سامانه نان عامل نابسامانی نان

مونا موسوی، سرمایه فردا: سامانه نان موسوم به طرح هوشمندسازی نان طرحی است که از سال ۱۴۰۱ توسط چند جوان بی تجربه برای نان نوشته شده و ۳ سال از عمرش می‌گذرد. ولی هنوز نتوانسته ۳۰ اشکال اساسی خود را برطرف سازد. آرد نانوایان را به بهانه تراکنش نامتعارف (می‌گویند اگر بگوییم چیست نانوا ما را دور می‌زند) یک شبه ۱۰۰ کیسه کسر می‌ کند. وقتی نانوا می‌پرسد چرا؟ می‌گوید تخلف داشته اید!

در همین حال روی کارتخوان نانوا نوشته شده شما نمره عالی را بابت کارکرد خوب کسب کرده اید، پس کسر سهمیه چه مفهومی دارد؟ هیچ کس در سامانه‌ نان جواب منطقی نمی‌دهد! استانداری و فرمانداری و سازمان غله و جهاد کشاورزی نقشی ندارند! فقط از برج مراقبت در تهران سهمیه‌ها ۱۰۰ یا ۲۰۰ کیسه‌ای کسر می شود. ولی ماهانه ۱۰ کیسه آراد به همان نانوا اضافه می‌شود و در مصاحبه تلویزیونی می‌گویند آرد ۷۰ درصد سهمیه آرد را زیاد کرده ایم.

نمایندگان مجلس و رئیس جمهور هم از این پشت پرده ها بی خبرند. در واقع اجرای یک طرح کمونیستی برای یک کشور مسلمان بدون رعایت جغرافیای انسانی و بی توجه به فرمان ۹ ماده‌ای رهبری معظم انقلاب در خصوص نان به چالشی تبدیل شده که اثر آن روی سفره مردم نمایان است.
برای عملکرد مطابق سامانه نان به مشتری می‌گوید چند عدد نان بخر، به نانوا می‌گوید چند عدد نان بپز. این موضوع مغایر قوانین نظام صنفی و قانون تجارت است.

تبعات اخلال در عرضه و مصرف به نام سامانه نان

تغییر عرضه به نام سامانه نان هم تغذیه مشتری را با اختلال ایجاد کرده و هم اقتصاد نانوا را با چالش روبرو کرده است. نانوایی یک شغل تک محصولی است که نمی‌تواند بدون پخت روزانه حداقل ۸ کیسه دوام بیاورد و هزینه‌های جاری و پرسنل خود را تأمین کند.
سامانه نان ، سهمیه نانوا را از ۱۰ کیسه در روز به ۳ کیسه رسانده است. کدام صنف و کدام کارآفرین می‌تواند با ۳ کیسه در روز هزینه دستمزد ۳ نفر کارگر را بپردازد، چه رسد به اجاره آب، برق، بیمه، گاز، آرد، افزودنیها، مالیات، ملزومات، تجهیزات و…؟
متأسفانه این سامانه باعث نابسامانی نان شده و شغل نانوایی را از حیض انتفاع انداخته و به ورشکستگی و تعطیلی کشانده است. کسانی که این طرح را نوشته اند از اهمیت نان، آرد و گندم در اقتصاد و جامعه اطلاع چندانی ندارند. در شرایطی که اقتصاد نان زیان ده شود نه تنها شغل نانوایی از بین می رود هزینه سفر مردم نیز بالا می رود، حتی اگر این اتفاق هم نیفتد از کیفیت نان می زنند تا شاید سودی برای انها بماند. این مساله نیز کاملا با سلامت جامعه در ارتباط است.
برخی ارزیابی ها برای سهمیه بندی آراد تحت تاثیر این مساله است که تعداد چانه یک کیسه آرد را بالای سقف استاندارد و نرخ نان را زیر سقف استاندارد در نظر گرفته شده است. لذا با این سامانه نان نانوایان نه از نرخ نان سود می‌برد، نه از افزایش پخت و جلب مشتری. کیفیت گندم در ایران به اعتراف آقای قالیباف رئیس مجلس در سطح بالایی نیست، ولی در سامانه کیفیت گندم را در سقف محاسبه و تعداد چانه دهی یک کیسه آرد را زیادتر از عدد حقیقی در نظر گرفته اند.

سبک سازی چانه به جای تغییر نرخ

کاهش آمار چانه‌ها باعث اتهام زنی به نانوایان شده است. چراکه سازمان استاندارد می‌گوید کیل دهی یک کیسه آرد ۵۰ درصد است، اما در سامانه  ۷۵ درصد در نظر گرفته شده است. بعد هرکس کمتر بپزد متهم به آرد فروشی و هر کس بیشتر بپزد متهم به کم فروشی و جریمه می‌شود.

سامانه نان دنبال ثابت نگه داشتن نرخ نان با سبک سازی چانه به جای ابلاغ نرخ سالیانه است. متولیان می خواهند به مردم القا کنند ما حامی محرومان هستیم. در حالی که هزینه‌های جاری و پرسنلی یک نانوا هر سال به دستور دولت افزایش می‌یابد و فقط نرخ آرد ثابت است که آن هم ۱۰ درصد در قیمت نان سهم دارد.
این رویکرد سال ۱۴۰۱ شروع و خرداد ۱۴۰۳ شکست خورد، ولی برای این که سیاست گذاران خود را پیروز میدان نشان دهند با تزریق دوباره بخشی از آردهای کسر شده تحت عنوان حمایت از صنعت نان را به چرخه برگرداندند. در واقع اگر می‌خواستند با سامانه هوشمندسازی صنعت نان را سامان دهند مجدداً بلوای نان در سال ۱۳۰۹ در ایران تکرار می‌شد.
باید توجه داشت کاهش سهمیه آرد نانوا به اسم صرفه جوئی نوعی بحران سازی شهری است. برخی معتقدند این نوعی انتقامجوئی از تولیدکنندگان و کارآفرینان صنعت نان است. این که رول کاغذی را از کارتخوان نانوایی حذف کنیم و تفاخر کنیم و به رئیس جمهور گزارش کنیم ۵۰۰ میلیارد تومان صرفه جوئی کرده شده هرچند کمی عجیب به نظر می رسد.
اما شاید بهتر بود این هزینه صرفه جویی در راستای ارتقای صنعت نان بکار گرفته شود، زیرا وقتی برق می رود نانوا پخت نمی کند هم مردم بی نان می مانند و هم اگر خمیرش پخت نشود شب توسط سامانه نان مجرم تلقی می شود.