دوشنبه ۳۱ شهریور ۱۴۰۴
در ماه‌های اخیر، دونالد ترامپ با مجموعه‌ای از اقدامات قضایی، اجرایی و رسانه‌ای، فشار بی‌سابقه‌ای بر رسانه‌های منتقد وارد کرده است. از تعلیق برنامه‌های طنز شبانه و شکایت‌های میلیارد دلاری علیه روزنامه‌ها تا محدودسازی حضور خبرنگاران در کاخ سفید و قطع بودجه رسانه‌های عمومی، همه نشانه‌هایی از تلاش برای مهار نقد و کنترل روایت در کشوری است که آزادی بیان را در قانون اساسی خود تضمین کرده است.
به گزارش سرمایه فردا، در ماه‌های اخیر، فشار دولت ترامپ بر رسانه‌ها و برنامه‌های انتقادی وارد مرحله‌ای جدید شده‌است. از تعلیق برنامه‌های شبانه طنز تا تهدید به لغو مجوز شبکه‌ها، و از شکایت‌های چند ده میلیارد دلاری علیه روزنامه‌ها تا محدودسازی دسترسی خبرنگاران به کاخ سفید، همه اقدامات نشان‌می‌دهد که چگونه قدرت اجرایی و نظارتی می‌تواند آزادی بیان و نقد رسانه‌ای را در کشوری که داعیه «آزادی بیان» دارد و در متمم اول قانون اساسی‌اش نیز این حق رسماً به رسمیت شناخته‌شده، هدف قرار دهد.
دونالد ترامپ ثابت کرده است همان طور که پیش از این نیز بارها تحلیلگران سیاسی آمریکا اشاره کرده‌بودند، غیر از علاقه‌ای که به دیکتاتورها دارد، سعی دارد اصول اولیه یک دیکتاتوری – حداقل رسانه‌ای – را نیز در آمریکا پیاده سازد. او روز گذشته صراحتاً اعلام‌کرد که از مخالفان خود بیزار است. او در مراسم یادبود چارلی کرک، به این مسئله اشاره کرد که به‌هیچ‌وجه نمی‌تواند با مخالفانش کنار بیاید و امیدوار است بدترین بلاها سر آنها بیاید!
انزجار ترامپ از مخالفان و منتقدانش تنها به دوره دوم ریاست جمهوری او نیز بازنمی‌گردد او در دور اول ریاست جمهوری‌اش صدمات زیادی از خبرنگاران دید و در طول دوران ریاست جمهوری بایدن نیز رسانه‌ها تا توانستند برای بازنگشتن او به عرصه سیاست تلاش کردند و سنگ تمام گذاشتند. حالا اما دوران انتقام است. او همان طور که در دوران انتخابات ریاست جمهوری گفته‌بود، قرار است بسیاری از مخالفانش را از کار بیکار کند و یا از آنها برای اقداماتشان جریمه‌های سنگین میلیون دلاری بگیرد. این اقدامات در حالی انجام‌می‌شود که بر اساس متمم اول قانون اساسی ایالات متحده، حق آزادی بیان، حقی رسمی و شناخته شده برای مردم است و نمی‌توان تنها به‌صرف انتقاد و یا مخالفت با یک رئیس‌جمهور، مخالفان را از صحبت و بیان انتقاداتشان باز داشت.
اما در طول حدود ۹ ماه گذشته، ترامپ چه اقداماتی در راستای محدود کردن حق آزادی بیان آمریکایی‌ها انجام داده است؟
چند روز پیش، شبکه ABC برنامه «جیمی کیمل لایو» را پس از اظهارات جنجالی جیمی کیمل درباره قاتل احتمالی چارلی کرک، فعال محافظه‌کار، به‌طور نامحدود تعلیق کرد. جیمی کیمل در برنامه خود که به‌صورت اجرای استندآپ کمدی و طنز است، بیان کرده بود که باید برای شناسایی قاتل در میان هواداران ترامپ جستجو کنیم. اما گفتن همین جمله کافی بود که برنامه او برای مدت نامحدودی تعطیل شود. این اقدام پس از تهدید «برند انکار»، رئیس کمیسیون ارتباطات فدرال (FCC)، مبنی بر لغو مجوز شبکه‌هایی که محتوای «زباله» پخش کنند، صورت گرفت. «کار» در سخنانی گفت: «اگر شبکه‌ها به پخش محتوای توهین‌آمیز ادامه دهند، باید انتظار عواقب قانونی را داشته‌باشند». این فشارها منجر به واکنش‌های گسترده‌ای از سوی فعالان حقوق بشر و رسانه‌ها شد.
ترامپ اما بعد از این اقدام، غیر از تبریک گفتن به شبکه ABC به‌دلیل شجاعت برای انجام کاری که لازم بود، کیمل را فردی بی‌استعداد دانست. ترامپ همچنین تأکید کرد که یکی از دلایل تعلیق برنامه، ضعف آن در رتبه بندی در بین برنامه‌های سرگرم کننده بود. او پا را از این نیز فراتر گذاشت و در گفت و گو با خبرنگاران گفت که اگر شبکه‌ها، صحبت‌های منتقدان دولت را پخش کنند، یا کارهایی مشابه کیمل انجام دهند، ممکن است مجوز پخش آنها لغو شود.
دولت ترامپ با تعلیق برنامه‌هایی مانند «جیمی کیمل لایو»، تهدید به لغو مجوز شبکه‌ها، و شکایت‌های سنگین علیه رسانه‌هایی چون نیویورک‌تایمز و وال‌استریت ژورنال، نشان داده که نقد رسانه‌ای را نه‌تنها تحمل نمی‌کند، بلکه با ابزارهای قانونی و اجرایی به مقابله با آن می‌پردازد. این اقدامات، به‌گفته تحلیلگران، بخشی از استراتژی «lawfare» برای ایجاد بازدارندگی روانی و مالی علیه روزنامه‌نگاری مستقل است
در طول دوران اخیر، ترامپ با استفاده از سیستم قضائی، پرونده‌های متعددی علیه رسانه‌ها و ناشران مطرح کرده است. یکی از برجسته‌ترین این پرونده‌ها، شکایت ۱۵ میلیارد دلاری علیه نیویورک‌تایمز است. ترامپ ادعا کرده که این رسانه در گزارش‌هایش درباره فعالیت‌های سیاسی و شخصی او، مطالب نادرست و توهین‌آمیز منتشر کرده است. او در شکایت خود نوشت: «این رسانه‌ها با طرح ادعاهای بی‌اساس و جانبدارانه، وجهه من و خانواده‌ام را تخریب کرده‌اند و باید مسئولیت آن را بپذیرند.»
شکاست ترامپ علیه نیویورک‌تایمز اما توسط قاضی دادگاه، «استیون مریدی» رد شد. قاضی دادگاه اعلام‌کرد که دادخواست بسیار بلند (۸۵ صفحه) و پر از مطالبی بوده است که تکراری، طولانی، نامرتبط یا به‌عبارتی «پر از مدح و تمجید» بدون ربط قانونی کافی بوده است. دادگاه گفت که شکایت باید مختصر، واضح و با رعایت قوانین رویه‌ای باشد. به گزارش آکسیوس، دادگاه به ترامپ ۲۸ روز مهلت داد تا شکایت را تجدید کند و نسخه جدید نیز از ۴۰ صفحه تجاوز نکند. نیویورک‌تایمز در واکنش گفته که شکایت «بدون پایه قانونی» است و آن را اقدامی برای ایجاد ترس یا بازدارندگی علیه روزنامه‌نگاری مستقل دانسته‌است.
همزمان، شکایت‌های دیگری علیه وال‌استریت ژورنال و ناشران مرتبط با آنها نیز مطرح شده‌است، از جمله پرونده‌ای که به گزارش مربوط به نامه‌ای از ترامپ به جفری اپستین و محتوای جنسی نسبت داده شده، بازمی‌گردد. ترامپ در تاریخ ۱۸ ژوئیه ۲۰۲۵ شکایتی به ارزش ۱۰ میلیارد دلار علیه وال استریت ژورنال و مالک آن داوجونز، شرکت مادر News Corp، رابرت مورداک، و روزنامه‌نگاران این روزنامه ثبت کرد. علت شکایت، گزارشی است در وال استریت ژورنال که ادعا می‌کند ترامپ در سال ۲۰۰۳، به مناسبت پنجاهمین سال تولد جفری اپستین، پیامی همراه با طراحی جنسی ارسال کرده است. مسئله‌ای که ترامپ آن را تکذیب کرد اما هفته گذشته چند نفر از نمایندگان مجلس نمایندگان آمریکا این نامه را منتشر کردند و صحت آن را نیز تایید کردند. در پاسخ، وال استریت ژورنال و شرکت‌های وابسته نیز اعلام‌کردند که اطمینان کامل به‌دقت گزارش‌هایشان دارند و قصد دارند در این پرونده به‌صورت جدی از خود دفاع کنند.
رسانه‌های آمریکا که حالا با تهدیدات روز به‌روز ترامپ علیه روزنامه نگاران و شرکت‌های رسانه‌ای مواجه هستند، معتقدند این پرونده‌ها بیشتر با هدف فشار روانی و مالی بر رسانه‌ها طراحی‌شده‌اند تا از نقد رسانه‌ای جلوگیری شود. تحلیلگران می‌گویند: «استفاده از پرونده‌های حقوقی برای ایجاد بازدارندگی، نمونه‌ای از استراتژی ‘lawfare’ است که در نظام‌های اقتدارگرا نیز دیده‌می‌شود.»
یکی از دیگر ابزارهای فشار، محدودسازی دسترسی خبرنگاران به نهادهای دولتی است. اولین خبرنگاری که در دور دوم ریاست جمهوری ترامپ از حضور در کاخ سفید و پوشش اخبار آن منع شد، خبرگزاری آسوشیتدپرس بود. این رسانه به همین دلیل شکایتی علیه کاخ سفید ثبت کرد. در شکایت، AP تأکید کرده که محدود کردن دسترسی، نقض آشکار آزادی مطبوعات و حقوق اساسی است. این اقدامات همچنین شامل تغییر سیاست‌های وزارت دادگستری (DOJ) درباره صدور احضاریه‌ها و ضبط اسناد خبرنگاران می‌شود. بازگشت به سیاست‌های پیشین اجازه می‌دهد که وزارت دادگستری، برای پرونده‌های افشای اطلاعات، سوابق و اسناد روزنامه‌نگاران را ضبط کند، که امنیت منابع و استقلال روزنامه‌نگاری تحقیقی را تهدید می‌کند.
یکی دیگر از ابزارهای سیاسی، قطع بودجه فدرال به رسانه‌های عمومی مانند رادیو ملی آمریکا (NPR) و PBS است. دستور اجرایی منتشره در ماه مه ۲۰۲۵ دولت فدرال را مکلف کرده که تأمین مالی مستقیم از طریق «شرکت پخش عمومی» (CPB) را قطع کند، آن هم با این استدلال که این رسانه‌ها پوشش جانبدارانه دارند. این اقدام، علاوه بر پیامدهای مالی، اثر روانی بر رسانه‌ها دارد و می‌تواند باعث تغییر محتوا، خودسانسوری و کاهش پوشش‌های انتقادی شود. همزمان، فشار بر تبلیغ‌دهندگان و شرکت‌های پخش‌کننده نیز باعث می‌شود منابع درآمدی برنامه‌ها محدود شده و رسانه‌ها مجبور شوند محتوای خود را تعدیل کنند.
استراتژی ترامپ در برخورد با رسانه‌ها ترکیبی از برچسب‌زنی منفی (Fake News, Failing Media)، توهین شخصی و تهدید حقوقی بوده است؛ روشی که باعث شد او پایگاه اجتماعی خود را علیه رسانه‌های جریان اصلی بسیج کند و همزمان، تنش سیاسی با مطبوعات به یکی از محورهای اصلی سیاست آمریکا در دوره او تبدیل شود.
او در همین حال به‌صورت شخصی نیز با رسانه‌ها و یا خبرنگاران درگیری لفظی پیدا کرده است. به‌عنوان نمونه، زمانی ک
ه از ترامپ در مورد گزارش نشریه آتلانتیک در مورد ماجرای «سیگنال گیت» پرسیده شد، او به‌شدت عصبانی شد و اعلام‌کرد: «من هیچ‌چیز درباره‌اش نمی‌دانم. من طرفدار آتلانتیک نیستم. به نظرم مجله‌ای است که دارد از بین می‌رود.» واکنش او به‌دلیل انتقادهای گسترده از وزیر دفاع پی‌تر هیگزت بود که در پیام‌رسان سیگنال اطلاعات محرمانه درباره حمله به یمن را به اشتراک گذاشته‌بود و به‌صورت اشتباهی یک خبرنگار را نیز به این گروه اضافه کرده بود.
در اتفاق دیگری، در یک جلسه در کاخ سفید وقتی خبرنگاری پرسید که چرا دولت علیه روسیه در جنگ اوکراین اقدامی نمی‌کند، ترامپ به انتقاد پاسخ داد و گفت: «چطور می‌دانی هیچ اقدامی نشده؟ … وقتی می‌گویی هیچ اقدام نشده، فکر می‌کنم باید شغل جدیدی پیدا کنی.»
پس از برگزاری جلسه اطلاعاتی درباره حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران نیز ترامپ از رسانه‌ها انتقاد کرد و در شبکه اجتماعی خود نوشت: ««رسانه‌های فیک نیوز از سی ان ان و نیویورک‌تایمز باید همه کسانی که در این کارند اخراج شوند، فوراً!!! افراد بد با نیت‌های شیطانی!!!»
از منع حضور خبرنگاران در کاخ سفید و تغییر سیاست‌های وزارت دادگستری گرفته تا قطع بودجه فدرال رسانه‌های عمومی و درگیری‌های لفظی با خبرنگاران داخلی و خارجی، ترامپ با ترکیبی از فشار ساختاری و حملات شخصی، فضای رسانه‌ای آمریکا را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. این رویکرد، ضمن تضعیف اعتماد عمومی به رسانه‌ها، به ابزاری برای بسیج پایگاه رأی و کنترل روایت سیاسی تبدیل شده است
در روزهای اخیر دونالد ترامپ با خبرنگار استرالیایی جان لینس (John Lyons)، خبرنگار شبکه ABC استرالیا نیز بر سر پرسشی درباره دارایی‌ها و کسب‌وکارهای شخصی‌اش کشمکش لفظی پیدا کرد. این گفت‌وگو در حیاط کاخ سفید رخ داد.
ماجرا این‌طور پیش رفت که لینس از ترامپ پرسید که از آغاز دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش چقدر ثروتمندتر شده‌است، و همچنین پرسید آیا برای ریاست‌جمهوری مناسب است که رئیس‌جمهور هنوز کسب‌وکار شخصی داشته‌باشد و در آن نقش داشته‌باشد. ترامپ ابتدا پاسخ داد که فرزندانش اداره کسب‌وکار را برعهده دارند و بیشتر قراردادها پیش از تصدی دوباره ریاست‌جمهوری منعقد شده‌اند. اما بعد از آن، لحن ترامپ تندتر شد: او خبرنگار را متهم کرد که با پرسش‌هایش «استرالیا را به‌شدت آسیب می‌زند»، گفت که این نوع سؤال‌پرسیدن «فضا را خراب می‌کند»، و ابراز داشت که این موضوع را با نخست‌وزیر استرالیا مطرح خواهد کرد. ترامپ همچنین وقتی خبرنگار خواست ادامه سؤالات را بدهد، به لینس گفت: «ساکت باش»
این درگیری نظرها را در سطح بین‌المللی برانگیخته است، زیرا نه‌تنها بازتاب‌دهنده تقابل ترامپ با رسانه‌هاست، بلکه نشان‌می‌دهد که این تقابل فراتر از مسائل داخلیِ آمریکا، به روابط خارجی و پویایی‌های دیپلماتیک میان کشورها سرایت کرده است. غیر از این نمونه‌ها، ترامپ بارها رسانه‌ها و خبرنگاران را به جانب‌داری و انتشار «فیک نیوز» متهم کرده است. به گفته او، بیش از ۹۷٪ پوشش خبری علیه او بوده است. این تاکتیک‌ها در شرایط فعلی باعث بسیج پایگاه رأی ترامپ و ایجاد جو بی‌اعتمادی نسبت به رسانه‌ها می‌شود. همچنین، این حربه به‌نوعی بازدارندگی فرهنگی عمل می‌کند: رسانه‌ها به‌دلیل ترس از کاهش اعتماد مخاطبان یا مواجهه با پرونده‌های قضائی، محتاط‌تر می‌شوند.
اعمال فشارهای ترامپ بر رسانه‌ها، واکنش گسترده سازمان‌های مدافع آزادی مطبوعات را به‌همراه داشت. ACLU (اتحادیه آزادی‌های مدنی آمریکا) در بیانیه‌ای رسمی هشدار داد: «تهدید به لغو مجوز شبکه‌ها و استفاده از ابزارهای قضائی برای ساکت کردن رسانه‌ها، نقض آشکار اصول آزادی مطبوعات و آزادی بیان است. این اقدامات باید متوقف شود تا رسانه‌ها بتوانند بدون ترس و بازدارندگی، نقش حیاتی خود را ایفا کنند.»
همچنین، اتحادیه‌های خبرنگاران و سازمان‌های حرفه‌ای روزنامه‌نگاری چندین بیانیه منتشر کردند و تأکید کردند که هرگونه تلاش برای محدودسازی دسترسی، تهدید به پرونده‌های حقوقی یا فشار مالی، سلامت نظام رسانه‌ای آمریکا را به خطر می‌اندازد.
برخی اعضای کنگره، حتی از حزب جمهوری‌خواه، از اقدامات دولت ترامپ انتقاد کردند. سناتور تد کروز با اشاره به تهدیدهای FCC گفت: «این اقدامات نه‌تنها غیرقانونی هستند، بلکه دستکاری آشکار در آزادی بیان و نقد سیاسی به‌شمار می‌آیند.»
دموکرات‌ها نیز بر این باورند که این اقدامات نوعی سانسور دولتی است و استقلال رسانه‌ها را به مخاطره می‌اندازد. تحلیلگران سیاسی می‌گویند: «این واکنش‌ها نشان‌می‌دهد که جامعه مدنی و سیاستمداران هنوز می‌توانند ابزارهایی برای کنترل فشار دولت بر رسانه‌ها داشته‌باشند، اما موفقیت این اقدامات نیازمند نظارت قانونی و حمایت گسترده از مطبوعات است.»
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا