دوشنبه ۳۱ شهریور ۱۴۰۴
در پاسخ به بحران کم‌آبی و مصرف بی‌رویه منابع زیرزمینی در بخش کشاورزی، گروه فولاد مبارکه با همکاری جهاد کشاورزی استان اصفهان، طرح «توسعه کشت گیاهان دارویی» را در ۱۳ شهرستان کم‌آب استان اجرایی کرده است. این طرح با سرمایه‌گذاری مستقیم فولاد مبارکه و هدف‌گذاری ۵۱۱ هکتار سطح زیر کشت، بر پایه کشت گونه‌های کم‌آب‌بر مانند زعفران، کاپاریس و کاکتوس اپونتیا طراحی شده و با مدل کشاورزی قراردادی، پرداخت تسهیلات، و نظارت تخصصی، الگویی نوین برای توسعه پایدار در مناطق بحرانی ارائه می‌دهد.
به گزارش سرمایه فردا، ایران در سال‌های اخیر با یکی از جدی‌ترین بحران‌های آبی خود مواجه شده است. کاهش شدید بارندگی، افت سطح سفره‌های زیرزمینی و ناترازی منابع و مصارف آبی، به‌ویژه در بخش کشاورزی، زنگ خطر را برای پایداری زیست‌محیطی و اقتصادی کشور به صدا درآورده است. با توجه به اینکه بیش از ۹۰ درصد آب مصرفی کشور در بخش کشاورزی استفاده می‌شود و بخش عمده‌ای از آن از منابع زیرزمینی تأمین می‌گردد، اصلاح الگوی کشت به‌عنوان یکی از راهکارهای کلیدی برای عبور از بحران مطرح شده است.
در همین راستا، گروه فولاد مبارکه اصفهان با همکاری سازمان جهاد کشاورزی استان، از طرح «توسعه کشت گیاهان دارویی در منطقه شرق و شهرهای منتخب استان اصفهان» رونمایی کرده است. این طرح به‌عنوان یک پایلوت الگویی، با هدف کاهش مصرف آب، افزایش بهره‌وری اقتصادی، و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق کم‌آب طراحی شده و از محل مسئولیت اجتماعی شرکت فولاد تأمین مالی می‌شود.
یکی از راهبردهای مؤثر برای کاهش فشار بر منابع آب زیرزمینی، اصلاح الگوی کشت و جایگزینی محصولات پرمصرف با گونه‌های کم‌مصرف و اقتصادی‌تر است. این طرح با هدف کاهش مصرف آب، ارتقای بهره‌وری زمین‌های کشاورزی، و ایجاد ارزش افزوده اقتصادی در مناطق کم‌آب طراحی شده و بخشی از مسئولیت اجتماعی این بنگاه صنعتی بزرگ را در حوزه پایداری منابع طبیعی نمایندگی می‌کند.
در فاز اجرایی طرح، شناسایی کشاورزان واجد شرایط در شهرستان‌های شرقی استان اصفهان آغاز شده است. این مناطق به دلیل اقلیم خشک، منابع آبی محدود و سابقه کشت دیم، برای توسعه گیاهان دارویی کم‌آب‌بر مانند زعفران، گل‌محمدی، آویشن، زیره و آنغوزه انتخاب شده‌اند. کارشناسان جهاد کشاورزی با همکاری دفاتر محلی، اقدام به بررسی کیفیت خاک، دسترسی به منابع آبی، و آمادگی کشاورزان برای مشارکت در طرح کرده‌اند.
پس از مرحله شناسایی، قراردادهای رسمی با کشاورزان منعقد شده که شامل تعهدات دوطرفه در زمینه نوع محصول، سطح زیر کشت، زمان‌بندی برداشت و نحوه فروش است. گروه فولاد مبارکه به‌عنوان سرمایه‌گذار اصلی، بخشی از هزینه‌های اولیه کشت را متقبل شده و در قالب این قراردادها، وجوه حمایتی به حساب کشاورزان واریز شده است. این حمایت مالی شامل تأمین بذر، کودهای زیستی، آموزش‌های فنی و تضمین خرید محصول در پایان فصل برداشت است.
همچنین، برای افزایش بهره‌وری و کاهش ریسک، سامانه‌های پایش هوشمند و مشاوره‌های تخصصی در اختیار کشاورزان قرار گرفته تا بتوانند با کمترین مصرف آب، بیشترین بازدهی را از زمین‌های خود داشته باشند. این مدل مشارکتی، نه‌تنها به احیای اراضی کم‌بازده کمک می‌کند، بلکه زمینه‌ساز ایجاد زنجیره ارزش در صنعت گیاهان دارویی و صادرات هدفمند محصولات فرآوری‌شده خواهد بود.
این پروژه با تمرکز بر کشت گیاهان دارویی کم‌آب‌بر و مقاوم به شوری مانند زعفران، کاپاریس (علف مار) و کاکتوس اپونتیا، در ۱۳ شهرستان هدف از جمله نایین، خور و بیابانک، اردستان، ورزنه، هرند، کوهپایه، جرقویه، شهرضا، دهاقان، مبارکه، اصفهان و خمینی‌شهر اجرا می‌شود. مجموع سطح زیر کشت در این شهرستان‌ها به ۵۱۱ هکتار می‌رسد که شامل ۱۰ هکتار زعفران، ۵۱۱ هکتار کاپاریس و ۵۰۱ هکتار کاکتوس اپونتیا است.
هزینه اجرایی هر هکتار برای این محصولات به شرح زیر برآورد شده است:
کشاورزان واجد شرایط برای مشارکت در این طرح باید عضو اتاق اصناف کشاورزی باشند، توانایی ارائه وثایق لازم برای کشت قراردادی را داشته باشند، و زمین مناسب با آب کافی و کیفیت مطلوب در اختیار داشته باشند. حد نصاب سطح کشت برای هر محصول نیز مشخص شده است تا از بروز تعارضات اجتماعی جلوگیری شود:
سهم پیشنهادی برای هر محصول در کل طرح نیز به‌صورت زیر تعیین شده است:
وجه حمایتی طرح از محل مسئولیت اجتماعی شرکت فولاد مبارکه به حساب صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی استان واریز می‌شود. قراردادهای کشت توسط سه شرکت مجری تهیه و به اداره امور حقوقی جهاد کشاورزی و صندوق حمایت ارائه می‌گردد. بازپرداخت تسهیلات با توجه به نوع محصول و زمان رسیدن به بازده اقتصادی، حداقل ۵۰ ماهه در نظر گرفته شده و در صورت تأیید ناظر طرح، امکان تمدید یک‌ساله نیز وجود دارد.
تضمین‌های لازم از کشاورزان و شرکت‌های مجری اخذ شده و در قالب قراردادهای سه‌جانبه بین کشاورز، مجری و صندوق حمایت تنظیم می‌شود. در صورت بروز اختلاف، اتاق اصناف کشاورزی به‌عنوان مرجع حل اختلاف تعیین شده است.
پرداخت وجه به شرکت‌های مجری نیز بر اساس پیشرفت فیزیکی طرح و پس از تأیید ناظر (سازمان جهاد کشاورزی و مرکز تحقیقات) انجام می‌شود. نظارت بر عملیات اجرایی نیز به‌صورت مستمر توسط نهادهای تخصصی استان صورت می‌گیرد.
طرح توسعه کشت گیاهان دارویی در شرق استان اصفهان، نمونه‌ای موفق از هم‌افزایی صنعت و کشاورزی برای عبور از بحران آب است. این پروژه نه‌تنها به اصلاح الگوی کشت و کاهش مصرف آب کمک می‌کند، بلکه با ایجاد اشتغال، افزایش درآمد کشاورزان و توسعه زنجیره ارزش گیاهان دارویی، می‌تواند الگویی برای سایر استان‌های کشور باشد. اگر چنین طرح‌هایی با حمایت نهادی، آموزش کشاورزان و توسعه بازار همراه شوند، می‌توان امیدوار بود که کشاورزی ایران از یک تهدید زیست‌محیطی به یک فرصت اقتصادی پایدار تبدیل شود.
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا