پنجشنبه ۴ اردیبهشت ۱۴۰۴
توسعه مفهومی چندبعدی است که معیارهای اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی را شامل می‌شود. ایران باوجود برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای، همچنان با چالش‌هایی در مسیر رشد اقتصادی و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان مواجه است.
به گزارش سرمایه فردا، توسعه مفهومی چندبعدی است که شامل مظاهر سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی می‌شود. تجربه کشورهای توسعه‌یافته نشان می‌دهد که دستیابی به توسعه اقتصادی معمولاً مقدمه‌ای برای توسعه سیاسی و سایر ابعاد بوده است. این کشورها با برنامه‌ریزی جامع به سمت تحقق تمامی ابعاد توسعه حرکت کرده‌اند.
اغلب، توسعه‌یافتگی از دید شهروندان با میزان رضایتمندی از زندگی تعریف می‌شود. این رضایتمندی ناشی از عواملی نظیر سلامت، آموزش، بهداشت، شرایط اقتصادی و اجتماعی است. این فاکتورها از طریق شاخص‌هایی مانند شاخص توسعه انسانی (HDI) قابل ارزیابی و مقایسه هستند. استفاده از آمار و ارقام مرتبط، تغییرات کیفی در تولید، سازمان‌دهی و انگیزه‌های اقتصادی را نشان می‌دهد.
طبق گزارش جهانی شادی سال ۲۰۲۵، ایران رتبه ۹۹ را از میان ۱۵۶ کشور از منظر درک شادی شهروندان به خود اختصاص داده است. این کمبود شادی می‌تواند باعث کاهش بهره‌وری و رفاه و در نتیجه، کاهش رشد و توسعه اقتصادی شود. در شاخص توسعه انسانی (HDI)، که میانگین وزنی امید به زندگی، سطح آموزش و دسترسی به منابع را می‌سنجد، ایران با نمره ۰.۷۸ در رتبه ۷۸ جهانی قرار گرفته است. با این حال، روند نزولی این شاخص در سال‌های اخیر و رشد توسعه جهانی، ایران را در معرض همگرایی با میانگین جهانی قرار داده است. در میان زیرشاخص‌های HDI، ایران در امید به زندگی و متوسط سال‌های تحصیل عملکرد بهتری نسبت به شاخص اقتصادی و درآمد ناخالص سرانه داشته است.
از سال ۱۳۶۸، ایران برنامه‌های توسعه پنج‌ساله را اجرا کرده است. اگرچه کنترل نقدینگی و تورم از اهداف این برنامه‌ها بوده، اما عملکرد پایداری نداشته‌اند. به‌جز برنامه سوم توسعه، که نرخ تورم ۱۵.۹ درصدی را هدف‌گذاری و به ۱۴.۱ درصد دست یافت، سایر برنامه‌ها نتوانسته‌اند اهداف خود را محقق کنند. در سال ۲۰۲۳، ایران با تورم ۴۴.۶ درصدی پنجمین کشور دارای بالاترین نرخ تورم در جهان بود، در حالی‌که میانگین جهانی تورم ۵.۶ درصد بود. علاوه بر این، اهداف رشد اقتصادی ۸ درصدی در برنامه‌های پنجم و ششم توسعه نیز اغلب محقق نشده است؛ متوسط رشد اقتصادی ایران طی برنامه ششم منفی ۰.۵ درصد بوده است.
از سال ۱۹۷۹ تا ۲۰۲۱، تولید سرانه ایران تنها ۳.۴ درصد رشد داشته که معادل رشد سالانه ۰.۰۸ درصد است. اگرچه دوره‌هایی از رشد مثبت درآمد سرانه مشاهده شده (مانند دوران مذاکرات هسته‌ای و اجرای برجام)، اما تحریم‌ها و خروج آمریکا از برجام این روند را معکوس کرده‌اند.
برای دستیابی به توسعه اقتصادی پایدار، رشد اقتصادی ضروری است. با این حال، ایران در سال‌های اخیر به‌دلایلی مانند رشد منفی بهره‌وری، کاهش سرمایه‌گذاری ثابت ناخالص و رشد ناکافی اشتغال از این مسیر فاصله گرفته است. اجرای برنامه‌های توسعه‌ای فراگیر، مشارکتی، آینده‌نگر و دارای تعامل بین‌المللی مناسب می‌تواند گامی مؤثر برای تحقق اهداف توسعه باشد
نویسنده:
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا