سواستفاده از وضعیت بازار: گرانی قیمت روغن خوراکی

به گزارش سرمایه فردا، در هفته‌های اخیر، خروج سرمایه‌گذار عربستانی از بازار روغن ایران باعث شد که هیجاناتی در بازار روغن نمایان شود. ابتدا روغن خوراکی در بازار کمیاب شد. در ادامه، روغن‌هایی که وارد فروشگاه‌های زنجیره‌ای شد، بدون قیمت و تاریخ تولید بود. گویا شرکت‌ها از قبل خود را آماده کرده بودند و تولیدات را بدون درج قیمت در انبار ذخیره کردند تا به محض اینکه بازار به هم ریخت یا اگر فرایند تصویب افزایش قیمت روغن خوراکی طولانی شد، محصولات خود را بدون قیمت عرضه کنند. این اقدام در شرایطی اتفاق افتاده که روغن جزو کالاهای اساسی مصرفی محسوب می‌شود و شرکت‌ها باید با قیمت تولید و مصرف و تاریخ به بازار عرضه کنند. بنابراین باید سازمان حمایت نسبت به این مسئله ورود کند. با این حال اکنون در این موضوع هیچگونه واکنشی نشان نداده‌اند.

در حالی که کمبود و افزایش قیمت روغن خوراکی نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است، معاون اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرد که «ذخایر انبارها مناسب است و علاوه بر آغاز ثبت سفارش روغن، محصولات موجود در گمرکات نیز ترخیص و به بازار عرضه خواهند شد.»

کاهش واردات و اثرات آن بر قیمت روغن خوراکی

با این حال محمد مختاریانی، عضو هیئت مدیره انجمن صنفی صنایع روغن نباتی، خبر از «کاهش ۳۲ درصدی واردات روغن خام در مقایسه با سال گذشته» داد. این کاهش واردات موجب کمبود مواد اولیه در کارخانه‌ها و افزایش قیمت روغن خوراکی شده است. کاهش واردات مواد اولیه می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر تولید و توزیع روغن داشته باشد و این امر باعث افزایش قیمت در بازار می‌شود.

تخلف فروشگاه‌ها در عرضه روغن بدون قیمت

گزارش‌هایی مبنی بر کاهش تأمین روغن خام در کارخانجات و خروج شرکت صافولای عربستان از بازار ایران به کاهش عرضه روغن خوراکی در بازار دامن زد. برخی فروشگاه‌ها محدودیت‌هایی برای خرید روغن اعمال کردند و تنها به مشتریان اجازه خرید دو بطری روغن می‌دادند. با این حال، مشاهدات میدانی نشان می‌داد که در بسیاری از فروشگاه‌ها محدودیتی برای خرید روغن خوراکی با قیمت بالا وجود نداشت و مشتریان به هر تعداد که می‌خواستند، می‌توانستند روغن بخرند اما قیمت روغن خوراکی تقریبا ۳۰ تا ۵۰ درصد بالاتر از قیمت قبلی بود. در حالی که مجوز افزایش ۱۵ تا ۲۱ درصدی برای قیمت روغن صادر شده است و افزایش بیش از آن تخلف محسوب می‌شود. این وضعیت باعث نگرانی خریداران شده و تقاضا برای خرید روغن افزایش یافته است.

تا پایان آذر ماه امسال ۵۲۰ هزار تن کاهش واردات روغن نباتی داشتیم که این مسئله بر توزیع و عرضه روغن در بازار تأثیر گذاشته است. مجوزهای کمتری برای ثبت سفارش داده شد و رشد جدی قیمت‌های جهانی نیز در افزایش قیمت‌ها نقش داشته است. تأمین ارز نیز در مقاطعی با کندی انجام می‌شد. نوسانات ارزی و افزایش قیمت‌های جهانی می‌تواند به مشکلات تولید و توزیع دامن بزند و تأثیرات منفی بر صنعت روغن داشته باشد.

برنامه‌های انجمن صنایع روغن نباتی

انجمن صنایع روغن نباتی برنامه‌ها و پیشنهادهای خود را برای تنظیم بازار اعلام کرده و منتظر تایید و اجرای سریع آن توسط وزارت جهاد کشاورزی است. بنابراین قبل از اینکه تصمیم جدیدی اتخاذ شود، شرکت‌ها به افزایش قیمت اخیر قانع نشده‌اند و به دنبال افزایش قیمت از سیری خارج از رویکرد دولت هستند به همین دلیل روغن خوراکی را بدون قیمت روانه بازار می‌کنند. حالا باید سازمان تعزیرات و سازمان حمایت نسبت به این اقدام پاسخگو باشند.

مشکلات تأمین مواد اولیه و قیمت روغن خوراکی

افزایش تقاضا ناشی از انتشار برخی اخبار موجب افزایش تقاضا شد. حال با توجه به اینکه بیش از ۷۰ درصد روغن مورد نیاز کشور از طریق واردات تأمین می‌شود، این کاهش ثبت سفارش روی بازار تاثیرگذار بوده است. از طرف دیگر عدم حمایت از تولید داخلی دانه‌های روغنی، کشاورزان را به سمت کشت صیفی‌جات و محصولات آب‌بر هدایت کرده است که به منابع آبی و خاکی آسیب می‌زند و نیاز کشور را نیز برطرف نمی‌کند. قیمت تضمینی برای کلزا ۲۰ هزار تومان تعیین می‌شود، اما کشاورز نمی‌تواند محصول خود را حتی به همین قیمت به فروش برساند. دلالان در بازار حضور دارند و حتی حداقل میزان تولید داخلی نیز در دست کشاورزان باقی نمی‌ماند.

راهکارهای پیشنهادی برای بهبود وضعیت بازار روغن خوراکی

باتوجه به اینکه مواد اولیه برای کارخانجات و صنایع به اندازه کافی تولید نمی‌شود و نیاز کشور به واردات افزایش یافته است، بنابراین دولت به جای قیمت‌گذاری باید به تولید ورود کند و با بسترسازی برای تولید و واردات مواد اولیه توسط بخش خصوصی زمینه را برای خودکفایی در این بخش مهیا کند. به این ترتیب، بخش خصوصی می‌تواند برنامه‌ریزی کرده و خریدهای به‌صرفه‌ای از بازارهای جهانی انجام دهد. اما مشکلات ناشی از نوسانات ارز و افزایش قیمت‌های جهانی تأثیرات منفی بر این صنعت داشته است.