چهارشنبه ۲۳ آبان ۱۴۰۳
راهبردهـای سیاسـتی متمرکــز بــر فناوری‌‌هــای نوظهــور و هــوش مصنوعــی در عصــر اقتصــاد دیجیتــال در کشورهای نظیر مالزی تدوین شده است.
اولیــن تــلاش مالــزی بــرای تحــول اقتصــادی دیجیتــال در اواســط دهــه ۱۹۹۰ آغــاز شــد و حــدود ۱۵ ســال بــه طــول انجامیــد. در ابتــدا کوریــدور بــزرگ چنــد رســانه‌‌ای موفقیت‌‌هایــی کســب نمــود امــا در برخــی زمینه‌‌هــا موفقیــت چندانــی نداشــت. مرحلــه دوم سیاســت‌‌های اســتراتژیک از ســال ۲۰۱۶ تاکنــون در حــال انجــام بــوده اســت کــه بــا تدویــن و پیاده‌‌ســازی سیاســت‌‌ها و طرح‌‌هــای مختلفــی در زمینــه تجــارت الکترونیــک، انقــلاب صنعتــی چهــارم و اقتصــاد دیجیتــال در بخش‌‌هــای مختلــف اقتصــادی صــورت گرفتــه اســت.
لــذا بــا تحــول رویکردهــای سیاســتی و نظارتــی بــرای اقتصــاد دیجیتــال کــه در ســال‌‌های اخیــر تکامــل یافتــه اســت، مالــزی تــلاش نمــوده اســت تــا بتوانــد بــر چالــش شــکاف دیجیتالــی حاکــم در کشــور خــود و موانــع در پذیــرش فنــاوری اطلعــات و ارتباطــات در صنایــع فائــق آیــد کــه ایــن مهــم تــا حــد زیــادی در ســایه سیاســتگذاری موفــق ایــن کشــور بــه انجــام رســیده اســت و نتایــج آن رشــد اقتصــاد دیجیتــال در ســال‌‌های اخیــر بــوده اســت. بدیــن روی درس‌‌هــای کاربــردی برخواســته از تجربــه مالــزی در راســتای توســعه اقتصــاد دیجیتــال بــرای ایــران مشــتمل بــر ۲ مرحلــه زیــر شناســایی شــده اســت کــه در ادامــه هریــک بیــان شــده اســت:
کشــور مالــزی بــه لحــاظ سیاســتگذاری در مرحلــه اول توســعه اقتصــاد دیجیتــال ۲۰۱۵-۱۹۹۶) نخســت بــر توســعه زیرســاخت‌‌های اتصــال دیجیتــال تاکیــد نمــوده اســت و عــلاوه بــر برنامه‌‌ریــزی بــرای اقدامــات یکپارچــه در توســعه برنامــه علــم و نــوآوری ملــی در ایــن کشــور، توســعه تجــارت الکترونیک را نیز در اولویت خود قرار داد. شــایان ذکر اســت در ایــن برهــه شــکل‌‌گیری کوریــدور بــزرگ چندرســانه‌‌ای (MSC مالــزی بــه عنــوان منطقــه‌‌ای تخصصــی در راســتای توســعه اقتصــاد دیجیتــال ابتــکاری بنیادبیــن در ایــن کشــور بــوده و همــراه بــا ارائــه انــواع مشــوق‌‌هایی از ســوی دولــت بــرای توســعه ایــن منطقــه موجــب شــکل‌‌گیری و جلــب توجــه فــراوان بــه ایــن منطقــه گردیــد.
مشــوق‌‌های مطــرح شــده در کوریــدور بــزرگ چندرســانه‌‌ای مالــزی عمدتــا شــامل آزادی مالکیــت، اشــتغال نامحــدود کارکنــان دانشــی خارجــی، آزادی تامیــن ســرمایه خارجــی، مشــوق‌‌های مالــی و معافیت‌‌هــای مالیاتــی بــرای ســرمایه‌‌گذاری جدیــد طــی ۵ ســال، واردات بــدون عــوارض گمرکــی تجهیــزات چندرســانه‌‌ای مشــروط بــر اینکــه ایــن تجهیــزات توســط شــرکت در عملیــات تجــاری خــود اســتفاده شــود و یــا بــه عنــوان جزئــی در اقــلام تولیــدی اســتفاده شــود) و حتــی تأســیس دانشــگاه چندرســانه‌‌ای (MMU بــرای توســعه نیــروی انســانی فارغ‌‌التحصیــل ماهــر در حــوزه فنــاوری اطلعــات بــرای ایــن صنعــت؛ بــوده اســت.
کشــور مالــزی طــی مرحلــه دوم توســعه انقــلاب صنعتــی چهــارم و اقتصــاد دیجیتــال بــر افزایــش آمادگــی دیجیتــال خــود بــه لحــاظ اجتماعــی و کســب وکاری بــه ویــژه در ســطح MSMEهــا) اهتمــام خاصــی داشــته اســت و همــراه بــا ادامــه اقدامــات توســعه‌‌ای در راســتای ارتقــای وضعیــت زیرســاخت دیجیتــال، موضــوع انقــلاب صنعتــی چهــارم را نیــز بــه عنــوان موضوعــی اساســی در سیاســتگذاری تحــول آفریــن خــود لحــاظ نمــوده اســت. عــلاوه بــر آن الــزام بــه توجــه ویــژه بــه تدویــن راهبردهــای سیاســتی متمرکــز بــر فناوری‌‌هــای نوظهــور نظیــر اینترنــت اشــیاء و هــوش مصنوعــی در عصــر اقتصــاد دیجیتــال نیــز از نظــر دور نبــوده اســت و راهبردهــای لازم پیش‌‌بینــی شــده اســت.
بدین‌‌ترتیــب، بــا شــکل‌‌گیری چشــم انــداز اقتصــاد دیجیتــال در ایــن کشــور کــه در برنامه‌‌هــای بالادســتی نظیــر برنامــه دوازدهــم مالــزی بــرای دوره ۲۰۲۵-۲۰۲۱ نیــز مــورد تاکیــد بــوده اســت؛ نهایتــا طــرح اقتصــاد دیجیتــال مالــزی (MyDigital مطــرح شــد کــه در شــش رکــن اساســی و مشــتمل بــر راهبردهــای متناظــر هریــک مســیر اصلــی تحــولات اقتصــاد دیجیتــال مشــخص شــد و همچنیــن ابتــکارات و اقدامــات توســعه اقتصــاد دیجیتــال در ســطح بخش‌‌هــای اقتصــادی نیــز معیــن شــد.
قابــل توجــه اســت در راســتای توســعه اقتصــاد دیجیتــال مالــزی بــه ویــژه از ســال ۲۰۱۶ تاکنــون، در عمــده برنامه‌‌هــای صدرالشــاره تدویــن شــده مالــزی عــلاوه بــر تاکیــد بــر زیرســاخت اقتصــاد دیجیتــال بــه لحــاظ اتصــال و همچنیــن حفــظ یکپارچگــی مســیر تحــول دیجیتــال کلیــه بخش‌‌هــای اقتصــادی، توجــه بــه شــکاف موجــود نیــروی انســانی و رونــد تقاضــای آینــده بــرای نیــروی انســانی مســلط بــه مهارت‌‌هــای دیجیتــال و دارای شایســتگی لازم متناســب بــا عصــر اقتصــاد دیجیتــال همــواره پاربرجــا بــوده اســت و لــذا پــرورش و توســعه ســرمایه انســانی دارای تخصــص و مهــارت دیجیتــال بــه ماننــد مســئله‌‌ای ملــی مــد نظــر قــرار گرفتــه اســت تــا از ایــن طریــق بتوانــد نیازهــای آینــده بخش‌‌هــای مختلــف اقتصــادی ایــن کشــور را مرتفــع نمایــد.
اقتصــاد جهانــی، از جملــه اقتصــاد مالــزی، همچنــان متحمــل ســختی‌‌ها و چالش‌‌هــای ناشــی از شــیوع کوویــد-۱۹ اســت و ایــن رویــداد موجــب شــده اســت تــا عمــوم مــردم مالــزی اعــم از قومیت‌‌هــا و اقشــار اجتماعــی مختلــف و همچنیــن نیــروی انســانی شــاغل بخــش دولتــی و خصوصــی را تحــت تاثیــر قــرار دهد. در ســال‌‌های اخیــر اغلب صنایع مالــزی شــاهد تحــولات جدیــدی بوده‌‌انــد و بســیاری از تعامــلات روزمــره کنونــی در ایــن کشــور بــه صــورت مجــازی انجــام می‌‌شــود. ایــن امــر بــدان دلیــل رخ داده اســت کــه بســیاری از کســب و کارهــا و فروشــگاه‌‌های ســنتی طرف عرضــه) بــه اجبــار تــن بــه تحــولات برخواســته از ضــرورت فعالیت‌‌هــای مجــازی دادنــد و همچنیــن کســب وکارهــای جدیــدی در محیــط دیجیتــال ایجــاد شــدند. از ســوی دیگــر، بســیاری از مــردم مالــزی بــه دلیــل نیازهــای پیــش آمــده در امــور تحصیلــی، تجــاری، ســرگرمی و غیــره بــه طــور قابــل ملحظــه‌‌ای بــه فضــای مجــازی وارد شــدند.
ایــن شــرایط پیــش آمــده بــرای مالــزی منجــر بــه اهمیــت یافتــن درک ضــرورت پیــش آمــده بــرای دولــت مالــزی شــد تــا بــرای جلوگیــری از عقب‌‌ماندگــی و امــکان همپایــی بــا مــوج تحــولات دیجیتــال، بتوانــد بنیــان اساســی دیجیتــال ایــن کشــور را پی‌‌ریــزی نمایــد تــا بتوانــد ایــن کشــور را بــه ســوی تحــول دیجیتــال و در پــی آن توســعه اقتصــاد دیجیتــال پیشــرفته رهنمــون شــود. ایــن بنیــان و مبنــای اساســی بــه معنــای ایجــاد زیرســاخت، تســهیل نــوآوری و ایجــاد سیســتمی بــرای همــه مــردم مالــزی در نظــر گرفتــه شــده اســت تــا بــه برخــورداری از ســطح بالاتــری از اســتانداردهای زندگــی، کــه ثمــرات آن بــرای همــه مــردم باشــد، منجــر شــود.
از آنجــا کــه مالــزی در حرکــت بــه ســوی پیشــگامی اقتصــاد دیجیتــال۱ خــود توانســته اســت از مرحلــه مقلــد نوظهــور)۲ بــه مرحلــه پذیرنــدگان در حــال انطبــاق)۳ رســیده و همچنــان نیــز در مســیر توســعه یافتگی بلــوغ دیجیتال موفــق عمــل کــرده اســت۴؛ در ایــن گــزارش بــه بررســی وضعیــت اقتصــاد دیجیتــال مالــزی پرداختــه خواهــد شــد. لــذا عــلاوه بــر معرفــی تحــولات و برنامه‌‌هــای تدویــن شــده در راســتای توســعه اقتصــاد دیجیتــال در مالــزی، درس‌‌هــای کاربــردی از تجربــه سیاســتگذاری ایــن کشــور در مســیر تحــول اقتصــاد دیجیتــال بــرای ایــران نیــز ارائــه خواهــد شــد.
بــه طــور کلــی اقتصــاد دیجیتــال سیســتمی از ارتباطــات اقتصــادی، اجتماعــی و فرهنگــی اســت کــه مبتنــی بــر اســتفاده از فناوری‌‌هــای دیجیتــال اســت و حتــی گاهــی اوقــات بــه عنــوان اقتصــاد اینترنتــی۱ یــا اقتصــاد وب۲ نیــز شــناخته می‌‌شــود. ۳ در واقــع، اقتصــاد دیجیتــال بــه نفــوذ فناوری‌‌هــای نویــن در تمامــی حوزه‌‌هــای اقتصــادی و صنعتــی بــه ویــژه تحــول یافتــن اقتصــاد ســنتی بــه شــکل نوینــی از عرضــه کالاهــا و خدمــات تمرکــز دارد.
بایــد توجــه داشــت کــه اقتصــاد دیجیتــال یــک حــوزه بــه ســرعت در حــال رشــد در مالــزی و سراســر جهــان اســت کــه طیــف وســیعی از بخش‌‌هــا و حوزه‌‌هــای عملیاتــی متنــوع را در بــر می‌‌گیــرد. تعریــف اقتصــاد دیجیتــال بــرای مالــزی از طریــق تحقیــق، تحلیــل و تعامــل بــا ذینفعــان مختلــف بخش‌‌هــای دولتــی و خصوصــی نشــأت می‌‌گیــرد و بــه لحــاظ مفهومــی از بســیاری از چهارچوب‌‌هــای مطــرح شــده توســط ســازمان‌‌های بین‌‌المللــی نظیــر ســازمان همــکاری اقتصــادی و توســعه (OECD، گــروه ۲۰ (G20)، دولت‌‌هــای اســترالیا و کانــادا و .. نیــز بهــره بــرده اســت. بــر اســاس طــرح »اقتصــاد دیجیتــال مالــزی«۴، اقتصــاد دیجیتــال بــه عنــوان فعالیت‌‌هــای اقتصــادی و اجتماعــی تعریــف می‌‌شــود کــه شــامل تولیــد و اســتفاده از فنــاوری دیجیتــال توســط افــراد جامعــه، کســب و کارهــا و دولت‌‌هــا می‌‌شــود.
بدین‌‌ترتیــب، طبــق عمــده تعاریــف موجــود، اقتصــاد دیجیتــال شــامل بخــش ICT و تجــارت الکترونیک بخــش عمــده فروشــی و خــرده فروشــی) می‌‌شــود. امــا اجــزای هــر کــدام از بخشــهای ICT و تجــارت الکترونیــک در کشــورها متفــاوت اســت. مالــزی نســبت بــه بســیاری از کشــورها تعریــف گســترده‌‌ای از اقتصــاد دیجیتــال را در نظــر دارد و بخــش
ICT آن شــامل تجــارت عمــده و خرده‌‌فروشــی فنــاوری اطلعــات و ارتباطــات، فعالیت‌‌هــای محتــوا و رســانه، و ســایر خدمــات متفرقــه فنــاوری اطلعــات و ارتباطات عــلاوه بــر تمــام صنایــع تحــت پوشــش(ICT اســت۵. شــواهد حاکــی از آن اســت کــه مالــزی دارای بخــش تولیــد و ارتباطــات راه دور نســبتا بزرگــی اســت کــه بخــش قابــل توجهــی از ارزش افــزوده از اقتصــاد دیجیتــال را تشــکیل می‌‌دهنــد. بــه طــور مثــال، در ســال ۲۰۱۵، ۸ ۱۷ درصــد از تولیــد ناخالــص داخلــی مالــزی بــه اقتصــاد دیجیتــال نســبت داده شــده اســت کــه ۱ ۱۳ درصــد آن مربــوط بــه بخــش ICT بــوده اســت این ســهم بیشــتر از میانگیــن کل ارزش افــزوده ۴ ۵ درصد)منتســب بــه بخــش ICT کشــورهای OECD در ســال ۲۰۱۵ بــوده اســت) ۱ ودر ســال ۲۰۱۹ ســهم بخــشICT بــه ۱/۱۹درصــد از تولیدناخالــص داخلــی ایــن کشــور رســید.
اقتصــاد دیجیتــال مالــزی در ســال‌‌های اخیــر بــه ســرعت رشــد کــرده اســت و ایــن امــر بــا همه‌‌گیــری کوویــد-۱۹ تســریع شــده اســت و امــروز نیــز شــاهد آن هســتیم کــه بــه طــور فزاینــده مشــاغل ســنتی بــه ســوی تحــول دیجیتــال ســوق داده می‌‌شــوند. در ســال ۲۰۲۱، ســهم فنــاوری اطلعــات و ارتباطــات (ICT از تولیــد ناخالــص داخلــی ملــی بــه ۲ ۲۳ درصــد یــا ۳۵۹ میلیــاردر رینگیــت مالــزی ۸۹ میلیــارد دلار آمریــکا) افزایــش یافــت. ایــن امــر نشــان دهنــده افزایــش قابــل توجــه ارزش ایــن بخــش از ۱۳۵ میلیــارد رینگیــت مالــزی ۳۴ میلیــارد دلار آمریــکا) در ســال ۲۰۱۰ اســت و منعکــس کننــده نــرخ رشــد ترکیبــی قــوی ســالانه (CAGR ۳ ۹% بیــن ســال‌‌های ۲۰۱۰ تــا ۲۰۲۱ نیــز می‌‌باشــد. همچنیــن، در عیــن حــال کــه اقتصــاد ملــی مالــزی در ســال ۲۰۲۰ در وضعیــت انقباضــی قــرار گرفــت، امــا همه‌‌گیــری کوویــد-۱۹ اقتصــاد دیجیتــال را بــه رشــد ۱ ۱۲ درصــدی رهنمــون شــد کــه عمدتــا ناشــی از رشــد تجــارت الکترونیــک در ایــن کشــور بــود.
در زیــر نمایــی از وضعیــت رشــد اقتصــاد دیجیتــال مالــزی و ســهم آن نســبت بــه تولیــد ناخالــص داخلــی طــی ســال‌‌های ۲۰۱۰ تــا ۲۰۲۱ ارائــه شــده اســت.
بــا عنایــت بــه شــکل فــوق قابــل دریافــت اســت کــه اقتصــاد دیجیتــال طــی ســال‌‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ بــه ترتیــب ۶ ۲۲ درصــد و ۲ ۲۳ درصــد ســهم‌‌گیری از تولیــد ناخالــص داخلــی مالــزی داشــته اســت۲. لــذا پیش‌‌بینی‌‌هــا حاکــی از آن اســت کــه ســهم اقتصــاد دیجیتــال مالــزی در ســال ۲۰۲۳ بــه ۴ ۲۴ درصــد از تولیــد ناخالــص داخلــی مالــزی برســد کــه البتــه دادههــای تاریخــی نیــز از ایــن ســیر صعــودی پشــتیبانی می‌‌کننــد.۳
در شــکل زیــر رشــد اقتصــاد دیجیتــال ســال ۲۰۱۹ تــا ۲۰۲۱ بــه تفکیــک زیربخش‌‌هــای آن مشــتمل بــر تجــارت الکترونیــک، خدمــات فنــاوری ارتباطــات و اطلعــات (ICT، تولیــد در بخــش فنــاوری ارتباطــات و اطلعــات (ICT، تجارت خارجــی) در بخــش فنــاوری ارتباطــات و اطلعــات (ICT و محتــوا و رســانه قابــل مشــاهده اســت.
براســاس شــکل فــوق می‌‌تــوان دریافــت کــه طــی ســال ۲۰۲۰ تــا ۲۰۲۱ تجــارت الکترونیــک اندکــی کاهــش داشــته اســت امــا وضعیــت خدمــات ICT، تولیــد ICT، تجارت خارجــی) ICT و محتــوا و رســانه نســبت بــه ســال قبــل آن یعنــی ۲۰۱۹ تــا ۲۰۲۰ بهبــود یافتــه اســت و در نهایــت منجــر بــه رشــد ۱ ۱۲ درصــدی اقتصــاد دیجیتــال در دوره همه‌‌گیــری کوویــد-۱۹ شــده اســت.
در ادامــه وضعیــت ســهم‌‌گیری اقتصــاد دیجیتــال از تولیــد ناخالــص ملــی مالــزی در مقایســه بــا کشــورهای منتخــب جهــان در قــاره آســیا قابــل مشــاهده اســت.
براســاس شــکل فــوق، قابــل مشــاهده اســت کــه ســهم‌‌گیری اقتصــاد دیجیتــال مالــزی از اقتصــاد ایــن کشــور ۲۳درصد) پــس از کشــور چیــن ۳۶درصــد) قــرار دارد امــا در عیــن حــال وضعیــت مناســب‌‌تری نســبت بــه کشــورهای تایلنــد، هندوســتان، ویتنــام و اندونــزی داشــته اســت.
چنانچــه در جــدول فــوق نیــز قابــل مشــاهده اســت، بــه لحــاظ شــاخص‌‌های دیجیتــال جهانــی مالــزی همــواره در زمــره کشــورهایی بــوده اســت کــه رتبــه آن در بیــن کشــورهای مــورد بررســی در یــک ســوم برتــر قــرار داشــته اســت.
بایــد در نظــر داشــت کــه مالــزی در حرکــت بــه ســوی پیشــگامی اقتصــاد دیجیتــال توانســته اســت هــم اکنــون از مرحلــه مقلد نوظهــور) بــه مرحلــه پذیرنــدگان در حــال انطبــاق) تغییــر وضعیــت داده و همچنــان در مســیر توســعه یافتگــی بلــوغ دیجیتــال موفــق عمــل می‌‌نمایــد.
بایــد بیــان داشــت در راســتای تعییــن وضعیــت جایــگاه اقتصــاد دیجیتــال مالــزی در قیــاس بــا ســایر کشــورها می‌‌تــوان از یکــی از ابزارهــای مــورد اســتفاده در منطقــه آ.ســه.آن نیــز بهــره بــرد. شــاخص یکپارچگــی دیجیتــال (ADII۱ اســت کــه در آن بــا بررســی نمــرات هــر رکــن، رتبه‌‌بنــدی کشــورها بــر اســاس امتیــازات آنهــا در شــش رکــن ارائــه می‌‌گــردد و بــرای حمایــت از درک بهتــر پیشــرفت‌‌های یکپارچه‌‌ســازی دیجیتــال در ایــن منطقــه، بررســی‌‌های اجمالــی متمرکــز بــر کشــورهای عضــو آ.ســه.آن صــورت پذیرفتــه اســت کــه مالــزی نیــز در بیــن ایــن کشــورها قــرار گرفتــه اســت جدول۲).
در واقــع بایــد بیــان داشــت کــه ایــن شــاخص یکــی از شــاخص‌‌های مهــم حــوزه اقتصــاد دیجیتال در منطقه آ.ســه.آن، اســت کــه در آن وضعیــت کشــورهای ایــن منطقــه براســاس ۶ رکــن اساســی بررســی می‌‌گردنــد. ۶ رکــن ایــن شــاخص عبارتنــد از: رکــن۱: تجــارت دیجیتــال و لجســتیک، رکــن۲: حفاظــت از داده‌‌هــا و امنیــت ســایبری،رکن۳: پرداخــت دیجیتــال و هویــت، رکــن۴: مهــارت و اســتعداد دیجیتــال، رکــن۵: نــوآوری و کارآفرینــی و رکــن۶: آمادگــی ســازمانی و زیرســاختی.
براســاس ایــن شــاخص، مالــزی بــا تمــام امتیــازات کســب شــده ADII بالاتــر از ســطح میانگیــن منطقــه‌‌ای قــرار گرفتــه اســت و در جایــگاه مناســبی در ایــن منطقــه دارد.
وضعیــت مالــزی در هــر رکــن مــورد بررســی ایــن شــاخص در قیــاس بــا امیتــاز کلــی کشــورهای آ.ســه.آن در شــکل زیــر قابــل مشــاهده اســت.
بایــد توجــه داشــت براســاس ایــن شــاخص مالــزی در رکــن ۲ بــه لحــاظ حفاظــت از داده‌‌هــا و امنیــت ســایبری بســیار خــوب عمــل می‌‌کنــد. دلیــل ایــن امــر تقویــت قانونگــذاری مالــزی در ایــن رکــن بــوده اســت، بــه طوری‌‌کــه قانــون حفاظــت از دادههــای شــخصی (PDPA در ســال ۲۰۱۰ تصویــب شــد و در ســال ۲۰۱۳ نیــز لازم الاجــرا شــد. همچنیــن، دولــت در فوریــه ۲۰۲۰ اصلحاتــی را بــرای به‌‌روزرســانی PDPA در نظــر گرفــت و تحــولات دیجیتــال جهانــی را در ایــن خصــوص مبنــای کار خــود قــرار داد.
ایــن اصلحــات شــامل جنبه‌‌هــای مختلــف از جملــه، تعریــف تعهــدات بــرای پردازشــگرهای داده، معرفــی حــق انتقــال داده‌‌هــا، انتصــاب مدیــر حفاظــت از داده‌‌هــا بــرای نظــارت بــر حفاظــت از دادههــای ســازمانی، اعــلان نقــض داده‌‌هــا، انتقــال دادههــای شــخصی مالــزی بــه خــارج، پیاده‌‌ســازی حریــم خصوصــی بــا طراحــی و پــردازش دادههــای شــخصی در رایانــش ابــری می‌‌باشــد.
مالــزی همچنیــن تعهداتــی را بــرای اطمینــان از جریــان داده تحــت موافقت‌‌نامــه مشــارکت فــرا اقیانــوس آرام (CPTPP۲ بــر عهــده گرفتــه اســت از جملــه ایــن تعهــدات مــاده ۱۱ ۱۴ ایــن موافقت‌‌نامــه اســت کــه اعضــا از جملــه مالــزی را متعهــد می‌‌ســازد تــا اطمینــان حاصــل کننــد کــه داده‌‌هــا بتواننــد بــه آســانی بــرای فعالیت‌‌هــای تجــاری جریــان داشــته باشــند و مــاده ۱۳ ۱۴ تحمیــل الزامــات محلی‌‌ســازی داده‌‌هــا را ممنــوع کرده‌‌اســت. همچنیــن، دولــت مالــزی اســتراتژی امنیــت ســایبری مالــزی ۳(MCSS) ۲۰۲۰-۲۰۲۴ را راه انــدازی کــرده اســت و ۲ میلیــارد دلار بــرای افزایــش آمادگــی امنیــت ســایبری اختصــاص داده اســت.
در شــاخص ADII پایین‌‌تریــن رکــن بــه لحــاظ امتیــاز کســب شــده بــرای مالــزی، رکــن ۴ اســت کــه نشــان می‌‌دهــد بایــد کارهــای بیشــتری بــرای ایجــاد ظرفیــت انســانی انجــام شــود تا بــه مالزی اجــازه دهــد از تلش‌‌های یکپارچه‌‌ســازی دیجیتــال خــود بــه طــور کامــل بهــره بــرداری نمایــد.
وضعیت دولت الکترونیک
امــروزه بخــش مهمــی از عملکــرد اقتصــاد دیجیتــال کشــورها مرهــون توســعه‌‌یافتگی دولــت الکترونیــک و خدمات‌‌دهی دیجیتــال اســت کــه در کشــور مالــزی نیــز ایــن حــوزه مــورد توجــه بــوده اســت. بنابــر شــاخص ارائــه خدمــات دولتــی بــه عنــوان بخشــی از شــاخص بلوغ‌‌یافتگــی فنــاوری دولتــی) مالــزی در وضعیــت بهتــری نســبت بــه همتایــان خــود قــرار دارد.
امــا بــه لحــاظ وضعیــت ایــن شــاخص همتــراز بــا کشــورهای OECD عمــل کــرده اســت. وضعیــت پورتال‌‌هــای آنلیــن، خدمــات بایگانــی الکترونیکــی، قابلیت‌‌هــای پرداخــت الکترونیکــی و غیــره مالــزی در رتبــه ۵۱ از ۱۹۸ اقتصــاد) قــرار دارد کــه عملکــرد بهتــری از اندونــزی و فیلیپیــن نشــان می‌‌دهــد و همتــراز بــا تایلنــد بــوده اســت، امــا بــه لحــاظ خدمــات دولــت الکترونیــک توســعه‌‌یافتگی کمتــر نســبت بــه کره‌‌جنوبــی و ســنگاپور نشــان می‌‌دهد شــکل۶).
چنانچــه در شــکل فــوق مشــاهده می‌‌شــود، وضعیــت شــاخص مشــغولیت درگیــری) دیجیتــال شــهروندان حاکــی از آن اســت کــه وضعیــت ایــن شــاخص در مالــزی عمومــا مشــابه بــا وضعیــت کشــور ژاپــن بــوده اســت امــا در قیــاس بــا کشــورهایی نظیــر کــره جنوبــی، تایلنــد، ســنگاپور… از ایــن حیــث در جایــگاه پایین‌‌تــری قــرار دارد. دلیــل ایــن وضعیــت عمدتــا گســتردگی و تعمیــق پذیــرش اقتصــاد دیجیتــال در تمامــی شــئون زندگــی مــردم در ایــن کشــورها می‌‌باشــد.
دولــت مالــزی مطالعــات، برنامه‌‌هــا و ابتــکارات مختلفــی را بــرای اســتفاده از فرصت‌‌هــای اقتصــاد دیجیتــال بــا تمرکــز ویــژه بــر تشــویق مزیت‌‌هــای ناظــر بــر بهــره‌‌وری و رشــد درآمــد بــرای کســب‌‌وکارهای مالــزی از طریــق تحــول دیجیتــال راه‌‌انــدازی کــرده اســت. ایــن ابتــکارات تصدیق‌‌گــر ایــن موضــوع بوده‌‌انــد کــه در دنیــای دیجیتــال، ســازمان‌‌ها و افــراد بــا تأکیــد بیشــتر و وابســتگی متقابــل بــه فناوری به‌‌عنــوان عامــل توانمندســاز اقتصــاد)، بیشــتر از همیشــه بــه هــم مرتبــط هســتند و اندازه‌‌گیــری تحــول دیجیتــال بــرای درک قــدرت رقابت‌‌پذیــری و میــزان بلــوغ دیجیتالــی شــرکت‌‌ها امــری حیاتــی اســت.
در ســال ۲۰۲۲، شــاخص ملــی پذیــرش دیجیتــال کســب و کار (BDAI ۱بــرای بررســی میــزان پذیــرش دیجیتــال در بخــش تجــاری مالــزی بــه صــورت آزمایشــی انجــام شــد تــا درک عمیق‌‌تــری از روندهــای پذیــرش دیجیتالــی فعلــی در ایــن کشــور حاصــل گــردد. لــذا، ارزیابــی شــرکت‌‌ها براســاس ســه دســته اصلــی عوامــل مشــتمل بــر فنــاوری، ســرمایه‌‌گذاری دیجیتــال، و توانمندســازها صــورت گرفــت تــا نــگاه جامعــی از میــزان پذیــرش دیجیتــال ارائــه دهــد. عوامــل و مؤلفه‌‌هــای مــورد بررســی ایــن شــاخص در شــکل زیــر قابــل مشــاهده اســت.
نتایــجBDAI نشــان داد کــه بــه طــور کلــی، مالــزی امتیــاز ۱ ۲ از ۵) در شــاخص پذیــرش دیجیتــال کســب و کار بــوده اســت و کســب و کارهــای مالــزی، اگرچــه عمدتــا مبتنــی بــر کاربــرد کامپیوتــر هســتند، امــا هنــوز هــم می‌‌تواننــد دیجیتالی‌‌شــدن را در کســب وکارهــای خــود بهبــود بخشــند تــا بهــره‌‌وری را افزایــش دهنــد و ارزش آفریــن باشــند و ایــن نمــره نمایــش دهنــده وضعیــت در حــال رشــد۲ مالــزی بــه لحــاظ ایــن شــاخص بــوده اســت). همچنیــن امتیــاز فنــاوری ۹ ۱، ســرمایه‌‌گذاری دیجیتــال ۵ ۲ و توانمندســازها ۴ ۲ ثبــت گردیــده اســت کــه در شــکل زیــر قابــل مشــاهده اســت.
بــا عنایــت بــه شــکل فــوق و نتایــج بدســت آمــده بایــد در نظــر داشــت کــه شــرکت‌‌های بــزرگ مالــزی در پذیــرش دیجیتــال پیشــتاز هســتند ولــی هنــوز هــم نقاطــی بــرای بهبــود وضعیــت ایــن شــرکت‌‌ها بــه لحــاظ عوامــل مــورد بررســی وجــود دارد کــه نیازمنــد توجــه و سیاســتگذاری در ایــن کشــورها بــوده اســت.
براســاس نتایــج حاصــل از شــاخص ملــی پذیــرش دیجیتــال کســب و کار مالــزی مشــاهده شــده اســت کــه صنایــع تولیــدی و خدماتــی بــه طــور جزئــی در وضعیــت بلوغ‌‌یافتگــی بیشــتری هســتند، اگرچــه تمایــز واضحــی بیــن ســایر صنایــع وجــود نداشــت. توضیــح احتمالــی ایــن اســت کــه بخش‌‌هــای تولیــد و خدمــات بــه دلیــل اتــکا و اســتفاده زیاد از ابزارهــا، فرآیندهــا و دادههــای دیجیتــال و بــه دلیــل ماهیــت عملیــات و اســتفاده روزافــزون از پلتفرم‌‌هــای اتوماســیون، فناوری‌‌هــای دیجیتــال را بــا ســرعت بیشــتری پذیرفتــه و اتخــاذ کرده‌‌انــد. عــلاوه بــر ایــن، در دســترس بــودن نیــروی کار ماهــر و زیرســاخت‌‌های فنــاوری نیــز بــه افزایــش نــرخ پذیــرش ایــن بخــش کمــک شــایانی نموده‌‌اســت. در انتهــای ایــن طیــف، بخــش کشــاورزی مالــزی قــرار دارد کــه در حــال حاضــر هنــوز هــم از ســایر بخش‌‌هــا در پذیــرش دیجیتــال عقب‌‌تــر اســت.
براســاس ایــن بررســی وضعیــت بخش‌‌هــای مختلــف صنعــت مالــزی بــه لحــاظ توســعه‌‌یافتگی دیجیتــال در جــدول زیــر نمایش داده شــده اســت.
وضعیت آمادگی دیجیتال منطقه‌‌ای
در تمــام پنــج منطقــه مــورد بررســی در کشــور مالــزی، یافته‌‌هــا حاکــی از آن بــوده اســت کــه شــرکت‌‌های مــورد بررســی بــه خوبــی بــه هــم متصــل بودنــد و بــه زیرســاخت‌‌های متنــوع دسترســی داشــتند. بــا ایــن حــال، مشــاهده شــد کــه شــرکت‌‌هایی کــه کســب و کار خــود را در منطقــه مرکــزی اداره می‌‌کننــد، نســبت بــه شــرکت‌‌های دیگــر مناطــق، بــه ویــژه در اســتفاده از برنامه‌‌هــای تجــاری و فرآیندهــای مــدرن، برتــری جزئــی دارنــد. امــا یکــی دیگــر از یافته‌‌هــای کلیــدی ایــن اســت کــه در منطقــه مرکــزی شــرکت‌‌های ســاحل شــرقی بــه لحــاظ پذیــرش دیجیتــال در مــورد افــراد و اســتعدادها عقب‌‌تــر مانده‌‌انــد. همچنیــن وضعیــت شــرکت‌‌هایی کــه در منطقــه مالــزی شــرقی قــرار دارنــد بــه لحــاظ ســطح پذیــرش دیجیتــال نســبتا مناســب‌‌تر بــوده اســت.
وضعیت مناطق مختلف مالزی به لحاظ توسعه‌‌یافتگی دیجیتال در جدول زیر نمایش داده شده است.
در پــی تســریع دیجیتالی‌‌شــدن مالــزی در ســال‌‌های اخیــر، کســب و کارهــای ایــن کشــور بــه ارزش واقعــی ابزارهــای دیجیتــال آگاه‌‌تــر شــده‌‌اند و افزایــش پذیــرش دیجیتــال در مشــاغل مختلــف مالــزی همچنــان در اولویــت اصلــی اســت، زیــرا مالــزی بــه دنبــال گســترش ســهم اقتصــاد دیجیتــال و رشــد ملــی اســت و ایــن امــر باعــث می‌‌شــود کــه نقــاط قــوت دیجیتــال شــرکت‌‌های مالــزی و همچنیــن حوزه‌‌هــای اســتراتژیک بــرای بهبــود بیشــتر مشــخص شــوند.
البتــه تفــاوت پذیــرش دیجیتــال بــر اســاس انــدازه شــرکت‌‌ها در مالــزی کامــلا آشــکار بــوده اســت، بــه طوری‌‌کــه شــرکت‌‌های بــزرگ در مقایســه بــا شــرکت‌‌های خــرد، کوچــک و متوســط ۱(MSME) از نظــر دیجیتال‌‌شــدن بالغ‌‌تــر هســتند و پــس از آن بایــد تمرکــز بیشــتری بــر حمایــت از MSMEs معطــوف شــود. بایــد در نظــر داشــت کــه بــه طــور کلی شــرکت‌‌های کوچــک و متوســط عمومــا در تلش‌‌هــای دیجیتالی‌‌ســازی خــود، زمینه‌‌هایــی بــرای بهبــود دارنــد. امــا در مقــام مقایســه، شــرکت‌‌های خــرد مالــزی در پذیــرش دیجیتــال عقب‌‌تــر مانده‌‌انــد، کــه می‌‌توانــد بــر رقابت‌‌پذیــری و انعطاف‌‌پذیــری طولانــی مــدت آنهــا تأثیــر بگــذارد.
وضعیت توسعه یافتگی دیجیتال کسب وکارهای مالزی در جدول زیر قابل مشاهده است.
بــه طــور کلــی قابــل توجــه اســت کــه شــرکت‌‌های مالــزی در حــوزه دیجیتالســازی بــه خوبــی در حــال پیشــرفت هســتند، امــا اکثریــت ایــن شــرکت‌‌ها بــرای موفقیــت جاه‌‌طلبانــه در مســیر تحــول دیجیتــال راه‌‌انــدازی نشــده‌‌اند
پراکندگــی هســتند؛ ایــن وضعیــت در شــکل زیــر قابــل مشــاهده اســت.
در مالــزی شــرکت‌‌ها دســتگاه‌‌های دیجیتــال و زیرســاخت‌‌های ICT را پذیرفتــه و در انجــام فعالیــت خــود از ایــن دســتگاه‌‌ها اســتفاده می‌‌کننــد، امــا عمدتــا بــه لحــاظ پذیــرش رایانــش ابــری دارای عقب‌‌ماندگــی هســتند. بنابرایــن، علی‌‌رغــم رشــد گســترده و فزاینــده دسترســی بــه دســتگاه‌‌های دیجیتــال و زیرســاخت‌‌های ICT، بســیاری از کســب و کارهــای مالــزی هنــوز هــم راه‌‌حل‌‌هــای مبتنــی بــر فنــاوری نوظهــور نظیــر فنــاوری ابــر را بــه طــور کامــل نپذیرفته‌‌انــد و از زیرســاخت‌‌های دیجیتالــی خــود نیــز بعضــا بــه صــورت محــدود اســتفاده می‌‌کننــد. مطالعــات حاکــی از آن اســت کــه در حــال حاضــر، ۶۰ درصــد از کســب و کارهــای مالــزی از هیــچ ســرویس ابــری اســتفاده نمی‌‌کننــد کــه اکثریــت آنهــا
MSME هســتند. همچنیــن، ۹۷% از مشــاغل خــرد و ۸۱% از شــرکت‌‌های کوچــک از راه‌‌حل‌‌هــای مبتنــی بــر فنــاوری ابــری اســتفاده نمی‌‌کننــد، کــه در صــورت کاربــرد می‌‌توانســت مولــد انعطاف‌‌پذیــری، امنیــت و صرفه‌‌جویــی بیشــتری در هزینه‌‌هــا بــرای تجــارت آنهــا فراهــم کنــد. ایــن موضــوع اســتفاده ناکافــی از فناوری‌‌هــای نوظهــور ماننــد فنــاوری ابــر و فرصــت از دســت رفتــه را بــرای بســیاری از شــرکت‌‌ها برجســته می‌‌کنــد و مشــاهده شــده اســت کــه بــه طــور نمونــه منطقــه جنوبــی مالــزی دارای کمتریــن پذیــرش ابــری بــوده اســت. از ســوی دیگــر ۷۹ درصــد از کارفرمایــان ۱ یــا ۲ دســتگاه را بــرای کار بــه کارمنــدان ارائــه می‌‌دهنــد و کســب و کارهــای خــرد و کوچــک نیــز از دســتگاه‌‌های دســکتاپ و گوشــی‌‌های هوشــمند در مقایســه بــا لپتاپ‌‌هایــی کــه در بیــن مشــاغل بــزرگ محبوبیــت بیشــتری دارنــد، اســتفاده می‌‌کننــد و ۷۲ درصــد از مشــاغل‌‌خــرد فقــط بــه دســتگاه‌‌های اساســی متکــی بوده‌‌انــد. ۶۸ درصــد از شــرکت‌‌های خــرد
از مشــترکان پهــن بانــد ثابــت و ســیار هســتند و از جســتجوی اینترنتــی و ارتباطــات آنلیــن بهــره می‌‌برنــد. ۵۹ درصــد از شــرکت‌‌ها زیرســاخت‌‌های اساســی فنــاوری اطلعــات را فراهــم و کاربــردی نموده‌‌انــد و شــرکت‌‌های مناطــق مرکــزی و جنوبــی مالــزی زیرســاخت‌‌های فنــاوری اطلعــات پیشــرفته‌‌تری را مســتقر کرده‌‌انــد. پذیــرش اتصــال اینترنــت ســازمانی نیــز توســط شــرکت‌‌ها در ســاحل شــرقی و منطقــه شــرق مالــزی کمتــر توســعه یافتــه اســت.
امــروزه کســب‌‌وکارهای مالــزی از رســانه‌‌های اجتماعــی بــرای تقویــت عملکــرد خــود اســتقبال می‌‌کننــد. اکثریــت مشــاغل در مالــزی در حــال حاضــر از نوعــی از رســانه‌‌های اجتماعــی و اســتراتژی‌‌های اتوماســیون بــه عنــوان بخشــی از عملیــات تجــاری خــود بــرای افزایــش کارایــی اســتفاده می‌‌کننــد. بــه عنــوان مثــال، در حــال حاضــر ۵۵ درصــد از مشــاغل از پلتفرم‌‌هــای رســانه‌‌های اجتماعــی ماننــد واتــس‌‌اپ، فیســبوک و اینســتاگرام۱ بــرای عملیــات تجــاری خــود اســتفاده مــی کننــد.۸۱ درصــد از شــرکت‌‌های مــورد بررســی نیــز حداقــل نوعــی از اتوماســیون را در عملیــات تجــاری فعلــی خــود اســتفاده می‌‌کننــد. در زیــر تصویــر وضعیــت کاربــرد رســانه اجتماعــی بــر حســب مقیــاس بنگاهــی در کشــور مالــزی قابــل مشــاهده اســت.
چنانچــه در شــکل فــوق مشــاهده می‌‌شــود، رســانه‌‌های اجتماعــی در بنگاه‌‌هــای بــا انــدازه متوســط در مالزی ۶۸درصــد) کاربــرد یافته‌‌انــد و در کســب وکارهــای خــرد مالــزی نیــز از رســانه‌‌های اجتماعــی ۶۰درصــد) در بهبــود عملیــات تجــاری بخوبــی اســتفاده می‌‌شــود. امــا در ایــن بیــن کمتــر از نیمــی از بنگاه‌‌هــای بزرگ ۴۸درصــد) و
و بــه لحــاظ منطقــه‌‌ای نیــز شــرکت‌‌های مناطــق شــمالی مالــزی نیــز کمتریــن میــزان اســتفاده از داده‌‌هــا را داشــته‌‌اند.
امــروزه ســازمان‌‌های مالــزی حداقــل یــک اســتراتژی اساســی در کاربــرد امنیــت ســایبری را اجــرا کرده‌‌انــد امــا در حــال حاضــر هنــوز ســطح پذیــرش کنترل‌‌هــای امنیتــی اندکــی در کســب وکارهــای مالــزی وجــود دارد. برخــی از دلایــل مهــم ایــن امــر هزینــه بــالای پیاده‌‌ســازی راهکارهــای امنیتــی، مســائل مربــوط بــه محاســبه بازگشــت ســرمایه و عــدم آگاهــی از وضعیــت ریســک احتمالــی در بیــن شــرکت‌‌ها بوده‌‌اســت. بدین‌‌ترتیــب، اگرچــه ۵۱ درصــد از شــرکت‌‌های مالــزی مــورد بررســی ذکــر کرده‌‌انــد کــه از یــک سیاســت امنیتــی اساســی بــرای محافظــت از کســب‌‌و کار خــود در برابــر حمــلات رایــج امنیتــی اســتفاده می‌‌کننــد، امــا در عیــن حــال مشــاهده شــده اســت کــه همچنــان ۹ درصــد از شــرکت‌‌ها هیــچ راهــکار امنیتــی ندارنــد و اکثریــت این‌‌گونــه شــرکت‌‌ها، بنگاه‌‌هــای بــا مقیــاس خــرد هســتند. همچنیــن مشــاهده شــده اســت کــه بخــش کشــاورزی، تولیــد و ســاخت و ســاز ســه بخــش اصلــی هســتند کــه هنــوز هــم برخــی شــرکت‌‌های فعــال در ایــن بخش‌‌هــا از هیچگونــه راهــکار امنیتــی برخــودار نیســتند.
صــرف هزینــه محــدود بــرای راهکارهــای دیجیتــال بــا وجــود انگیــزه بــالا بــرای دیجیتالی‌‌شــدن) در مالــزی همچنــان قابــل ملحظــه اســت و محدودیت‌‌هــای هزینــه‌‌ای، فقــدان مهارت‌‌هــا و فقــدان فرهنــگ دیجیتــال به‌‌عنــوان موانــع اساســی بــرای پذیــرش دیجیتــال در بیــن کســب وکارهــای مالــزی باقــی همچنــان پــا برجــا باقــی مانــده اســت. از ایــن حیــث اســت کــه در مالــزی ۵۱ درصــد از کســب و کارهــا بــه طــور فعــال فرهنــگ دیجیتــال را در ســازمان خــود ترویــج ننموده‌‌انــد و همچنیــن ۶۹ درصــد از شــرکت‌‌ها تنهــا بیــن ۱ تــا ۵ درصــد از کل درآمــد ســالانه را بــرای محصــولات و راهکارهــای دیجیتــال تخصیــص داده‌‌انــد.
عــلاوه بــر ایــن، اگرچــه ۶۴ درصــد از شــرکت‌‌ها برنامه‌‌هــای آموزشــی را بــرای دســتیابی بــه مهارت‌‌هــای دیجیتــال بــه کارکنــان ارائــه می‌‌دهنــد، امــا فقــط ۹ درصــد از شــرکت‌‌ها موفــق بــه اجــرای آن در ســطح کل ســازمان شــدند. ایــن بررســی همچنیــن نشــان داده اســت کــه ۶۸ درصــد از شــرکت‌‌ها در حــال حاضــر بــه انگیزه‌‌هــای دولتــی بــرای اتخــاذ رویکــرد دیجیتالی‌‌ســازی متکــی هســتند و بســیاری از آنهــا نیــز محدودیــت بودجــه خــود را مانــع اصلــی ذکــر کرده‌‌انــد.
طــی دوره شــیوع کوویــد ۱۹ در جهــان، اهمیــت بهبــود زمینه‌‌هــای زیرســاختی در بخــش اقتصــاد دیجیتــال جهــان هویــدا شــد کــه همچنیــن در کشــور مالــزی نیــز ایــن رویــداد زمینه‌‌ســاز رشــد بیشــتر زیرســاخت‌‌های دیجیتــال را فراهــم نمــود. طــی ایــن دوره ترافیــک مصرفــی اینترنــت مالــزی از ۳۰ درصــد بــه ۷۰ درصــد رســید، رشــد کاربــرد اینترنــت مناطــق مســکونی از ۵۰ درصــد بــه ۷۰ افزایــش یافــت.۱در ســال ۲۰۲۱، تعــداد مشــترکین تلفــن همــراه مالــزی بــه ۲ ۴۷ میلیــون نفــر رســید و میــزان نفــوذ تلفــن همــراه در ایــن کشــور بــه رقــم ۱۴۴ درصــد رســید.
همچنیــن، در ســال ۲۰۲۱ تعــداد کل مشــترکین پهــن بانــد مالــزی بــه ۷ ۴۵ میلیــون مشــترک رســید کــه نفــوذ پهــن بانــد ســیار ۲ ۱۲۸ درصــد و پهــن بانــد ثابــت بــه ۴ ۴۱ درصــد گــزارش شــده اســت. تــا ســال ۲۰۲۲، حــدود ۱ ۴۷ درصــد از جمعیــت مالــزی بــه شــبکه تلفــن همــراه G۵ دسترســی داشــتند کــه بــه نســبت ۴ درصــد در ســال ۲۰۲۱ افزایــش چشــمگیری داشــته اســت. همچنیــن حــدود ۹ ۹۶ درصــد از جمعیــت در ســال ۲۰۲۲ بــه شــبکه‌‌های موبایــلGLTE۴ دسترســی داشــتند.۲
بدین‌‌ســبب کمیســیون ارتباطــات و چندرســانه ای مالــزی (MCMC۳ طــی دو دهــه) تنظیــم مقــررات در خصــوص ارائــه خدمــات تلفــن همــراه از جملــه G۳، G۴ و G۵ را مطابــق بــا اســتانداردهای بین‌‌المللــی در مالــزی تســهیل کــرده اســت. ســیر تحــولات اتصــال۴ در کشــور مالــزی در شــکل زیــر قابــل مشــاهده اســت.
بــازار خدمــات ارتباطــی مالــزی عمدتــا بــازار متمرکــز و کمتــر رقابتــی) بــوده و توســط اپراتورهــای معــدودی مشــتمل بــر ماکســیس، ســلکام، تلــکام و دیجــی۶ اداره می‌‌شــود. در شــکل زیــر ســهم اپراتورهــای اصلــی خدمــات ارتباطــات در کشــور مالــزی قابــل مشــاهده اســت.
بایــد خاطــر نشــان نمــود کــه در ســال هــای اخیــر مالــزی پیشــرفت چشــمگیری در توســعه فنــاوری اطلعــات و ارتباطــات (ICT نشــان داده اســت زیــرا دولــت و بخــش خصوصــی بــرای ســرمایه‌‌گذاری در فناوری‌‌هــا و زیرســاخت دیجیتــال همــکاری گســترده‌‌ای نموده‌‌انــد. در نتیجــه، در ســال ۲۰۲۳ مالــزی بــه ســرعت بــه جایــگاه پانزدهــم در ســطح جهــان و رتبــه ســوم در منطقــه آ.ســه.آن در شــاخص توســعه فنــاوری اطلعــات و ارتباطــات (IDI کــه توســط اتحادیــه بین‌‌المللــی مخابــرات (ITU منتشــر می‌‌کنــد، رســیده اســت. در جــدول زیــر شــمایی از وضعیــت کلــی مالــزی بــه لحــاظ وضعیــت مولفه‌‌هــای ایــن شــاخص نشــان داده شــده اســت.
بدین‌‌ترتیــب تقویــت جایــگاه ICT تــا ســال ۲۰۳۰، مالــزی را در خــط مقــدم اقتصــاد دیجیتــال جهــان قــرار می‌‌دهــد و ایــن امــر تضمیــن می‌‌کنــد کــه ایــن کشــور بــا اتــکا بــه زیرســاخت‌‌های پشــتیبان موثــر در عصــر دیجیتــال همچنــان در جایگاهــی رقابتــی باقــی خواهــد مانــد.
آغــاز دیجیتــال شــدن کــه ریشــه در دوره انقــلاب صنعتــی ســوم دارد و تــا به امروز به واســطه تنوع کاربردهــا و فناوری‌‌ها در حــال گســترش بــوده اســت، همچنــان بــا تکامــل هوشمندســازی صنایــع و بخش‌‌هــای مختلــف اقتصــادی در حــال تعمیــق بــوده و نتیجــه ایــن امــر ایجــاد فرصت‌‌هــای جدیــد و زیــادی بــرای رشــد و توســعه اقتصــادی کشــورها در عصــر انقــلاب صنعتــی چهــارم بــوده اســت. همچنیــن، ایــن تحــولات بــه توســعه گونه‌‌هــای جدیــدی از اقتصــاد کــه شــامل اقتصــاد دیجیتــال، اقتصــاد چرخشــی و اقتصــاد ســبز می‌‌باشــد نیــز منجــر شــده اســت. اهــم ایــن تحــولات فرصــت آفریــن در شــکل زیــر قابــل مشــاهده اســت.
بــا عنایــت بــه شــکل فــوق بایــد در نظــر داشــت کــه تأثیــر اقتصــاد دیجیتــال گســترده و متحــول کننــده بــوده اســت و در مالــزی نیــز بــر ســه بعــد جامعــه، کســب وکارهــا و دولت حکمرانــی) تأثیــر گــذار بــوده اســت۱. در ادامــه اهــم فرصت‌‌هــای شناســایی شــده اقتصــاد دیجیتــال مالــزی براســاس دادههــای برآمــده از اطلعــات پشــتیبان طــرح اقتصــاد دیجیتــال مالــزی مشــتمل بــر ســه بعــد برشــمرده فــوق در جــدول زیــر ارائــه شــده اســت.
تحولات سیاستگذاری اقتصاد دیجیتال مالزی
مالــزی در حــوزه سیاســتگذاری بــرای اقتصــاد دیجیتــال تاکنــون شــاهد دو مرحلــه اساســی سیاســتگذاری بــوده اســت کــه عبارتنــد از:
مرحله اول: توسعه فناوری اطلعات و کوریدور بزرگ چندرسانه‌‌ای ۲۰۱۵-۱۹۹۶)
مرحله دوم: توسعه انقلب صنعتی چهارم و اقتصاد دیجیتال ۲۰۱۶ تاکنون). در ادامه هریک از مراحل برشمرده فوق تشریح شده است.
در ســال ۱۹۹۶، شــرکت توســعه چندرســانه‌‌ای مالزی۱کــه بعدهــا بــه شــرکت اقتصــاد دیجیتــال مالــزی (MDEC۲ تغییــر نــام داد؛ بــرای مشــاوره بــه دولــت در زمینــه فنــاوری اطلعــات و ارتباطــات و توســعه بخــش چندرســانه‌‌ای بــا تمرکــز بــر تســهیل گســترش »کوریــدور بــزرگ چندرســانه‌‌ای «(MSC۳ مالــزی تأســیس شــد. ایــن کوریــدور در واقــع، یــک منطقــه ۱۵ در ۵۰ کیلومتــری اســت کــه ســه خوشــه اقتصــادی کلیــدی مالــزی را پوشــش می‌‌دهــد. ایــن کووریــدور مشــتمل اســت بــر: شــهر کوالالامپــور۴، فــرودگاه بین‌‌المللــی کوالالامپــور (KLIA ۵ و پوتراجایــا۶ پایتخــت اداری جدیــد). بدین‌‌ترتیــب، »شــهرهای ســایبری«۷ در MSC از جملــه ســایبرجایا۸ ســیلیکونی‌‌ولی جدیــد کشــور) در ایــن منطقــه تأســیس و گســترش یافتنــد۹. در شــکل زیــر کوریــدور مذکــور قابــل مشــاهده اســت.
بــه لحــاظ زیرســاختی نیــز ســرمایه‌‌گذاری‌‌های قابــل توجــه به‌‌منظــور تقویــت شــبکه‌‌های ارتباطــی در MSC انجــام شــد و همچنیــن، مشــوق‌‌هایی نیــز از ســوی دولــت بــرای توســعه ایــن منطقــه تخصیــص یافــت کــه عبــارت بودنــد از:
بررســی‌‌ها نشــان می‌‌دهــد تــا ســال ۲۰۰۰ حــدود ۴۸۰ شــرکت بــا انــواع محصــولات رســانه‌‌ای در ایــن منطقــه فعالیــت داشــتند.۷اگرچه در ســال‌‌های اخیــر توجــه بــه ایــن منطقــه بــه طــور خــاص در سیاســت‌‌های کمرنگ‌‌تــر شــده اســت امــا همچنــان بــه عنــوان محــل اصلــی تجمــع جامعــه پویــای کســب وکارهــای جهانــی بــرای ارائــه خدمــات مطــرح بــوده اســت و کســب و کارهــای جهانــی خدمــات۸ بــا بیــش از ۵۷ درصــد ســرمایه‌‌گذاری بــه صــورت ســرمایه‌‌گذاری خارجــی مســتقیم (FDI در ایــن منطقــه فعــال بوده‌‌انــد. ایــن کســب و کارهــا ۶۱ درصــد اشــتغال و ۶۶درصــد صــادرات منطقــه MSC را نیــز بــه خــود اختصــاص داده‌‌انــد.۹تلش‌‌هــا بــرای دیجیتــال شــدن، پذیــرش فنــاوری اطلعــات و اتصــال در ســال‌‌های بعــد پــس از ایجــاد کوریــدور MSC تشــدید شــد و در ســال ۲۰۱۰ طــرح »ابتــکارات ملــی پهــن بانــد۱۰« مالــزی بــه عنــوان ســتون اصلــی تقویــت اتصــال
و تســریع اســتفاده از اینترنــت در مالــزی معرفــی گردیــد. همچنیــن »سیاســت ملــی علــم، فنــاوری و نــوآوری«۱، کــه در ســال ۲۰۱۳ مطــرح شــد نیــز بــه دنبــال پیشــرفت جریــان اصلــی علــم، فنــاوری و نــوآوری بــود کــه بــه پیشــبرد اهــداف ایــن دوره کمــک نمــود. ابتــکارات دیگــر ایــن دوره شــامل تدویــن »نقشــه راه اســتراتژیک تجــارت الکترونیــک ملــی«۲ بــود کــه در ســال ۲۰۱۴ ارائــه گردیــد. بدیــن ترتیــب، ابتــکارات بــرای نوســازی و بهبــود اشــتراک‌‌گذاری داده‌‌هــا در بخــش دولتــی مالــزی از اوایــل دهــه ۲۰۱۰ آغــاز شــده اســت، کــه شــامل پروژه‌‌هایــی نظیــر تجزیــه و تحلیــل کلن دادههــای بخــش عمومــی ۲۰۱۵) می‌‌باشــد. تــا ســال ۲۰۲۲، MSC دارای ۲۷۰۸ شــرکت فعــال بــوده اســت کــه بــه طــور جمعــی بیــش از ۴۳۰ میلیــارد رینگیــت ســرمایه‌‌گذاری کــرده و بیــش از نیــم تریلیــون رینگیــت درآمــد، ۲۲۰ میلیــارد رینگیــت صــادرات و نزدیــک بــه ۲۰۰هــزار شــغل ایجــاد کرده‌‌انــد.۳
از ســال ۲۰۱۵ اقتصاد دیجیتال به شــکل جدیدی در مالزی بروز مجدد یافته اســت چراکه بســیاری از سیاســت‌‌گذاری‌‌ها بــه طــور مســتقیم و مصــرح شــده بــرای تحقــق اهــداف اقتصــاد دیجیتــال مالــزی تدویــن و ارائــه شــدند. در ایــن مرحلــه »یازدهمیــن برنامــه کلن مالــزی ۲۰۲۰-۲۰۱۶«(۴ نیــز فنــاوری ارتباطــات و اطلعــات را بــه عنــوان یــک توانمندســاز ضــروری بــرای اقتصــاد مبتنــی بــر دانــش در مالــزی معرفــی کــرد. همچنیــن، در ســال ۲۰۱۷ »طــرح بهــره‌‌وری مالــزی«۵ بــرای تقویــت دیجیتالــی شــدن در بیــن کســب وکارهــای خــرد، کوچــک و متوســط (MSME از طریــق تجــارت الکترونیــک و پذیــرش فنــاوری نوآورانــه بــود. عــلاوه بــر آن، در همــان ســال منطقــه آزاد تجــارت دیجیتــال۶، بــرای تســهیل تجــارت الکترونیــک فرامــرزی۷ و گســترش دسترســی بــه بازارهــای جهانــی بــرای MSME هــا راه انــدازی شــد.
همچنــان در ایــن دوره نیــز توجــه بــه پوشــش‌‌دهی اینترنــت، مقــرون بــه صرفــه بــودن و کیفیــت خدمــات پهــن بانــد داخلــی بــرای بهره‌‌بــرداری کامــل از پتانســیل‌‌های دیجیتال‌‌شــدن تقویــت شــد و دولــت در ســال ۲۰۱۸ کارگــروه ملــی ۸G۵ و در ســال ۲۰۱۹ »برنامــه ملــی فیبــر و اتصــال «(NFCP۹را بــرای تقویــت زیرســاخت دیجیتال و تســریع تحــول اقتصاد دیجیتال مطــرح نمــود. شــایان توجــه اســت تدویــن »برنامــه اســتراتژیک ICT بخــش عمومــی ۲۰۲۰-۲۰۱۶«( نیــز یکــی از اقدامــات سیاســتگذاری مهــم ایــن دوره بــوده اســت. در ســال ۲۰۱۹ نیــز کمیتــه نوســازی و دیجیتالســازی بخــش عمومــی۱۰ بــه عنــوان متولــی مکانیــزم حاکمیتــی بــرای اجــرا و نظــارت بــر طرح‌‌هــای دیجیتالســازی در مالــزی تشــکیل شــد.
چنانچــه در بخش‌‌هــای قبلــی گــزارش حاضــر نیــز مطــرح شــد، در مالــزی از ســال ۱۹۹۶ تاکنــون برنامه‌‌هــای مختلفــی در راســتای توســعه اقتصــاد دیجیتــال مطــرح و اجرایــی شــده اســت کــه می‌‌توانــد مبیــن مهمتریــن حوزه‌‌هــای مــورد توجــه در تدویــن ســندهای راهبــردی ایــن کشــور در راســتای توســعه یکپارچــه اقتصــاد دیجیتــال باشــد. از ایــن روی، اهــم برنامه‌‌هــای سیاســتی تدویــن شــده در کشــور مالــزی در حــوزه اقتصــاد دیجیتــال مالــزی مشــتمل بــر نقشــه راه اســتراتژیک اینترنــت اشــیاء ملــی، نقشــه راه اســتراتژیک تجــارت الکترونیــک ملــی، سیاســت ملــی صنعــت چهــار، نقشــه راه ملــی هــوش مصنوعــی مالــزی، برنامــه زیرســاخت دیجیتــال مالــزی، طــرح اقتصــاد دیجیتــال مالــزی در ایــن بخــش معرفــی و نــکات کلیــدی سیاســتگذاری هریــک ارائــه می‌‌گــردد.
ایــن نقشــه راه یکــی از سیاســت‌‌های اســتراتژیک بــدوی مالــزی بــود کــه بــا تمرکــز بــر حــوزه تخصصــی اینترنــت اشــیاء (IoT در راســتای هماهنگــی بــا تحــولات انقــلاب صنعتــی چهــارم ۴(IR ۲ و توســعه اقتصــاد دیجیتــال مطــرح شــده اســت. ایــن نقشــه راه در ســال ۲۰۱۵ توســط وزارت علــوم، فنــاوری و نــوآوری بنیــان نهــاده شــد و دبیرخانــه تعییــن شــده آن مرکــز ملــی تحقیــق و توســعه مالــزی اســت. چشــم انــداز تدویــن شــده در ایــن نقشــه راه مبیــن آن اســت کــه مالــزی بــه قطــب توســعه منطقــه‌‌ای IoT تبدیــل شــده و در ایــن خصــوص اهــداف مطــرح در ایــن ســند عبارتنــد از:
تقویت قابلیت‌‌های فناورانه در لایه برنامه‌‌ها و خدمات.
بــرای فراهــم نمــودن راه‌‌حل‌‌هــای حــوزه ارتقــای اینترنــت اشــیاء مجهز بــه خدمــات و امکانــات پشــتیبانی، امــکان تســت و توســعه محصــولات و خدمــات اینترنــت اشــیاء) از طریــق قابلیت‌‌هــای همــکاری، بــه عنــوان مــکان مرجــح در برون‌‌ســپاری خدمــات اینترنــت اشــیاء در صنعــت مالــزی و در کل جهــان شــناخته خواهــد شــد. راهبردهــای نقشــه راه اســتراتژیک ملــی اینترنــت اشــیاء بــه لحــاظ دوره زمانــی کوتــاه مــدت و بلندمــدت در جــدول آمده است.
در ســال‌‌های اخیــر مالــزی نقشــه راه اســتراتژیک تجــارت الکترونیــک ملــی خــود را در دو مرحلــه تدویــن نمــوده اســت.
کــه مرحلــه اول در ســال ۲۰۱۶ و مرحلــه دوم مربوطــه بــه ســال ۲۰۲۱ می‌‌باشــد. در ادامــه اهــم سیاســت‌‌های اتخــاذ شــده در هــر دو نقشــه‌‌راه بــه تفکیــک بیــان شــده اســت.
در ایــن نقشــه راه کــه در ســال ۲۰۲۱ تدویــن شــده اســت، تجــارت الکترونیــک بــه عنــوان موتــور و کاتالیــزور رشــد بــرای کســب و کارهــا در مالــزی شــناخته می‌‌شــود. ایــن نقشــه راه اســتراتژیک تجــارت الکترونیــک ملــی بــرای دوره زمانــی ۲۰۲۵-۲۰۲۱ تدویــن شــده اســت و هدفگــذاری صــورت گرفتــه در ایــن نقشــه راه تــا پایــان دوره ذکــر شــده مبتنــی بــر پذیــرش تجــارت الکترونیــک صادراتــی بــرای ۸۴۰۰۰ کســب و کار و پذیــرش تجــارت الکترونیــک توســط۰۰۰,۱۴۸,۱ شــرکت کوچــک و متوســط بــوده اســت.
همچنیــن، حجــم بــازار تجــارت الکترونیــک۶۵ ۱ تریلیــون رینگیــت۱ در حــدود ۳۴۵ میلیــارد دلار) خواهــد بــود. مداخــلات دولــت در همــکاری بــا صنعــت در برنامه‌‌هــای مختلــف تحــت ۶ محــور اســتراتژیک تبییــن شــده اســت و انتظــار مــی‌‌رود کــه بــا پذیــرش تجــارت الکترونیــک در کســب وکارهــای خــرد، کوچــک و متوســط (MSME و صــادرات تجــارت الکترونیــک، رشــد انــدازه بــازار تجــارت الکترونیــک مالــزی ممکــن شــود. برنامه‌‌هــای اصلــی نقشــه راه اســتراتژیک تجــارت الکترونیــک ملــی مالــزی در جــدول زیــر ارائــه شــده اســت.
در ســال‌‌های اخیــر بــه واســطه اهمیــت یافتــن موضــوع تحــولات انقــلاب صنعتــی چهــارم در جهــان و ضــرورت سیاســتگذاری در ایــن خصــوص، مالــزی نیــز اقــدام بــه تدویــن دو سیاســت ملــی صنعــت چهــار نمــوده اســت کــه در ســال ۲۰۱۸ و ۲۰۲۱ انتشــار یافته‌‌انــد کــه در ادامــه هریــک تشــریح شــده اســت. شــایان ذکــر اســت کــه اهمیــت ایــن دو ســند از آن حیــث بــوده اســت کــه بــه ارائــه تصویــری روشــن از بســتر اقتصــاد دیجیتــال و حوزه‌‌هــای راهبــردی مقتضــی در مالــزی اشــاره نموده‌‌انــد.
سیاســت ملــی صنعــت چهــار در ســال ۲۰۱۸ بــا هــدف اســتفاده از فناوری‌‌هــای مرتبــط بــا انقــلاب صنعتــی چهــار و به‌‌منظــور افزایــش قــدرت رقابت‌‌پذیــری مالــزی در فناوری‌‌هــای نوظهــور بخــش تولیــد راه انــدازی شــد. فناوری‌‌هــای مطــرح شــده در ایــن ســند مشــتمل بــر هــوش مصنوعــی، تحلیــل بیگ دیتــا، واقعیــت افــزوده، تولید افزودنــی۲، امنیت ســایبری، شبیه‌‌ســازی، سیســتم یکپارچه‌‌ســازی، اینترنــت اشــیاء، مــواد پیشــرفته، روبات‌‌هــای مســتقل و رایانــش ابــری بــوده اســت.
برنامه‌‌هــای مهــم ایــن ســند متمرکــز بــر حوزه‌‌هــای بودجه‌‌بنــدی، زیرســاخت، تنظیــم مقــررات، مهارت‌‌هــا و همچنیــن توســعه اســتعدادها و فنــاوری بــوده اســت کــه هــر یــک از ایــن حوزه‌‌هــا بــا یــک وزارتخانــه مرتبــط هســتند. بایــد اذعــان داشــت در راســتای اجرایــی نمــودن ایــن ســند »شــورای صنعــت چهــار مالــزی«۳ بــه رهبــری وزارت تجــارت خارجــی و صنعــت مالــزی کــه بــا ســایر ذینفعــان ایــن حــوزه همــکاری دارد نیــز تشــکیل شــده اســت.
اهم نکات و راهبردهای مطرح شده در سند ملی صنعت چهار تدوین شده در سال ۲۰۱۸ در جدول زیر بیان شده است.
سیاســت ملــی صنعــت چهــار مالــزی کــه در ســال ۲۰۲۱ تدویــن شــده اســت، بــا ۴ محــور سیاســتی و ۱۶ اســتراتژی جهــت حرکــت را بــرای همــه وزارتخانه‌‌هــا و ســازمان‌‌های مرتبــط تعییــن می‌‌کنــد تــا برنامه‌‌هــای خــود را در ارتبــاط بــا صنعــت چهــار و فناوری‌‌هــای نوظهــور همســو ســازند. ایــن ســند یــک سیاســت ملــی گســترده و فراگیــر اســت کــه انســجام تغییــرات را در توســعه اجتماعی-اقتصــادی کشــور مالــزی از طریــق اســتفاده اخلقــی از فناوری‌‌هــای صنعــت چهــار ممکــن می‌‌کنــد.
بایــد در نظــر داشــت کــه در ایــن ســند سیاســتی منظــور از صنعــت چهــار دگرگونــی تحول‌‌آفریــن صنایع از طریــق اســتفاده از فناوری‌‌هــای نوظهــور اســت کــه مشــخصه اصلــی آن ایــن رویــداد مهــم اســت کــه فناوری‌‌هــای جدیــد توانســته‌‌اند دنیــای فیزیکــی، دیجیتالــی و بیولوژیکــی را در هــم آمیزنــد و همــه رشــته‌‌ها مشــتمل بــر بخش‌‌هــای صنعتــی و اقتصــاد را تحــت تاثیــر قــرار دهنــد.
بــه عنــوان مثــال، اســتفاده از چــاپ زیســتی۳ فایــل دیجیتــال بخــش دیجیتــال) بــرای چــاپ یــک انــدام بخــش فیزیکــی) بــا ســلول‌‌ها و موادزیســتی بخش بیولوژیکــی) از پیامدهــای صنعــت چهــار اســت. همچنیــن قابــل توجــه اســت کــه در ایــن ســند تاکیــد شــده اســت کــه اقتصــاد دیجیتــال و صنعــت چهــار بــه یکدیگــر وابســته هســتند و متقابــلا تقویــت می‌‌شــوند و دیجیتالی‌‌شــدن کاربــرد فناوری‌‌هــای پیشــرفته، نوآوری‌‌هــا و ظهــور مدل‌‌هــای جدیــد تجــاری را در همــه بخش‌‌هــا ممکــن می‌‌ســازد. عــلاوه بــر آن اســتفاده گســترده از فناوری‌‌هــای صنعــت چهــار رشــد اقتصــاد دیجیتــال را تســریع خواهــد کــرد. اهــم نــکات ایــن سیاســت ملــی در جــدول زیــر بیــان شــده اســت.
یکــی دیگــر از اســناد سیاســتی مهــم مالــزی در حــوزه اقتصــاد دیجیتــال نقشــه راه ملــی هــوش مصنوعــی مالــزی اســت کــه نشــان دهنــده تعهدپذیــری بــالا و اقــدام مهــم دولــت مالــزی در زمینــه سیاســتگذاری هــوش مصنوعــی در ایــن کشــور بــوده اســت. از آنجایــی کــه هــوش مصنوعــی یکــی از فناوری‌‌هــای پایــه انقــلاب صنعتــی چهــارم اقتصــاد دیجیتــال) اســت، ایــن نقشــه راه در تــلاش اســت تــا کشــور مالــزی بــرای جهــش و تبدیــل شــدن بــه کشــوری بــا فنــاوری پیشــرفته تــا ســال ۲۰۳۰ گام موثــری بــردارد و بتوانــد بــه عنــوان عاملــی در راســتای تغییــر بــازی رقابــت بــه نفــع مالــزی حرکــت کنــد ایــن امــر بــا هدف‌‌هــای ســند سیاســت ملــی علــم، فنــاوری و نــوآوری (DSTIN۲ ۲۰۲۱-۲۰۳۰، چارچــوب علــم، فنــاوری، نــوآوری و اقتصــاد ۱۰-۱۰ ۳(۱۰-۱۰ (MySTIE مالــزی و ســایر سیاســت‌‌ها و برنامه‌‌هــای ملــی کــه از توســعه هــوش مصنوعــی حمایــت می‌‌کننــد، هم‌‌راســتا اســت). ســه ویژگــی اصلــی ایــن نقشــه راه ملــی تخصصــی در زمینــه هــوش مصنوعــی عبارتنــد از:
۱ ۱٫همسویی استراتژیک با اسناد استراتژیک جهانی و ملی مرتبط با تمرکز علم، فناوری و نوآوری، ۲ ۲٫همکاری استراتژیک بین دولت، دانشگاه، صنعت و جامعه ۴(GAIS) یا الگوی مارپیچ۵.
کــه بــه عنــوان کاتالیــزور هــوش مصنوعــی نیــز شــناخته می‌‌شــود، از همــکاری مارپیــچ چهارگانــه بــرای تســریع در اجــرای پروژه‌‌هــای ملــی کاربــرد هــوش مصنوعــی کــه مالــزی را در زمــره برترین‌‌هــای جهانــی هــوش مصنوعــی قــرار می‌‌دهــد، اســتفاده می‌‌کنــد. در واقــع، زمانــی می‌‌تــوان مالــزی را کشــوری بــا فنــاوری پیشــرفته در نظــر گرفــت کــه فناوری‌‌هــای پیشــرفته ماننــد هــوش مصنوعــی بــه محرکــی حیاتــی بــرای بهــره‌‌وری نــه فقــط در بخــش فنــاوری بلکــه رقابــت بــرای کل اقتصــاد، تبدیــل شــوند. موفقیــت AI-Rmap در همــکاری مارپیــچ اســتراتژیک چهارگانــه دولــت، دانشــگاه، صنعــت و جامعــه ترســیم شــده اســت و نقــش همــکاری بــرای توســعه و پیاده‌‌ســازی AI-Rmap مشــخص شــده اســت. شــایان توجــه اســت کــه ایجــاد یــک اکوسیســتم نــوآوری هــوش مصنوعــی موفــق و پایــدار می‌‌توانــد مالــزی را بــه کشــوری بــا فنــاوری و درآمــد بــالا تبدیــل کنــد. اهــم نــکات نقشــه راه ملــی هــوش مصنوعــی در جــدول زیــر بیــان شــده اســت.
در قلــب یــک اکوسیســتم دیجیتــال قــوی ارائــه دسترســی و امــکان اتصــال بــه اینترنت پرســرعت و تجربه بــا کیفیت قرار گرفتــه اســت کــه می‌‌تــوان از هــر مــکان و در هــر زمــان بــه راحتــی بــه آن دسترســی داشــت. از آنجایــی کــه اینترنــت یکــی از اجــزای اساســی رشــد اقتصــادی و بــه ویــژه اقتصــاد دیجیتــال اســت، فراهــم بــودن زیرســاخت دیجیتــال بــا رویکــرد بلندمــدت، جامــع و بــا کیفیــت بــرای کمــک بــه رشــد کســب‌‌وکارها و در نتیجــه ارتقــای جایــگاه اجتماعــی- اقتصــادی کشــورها مــورد نیــاز اســت کــه مالــزی نیــز ایــن موضــوع را بــه خوبــی دریافتــه اســت و در اولویــت قــرار داده اســت. وزارت ارتباطــات و چندرســانه‌‌ای۲ (K-KOMM)از طریــق کمیســیون ارتباطــات و چندرســانه ای مالــزی (MCMC فــاز اول
برنامــه زیرســاخت دیجیتــال JENDELA )۱ را از ســپتامبر ۲۰۲۰ تــا پایــان ســال ۲۰۲۲ بــرای بهبــود ســطح زیرســاخت دیجیتــال ارتبــاط و کیفیــت تجربــه پهنــای بانــد بــا تمرکــز بــر تقویــت زیرســاخت دیجیتــال در ایــن کشــور اجــرا کــرده اســت. از ایــن رو، بــرای تکمیــل برنامــه زیرســاخت دیجیتــال، راه‌‌انــدازی آزمایشــگاه ملــی اتصــال اکوسیســتم
۲(NIEL) بــه طــور مجــازی از ۲۴ آوریــل تــا ۲۵ ژوئــن ۲۰۲۱ بــا مشــارکت فعــالان صنعــت و ســایر ذینفعــان ماننــد ارائــه دهنــدگان خدمــات ارتباطــی و نماینــدگان، وزارتخانه‌‌هــا و ســازمان‌‌های دولتــی بــرای تبــادل ایده‌‌هــا و تجربیــات در مــورد چگونگــی تقویــت بیشــتر اکوسیســتم اتصــال دیجیتــال بــه طــور فراگیــر انجــام شــد. ابتــکار دیگــر معــروف بــه +JENDELA از بحث‌‌هــای برگــزار شــده در طــول NIEL بــا تمرکــز بــر ســه جنبــه کلیــدی اتصــال دیجیتــال ایجــاد شــد کــه عبارتنــد از: مراکــز داده هایپــر مقیــاس ۳(DC)، نقــاط تبــادل اینترنــت ۴(IXP) و اتصــالات بین‌‌المللــی ۵(IC) تــا اطمینــان حاصــل شــود کــه مالــزی همچنــان بــه عنــوان مقصــد شــرکت‌‌ها بــرای ســرمایه‌‌گذاری رقابتــی و جــذاب اســت. براســاس یافته‌‌هــای بدســت آمــده از +JENDELA اقــدام بــه هدفگــذاری تــا ســال ۲۰۳۰ در حوزه‌‌هــای برشــمرده گردیــد کــه مشــتمل بــر مــوارد زیــر اســت:
۱ ۱٫راه اندازی چهار مرکز داده جدید هایپر مقیاس ۲ ۲٫فعال سازی ۶۶ نقاط تبادل اینترنت
۳ ۳٫ایجاد یک روت جدید اتصالات بین‌‌المللی در شرق مالزی ۴ ۴٫خلق یک مسیر جدید در شبه جزیره مالزی۶
همچنیــن بنابــر JENDELA تــا پایــان فــاز اول بایــد تحقــق هــدف ملــی ۹ ۹۶ درصــد پوشــش تلفــن همــراه بــا ســرعت ۳۵ مگابیــت بــر ثانیــه بــرای ۵ ۷ میلیــون واحــد جدیــد صــورت پذیــرد و افزایــش پوشــش G۴ از ۸ ۹۱ درصــد بــه ۹ ۹۶ درصــد، انجــام شــود. همچنیــن،۸۳ درصــد اماکــن در سراســر کشــور مالــزی بــه ســرعت گیگابیــت پهنــای بانــد ثابــت دسترســی خواهنــد داشــت. در فــاز دوم ایــن برنامــه، عــلاوه بــر تحقــق ۱۰۰درصــدی پوشــش G۴، اســتقرار کامــل G۵ مطابــق بــا برنامــه دوازدهــم مالــزی۷ بــه دســت خواهــد آمــد و بدین‌‌ترتیــب، اتصــال دیجیتــال در سراســر کشــور مالــزی تقویــت می‌‌شــود.
طرح اقتصاد دیجیتال مالزی((MyDIGITAL۱
در ایــن بخــش مهمتریــن برنامــه ناظــر بــر اقتصــاد دیجیتــال کشــور مالــزی بــا عنــوان »طــرح اقتصــاد دیجیتــال مالــزی« معرفــی و تشــریح خواهــد شــد.
نگاهی کلی بر طرح اقتصاد دیجیتال مالزی
»طــرح اقتصــاد دیجیتــال مالــزی«، بــه طــور اختصاصــی برنامه‌‌هایــی را بــرای تســریع پیشــرفت مالــزی در ایــن حــوزه بــه عنــوان یــک اقتصــاد پیشــرفته از نظــر فنــاوری از طریــق ایــن طــرح مطــرح کــرده اســت تــا از طریــق آن بتوانــد مســیر موقعیــت اســتراتژیک خــود بــه عنــوان نیــروی رقابتــی در ایــن دوره جدیــد را ترســیم کنــد. طــرح اقتصــاد دیجیتــال مالــزی در تحقــق برنامــه دوازدهــم مالــزی بــرای دوره ۲۰۲۵-۲۰۲۱۲ حیاتــی بــوده اســت کــه بــا موضوعــات مطــرح شــده در برنامــه »چشــم انــداز مشــترک مالــزی«۳ تــا ۲۰۳۰ و بــرای توســعه پایــدار ایــن کشــور نیــز همخوانــی نشــان می‌‌دهــد.
از ایــن رو، دولــت طــرح اقتصــاد دیجیتــال مالــزی را بــه عنــوان یــک ابتــکار ملــی معرفــی می‌‌کنــد کــه نمــادی از برنامه‌‌هــای دولــت بــرای تحــول مالــزی بــه کشــوری بــا درآمــد بــالا و فناوری-محــور و کشــور پیشــرو منطقــه‌‌ای در حــوزه اقتصــاد دیجیتــال اســت. بایــد در نظــر داشــت کــه شــورای اقتصــاد دیجیتــال ملــی و صنعــت چهــار بالاتریــن نهــاد حکومتــی مالــزی هســتند کــه در تدویــن سیاســت‌‌ها و برنامه‌‌هــای اقتصــاد دیجیتــال ایــن کشــور مشــارکت داشــته‌‌اند تــا اطمینــان حاصــل شــود تمامــی جنبه‌‌هــای حایــز اهمیــت در جهــت تحــول دیجیتــال کشــور بــه طــور همــه جانبــه پیگیــری می‌‌شــود.
ارکان و راهبردهای طرح اقتصاد دیجیتال مالزی
بــرای تحقــق آرمان‌‌هــای اقتصــاد دیجیتــال، ترســیم ارکان ناظــر بــر اقتصــاد دیجیتــال مشــتمل بــر راهبردهــای ذیــل هــر رکــن ضــروری بــوده اســت کــه در ایــن طــرح بــدان پرداختــه شــده اســت. ترســیم اســتراتژی‌‌ها و همچنیــن تدویــن ابتــکارات و اهــداف بــرای ایجــاد مبنــای اساســی بــرای پیشــبرد رشــد اقتصــاد دیجیتــال از جملــه پرکــردن شــکاف دیجیتــال) بــه تفکیــک بخش‌‌هــای اقتصــادی مالــزی صــورت گرفتــه اســت.
شــایان تذکــر اســت کــه ایــن طــرح همچنیــن به‌‌منظــور تضمیــن آن‌‌کــه کشــور مالــزی آمــاده پذیــرش فنــاوری دیجیتــال بــا اســتفاده از فرصت‌‌هــای موجــود اســت، تدویــن شــده اســت. اهــداف اصلــی ایــن طــرح بــه شــرح مــوارد زیــر اســت:
۱ ۱٫بازیگــران صنعــت را تشــویق کنیــد تــا بــه خالقــان، کاربــران و پذیرنــدگان مدل‌‌هــای کســب‌‌وکار نوآورانــه در اقتصــاد دیجیتــال تبدیــل شــوند.
ابتکارات با رویکرد بخشی در طرح اقتصاد دیجیتال مالزی
بــه مــوازات ارائــه ارکان و راهبردهــای کلن ارائــه شــده در طــرح اقتصــاد دیجیتــال ملــی مالــزی، ابتکاراتــی بــا تمرکــز بــر رویکــرد بخشــی اقتصــاد نیــز مــورد توجــه سیاســتگذاران ایــن حــوزه واقــع شــده‌‌اند. ایــن ابتــکارات فرصت‌‌هــای خاصــی بــرای هــر بخــش اقتصــادی را کــه از روندهــای جهانــی و منطقــه‌‌ای ناشــی می‌‌شــوند بــا اهــداف اصلــی ایــن طــرح همســو می‌‌ســازد.
بدین‌‌ترتیــب، چهــار بخــش شــامل بخــش ۱-کشــاورزی، ۲-ســاخت و ســاز، ۳-تولیــد و ۴-خدمــات۲ در ایــن طــرح شناســایی و معرفــی شــده‌‌اند. بخشــهای احصــاء شــده در ایــن طــرح بــه همــراه ابتــکارات، پیامدهــا و اهــداف تعییــن شــده هریــک در جــدول زیــر ارائــه شــده اســت.
در ایــن بخــش جمع‌‌بنــدی یافته‌‌هــای گــزارش حاضــر و همچنیــن، آموزه‌‌هایــی در قالــب درس‌‌هــای کاربــردی برآمــده از تجربــه مالــزی در راســتای توســعه اقتصــاد دیجیتــال ایــران ارائــه می‌‌گــردد.
بررســی اقتصــاد دیجیتــال مالــزی در ســال‌‌های اخیــر حاکــی از آن اســت کــه اقتصــاد دیجیتــال ایــن کشــور در ســال ۲۰۲۰ ســهم ۶ ۲۲ درصــدی از تولیــد ناخالــص داخلــی ایــن کشــور داشــته اســت کــه در مقایســه بــا ســال قبــل از آن، رشــد دو رقمــی ۱ ۱۲ درصــدی را ثبــت کــرده اســت. همچنیــن در ســال ۲۰۲۱ نیــز ایــن وضعیــت تــداوم یافتــه اســت و ســهم‌‌گیری اقتصــاد دیجیتــال از تولیــد ناخالــص داخلــی ایــن کشــور ۲ ۲۳ درصــد بــوده اســت.
در منطقــه آســیا بــه لحــاظ ســهم گیــری اقتصــاد دیجیتــال از تولیــد ناخالــص داخلــی، کشــور مالــزی پــس از چیــن قــرار دارد و بدیــن ترتیــب بــر بســیاری از کشــورهای ایــن منطقــه برتــری یافتــه اســت. در بیــن کشــورهای آ.ســه.آن نیــز مالــزی پــس از ســنگاپور در دومیــن جایــگاه برتــر قــرار دارد . حائــز توجــه اســت کــه براســاس وضعیــت رکــن حفاظــت داده‌‌هــا و امنیــت ســایبری، کشــور مالــزی در بیــن کشــورهای آ.ســه.آن در جایــگاه اول قــرار دارد. بــه لحــاظ شــاخص‌‌های دیجیتــال جهانــی نیــز مالــزی همــواره در زمــره کشــورهایی بــوده اســت کــه رتبــه آن در بیــن کشــورهای مــورد بررســی در یــک ســوم برتــر قــرار داشــته اســت.
بایــد در نظــر داشــت کــه وضعیــت کنونــی مالــزی مرهــون پیشــرفت تحــولات در حــوزه سیاســتگذاری ناظــر بــر اقتصــاد دیجیتــال ایــن کشــور بــوده اســت کــه در دو مرحلــه اساســی سیاســتگذاری تجربــه شــده اســت:
شــرکت توســعه چندرســانه‌‌ای مالزی۱کــه بعدهــا بــه شــرکت اقتصــاد دیجیتــال مالــزی (MDEC۲ تغییــر نــام داد؛ بــرای مشــاوره بــه دولــت در زمینــه فنــاوری اطلعــات و ارتباطــات و توســعه بخــش چندرســانه‌‌ای بــا
تمرکــز بــر تســهیل گســترش »کوریــدور بــزرگ چندرســانه‌‌ای «(MSC۳ مالــزی تأســیس شــد. ایــن کوریــدور در واقــع، یــک منطقــه ۱۵ در ۵۰ کیلومتــری اســت کــه ســه خوشــه اقتصــادی کلیــدی مالــزی را پوشــش می‌‌دهــد و بــه لحــاظ زیرســاختی نیــز ســرمایه‌‌گذاری‌‌های قابــل توجــه به‌‌منظــور تقویــت شــبکه‌‌های ارتباطــی در آن انجــام شــد و همچنیــن، مشــوق‌‌های مهمــی نیــز از ســوی دولــت بــرای توســعه ایــن منطقــه و جــذب کســب و کارهــا تخصیــص یافتــه اســت. البتــه تلش‌‌هــا بــرای دیجیتــال شــدن، پذیــرش فنــاوری اطلعــات و اتصــال در ســال‌‌های بعــد پــس از ایجــاد کوریــدور نیــز تشــدید شــد و طرح‌‌هــای ملــی متعــددی بــه لحــاظ توســعه علــم و فنــاوری، تجــارت الکترونیــک، بهبــود اشــتراک گــذاری داده نیــز تدویــن و پیاده‌‌ســازی شــد.
کمیتــه نوســازی و دیجیتالســازی بخــش عمومــی۴ نیــز در ســال ۲۰۱۹ بــه عنــوان نهــاد حاکمیتــی ملــی مســئول رســیدگی بــه اجــرا و نظــارت بــر طرح‌‌هــای دیجیتالســازی در مالــزی گردیــد کــه حاکــی از اهمیــت بــالای تعییــن نهــاد متولــی و ناظــر مســتقل بــر حســن پیشــرفت پروژه‌‌هــای ملــی دیجیتالســازی در ایــن کشــور بــوده اســت.
درس‌‌های کاربردی از تجربه مالزی برای توسعه اقتصاد دیجیتال ایران
در جــدول زیــر اهــم برنامه‌‌هــای تدویــن شــده ناظــر بــر توســعه اقتصــاد دیجیتــال کشــور مالــزی بــا تاکیــد بــر حــوزه تمرکــز هــر برنامــه و همچنیــن نــکات کاربــردی سیاســتگذاری اقتصــاد دیجیتــال مســتخرج از تجربــه ایــن کشــور بــرای توســعه اقتصــاد دیجیتــال ایــران ارائــه و بیــان شــده اســت.
چنانچــه از جــدول فــوق و یافته‌‌هــای گــزارش حاضــر) قابــل مشــاهده اســت، درس‌‌هــای کاربــردی برخواســته از تجربــه مالــزی در راســتای توســعه اقتصــاد دیجیتــال ایــران مشــتمل بــر ۲ مرحلــه زیــر اســت کــه در ادامــه هریــک بیــان شــده است:
کشــور مالــزی بــه لحــاظ سیاســتگذاری در مرحلــه اول توســعه اقتصــاد دیجیتــال ۲۰۱۵-۱۹۹۶) نخســت بــر توســعه زیرســاخت‌‌های اتصــال دیجیتــال تاکیــد نمــوده اســت و عــلاوه بــر برنامه‌‌ریــزی بــرای اقدامــات یکپارچــه در توســعه برنامــه علــم و نــوآوری ملــی در ایــن کشــور، توســعه تجــارت الکترونیک را نیز در اولویت خود قرار داد. شــایان ذکر اســت در ایــن برهــه شــکل‌‌گیری کوریــدور بــزرگ چندرســانه‌‌ای (MSC مالــزی بــه عنــوان منطقــه‌‌ای تخصصــی در راســتای توســعه اقتصــاد دیجیتــال ابتــکاری بنیادبیــن در ایــن کشــور بــوده و همــراه بــا ارائــه انــواع مشــوق‌‌هایی از ســوی دولــت بــرای توســعه ایــن منطقــه موجــب شــکل‌‌گیری و جلــب توجــه فــراوان بــه ایــن منطقــه گردیــد. مشــوق‌‌های مطــرح شــده در کوریــدور بــزرگ چندرســانه‌‌ای مالــزی عمدتــا شــامل آزادی مالکیــت، اشــتغال نامحــدود کارکنــان دانشــی خارجــی، آزادی تامیــن ســرمایه خارجــی، مشــوق‌‌های مالــی و معافیت‌‌هــای مالیاتــی بــرای ســرمایه‌‌گذاری جدیــد طــی ۵ ســال، واردات بــدون عــوارض گمرکــی تجهیــزات چندرســانه‌‌ای مشــروط بــر اینکــه ایــن تجهیــزات توســط شــرکت در عملیــات تجــاری خــود اســتفاده شــود و یــا بــه عنــوان جزئــی در اقــلام تولیــدی اســتفاده شــود) و حتــی تأســیس دانشــگاه چندرســانه‌‌ای (MMU بــرای توســعه نیــروی انســانی فارغ‌‌التحصیــل ماهــر در حــوزه فنــاوری اطلعــات بــرای ایــن صنعــت؛ بــوده اســت.
کشــور مالــزی طــی مرحلــه دوم توســعه انقــلاب صنعتــی چهــارم و اقتصــاد دیجیتــال بــر افزایــش آمادگــی دیجیتــال خــود بــه لحــاظ اجتماعــی و کســب وکاری بــه ویــژه در ســطح MSMEهــا اهتمــام خاصــی داشــته اســت و همــراه بــا ادامــه اقدامــات توســعه‌‌ای در راســتای ارتقــای وضعیــت زیرســاخت دیجیتــال، موضــوع انقــلاب صنعتــی چهــارم را نیــز بــه عنــوان موضوعــی اساســی در سیاســتگذاری تحــول آفریــن خــود لحــاظ نمــوده اســت. عــلاوه بــر آن الــزام بــه توجــه ویــژه بــه تدویــن راهبردهــای سیاســتی متمرکــز بــر فناوری‌‌هــای نوظهــور نظیــر اینترنــت اشــیاء و هــوش مصنوعــی در عصــر اقتصــاد دیجیتــال نیــز از نظــر دور نبــوده اســت و راهبردهــای لازم پیش‌‌بینــی شــده اســت.
بدین‌‌ترتیــب، بــا شــکل‌‌گیری چشــم انــداز اقتصــاد دیجیتــال در ایــن کشــور کــه در برنامه‌‌هــای بالادســتی نظیــر برنامــه دوازدهــم مالــزی بــرای دوره ۲۰۲۵-۲۰۲۱ نیــز مــورد تاکیــد بــوده اســت؛ نهایتــا طــرح اقتصــاد دیجیتــال مالــزی (MyDigital مطــرح شــد کــه در شــش رکــن اساســی و مشــتمل بــر راهبردهــای متناظــر هریــک مســیر اصلــی
تحــولات اقتصــاد دیجیتــال مشــخص شــد و همچنیــن ابتــکارات و اقدامــات توســعه اقتصــاد دیجیتــال در ســطح بخش‌‌هــای اقتصــادی نیــز معیــن شــد.
قابــل توجــه اســت در راســتای توســعه اقتصــاد دیجیتــال مالــزی بــه ویــژه از ســال ۲۰۱۶ تاکنــون، در عمــده برنامه‌‌هــای صدرالشــاره تدویــن شــده مالــزی عــلاوه بــر تاکیــد بــر زیرســاخت اقتصــاد دیجیتــال بــه لحــاظ اتصــال و همچنیــن حفــظ یکپارچگــی مســیر تحــول دیجیتــال کلیــه بخش‌‌هــای اقتصــادی، توجــه بــه شــکاف موجــود نیــروی انســانی و رونــد تقاضــای آینــده بــرای نیــروی انســانی مســلط بــه مهارت‌‌هــای دیجیتــال و دارای شایســتگی لازم متناســب بــا عصــر اقتصــاد دیجیتــال همــواره پاربرجــا بــوده اســت و لــذا پــرورش و توســعه ســرمایه انســانی دارای تخصــص و مهــارت دیجیتــال بــه ماننــد مســئله‌‌ای ملــی مــد نظــر قــرار گرفتــه اســت تــا از ایــن طریــق بتوانــد نیازهــای آینــده بخش‌‌هــای مختلــف اقتصــادی ایــن کشــور را مرتفــع نمایــد.
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا