال ۲۰۲۸ به‌طور کامل متوقف خواهد کرد و این قاره را به دژ ممنوعه انرژی روسیه بدل می‌کند. هم‌زمان، هند نیز تحت فشار آمریکا برای کاهش خرید نفت روسیه قرار گرفته و پالایشگاه‌های بزرگ این کشور از جمله ریلاینس، به‌دنبال جایگزینی منابع خاورمیانه‌ای هستند. در حالی‌که اروپا مسیر قطع کامل را برگزیده، هند میان تهدید تعرفه‌ها و حفظ منافع مصرف‌کنندگان خود، در حال سنجش گام‌های بعدی است.

با تشدید ناترازی گاز در کشور، وزارت نفت و شرکت ملی گاز در حال طراحی مدلی جدید برای توزیع بهینه گاز هستند؛ مدلی که با ورود شرکت‌های «کارور» به بازار خرده‌فروشی گاز، نه‌تنها مصرف را هدفمند می‌کند، بلکه منافع حاصل از کاهش مصرف را به بازیگران جدید واگذار می‌سازد. این تحول، گام نخست در بازنگری کلان معادله انرژی کشور است.

سرمایه‌گذاری گسترده چین در انرژی‌های تجدیدپذیر، این کشور را به بزرگ‌ترین تولیدکننده انرژی پاک جهان تبدیل کرده است—جایگاهی که نه‌تنها حاصل ظرفیت داخلی، بلکه نتیجه نفوذ فزاینده پکن در زنجیره‌های تأمین جهانی و پروژه‌های زیرساختی در اقتصادهای نوظهور، به‌ویژه در آفریقاست. با مشارکت در ۸۴ پروژه انرژی در قاره سیاه طی چهار سال اخیر، چین اکنون نقشی راهبردی در گذار انرژی آفریقا ایفا می‌کند؛ هرچند ابهام در سازوکارهای مالی همچنان نگرانی‌های جدی برای پایداری این نفوذ ایجاد کرده است.

در تجمع اعتراضی روز یکشنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۴، جمعی از بازنشستگان صنعت نفت با پلاکاردهایی در دست و خواسته‌هایی در دل، مقابل وزارت نفت گرد آمدند تا صدای مطالباتشان را بلند کنند. بیانیه‌ای ۱۸ ماده‌ای پایان‌بخش این تحصن بود؛ سندی که نه‌تنها از دغدغه‌های مالی و درمانی آنان پرده برداشت، بلکه تصویری هشدارآمیز از آینده معیشتی کارکنان امروز نفت ترسیم کرد—آیینه‌ای برای مدیران، و شاید زنگ بیدارباشی برای صندوق‌های بازنشستگی کشور.

در حالی‌که برنامه‌ریزی برای احداث فاز دوم منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی آغاز شده، روایت‌های رسمی از این طرح بیشتر بر اقتدار ملی و افتخارآفرینی دولت تمرکز دارند و نقش مردم به‌عنوان ذینفعان اصلی توسعه، در حاشیه قرار گرفته است.

هجده سال از جلسه پرتنش هیأت‌مدیره نفت برای واگذاری توسعه میادین گازی گلشن و فردوسی به شرکت نفت و گاز پارس می‌گذرد؛ میادینی با ذخایر عظیم که روزی قرار بود جزیره سیری را به قطب صادرات گاز مایع ایران بدل کنند، اما امروز در سکوتی سنگین و بی‌سرانجام، به حاشیه بایگانی طرح‌های انرژی کشور رانده شده‌اند—نمادی از فراموشی پرهزینه در سیاست‌گذاری منابع ملی.