یکشنبه ۲۷ آبان ۱۴۰۳
ناترازی انرژی اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار داده است. راهکارهای پوشش کسری آن از طریق انرژی های تجدید پذیر بررسی شد.
به گزارش سرمایه فردا، مدیریت مصرف گاز و کاهش هزینه‌های مرتبط با آن، یکی از چالش‌های بزرگ کنونی در کشورهای مختلف، به‌ویژه ایران است. ناترازی انرژی اقتصاد ایران به معنای نیاز بالای به انرژی در یک دوره زمانی است که ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود. در ایران، ناترازی برق در تابستان به دلیل افزایش فرهنگ‌های تجهیزاتی و استفاده از سیستم‌های تهویه و برق‌رسانی برای کاهش دما است. این افزایش در تقاضا برق باعث می‌شود که سیستم‌های برقی تحت فشار قرار بگیرند و ناترازی را در فصل های گرم سال ایجاد کنند.
در فصول سرد هم ناترازی گاز به دلیل افزایش نیاز به گرم‌کردن و استفاده از سیستم‌های گازی برای گرم‌کردن خانه‌ها و ساختمان‌ها رخ می‌دهد. این افزایش در تقاضا گاز نیز باعث می‌شود که سیستم‌های گازی به خصوص در نیروگاه ها تحت فشار قرار بگیرند و ناترازی در فصول سرد تشدید شود.
ناترازی انرژی در ایران به مسائل گوناگونی از جمله کاهش مصرف انرژی، افزایش تولید انرژی محلی، بهبود سیستم‌های انتقال و توزیع انرژی، و ارتقاء فناوری‌های سبز وابسته است. برای رفع موثر و دائم این مشکلات از دیدگاه های کارشناسی می‌توان از طریق اقدامات زیر مشکل را در میان مدت برطرف ساخت:
با توجه به اهمیت روزافزون منابع انرژی و لزوم بهره‌برداری بهینه از آن‌ها، مدیریت صحیح مصرف گاز می‌تواند تأثیرات مثبت بسیاری بر محیط زیست، اقتصاد کشور و کاهش هزینه‌های خانوارها داشته باشد. برای دستیابی به این هدف، علاوه بر فرهنگ‌سازی و تغییر رفتار مصرف‌کنندگان، استفاده از تکنیک‌ها و فناوری‌های نوین ضروری است.
بهینه‌سازی مصرف گاز در منازل، ارتقای تجهیزات و سیستم‌های گرمایشی، عایق‌بندی مناسب ساختمان‌ها و توجه به انرژی‌های تجدیدپذیر از جمله راهکارهایی است که می‌تواند در این زمینه کمک‌کننده باشد. همچنین در سطح کلان، دولت‌ها و صنایع باید با پیاده‌سازی سیاست‌ها و قوانین مناسب، به کاهش مصرف گاز و افزایش بهره‌وری در بخش‌های مختلف بپردازند. این اقدامات نه‌تنها موجب کاهش هزینه‌های مستقیم مصرف انرژی برای خانوارها و صنایع خواهد شد، بلکه به حفظ منابع طبیعی، کاهش آلایندگی‌های زیست‌محیطی و بهبود وضعیت اقتصادی کشور نیز کمک می‌کند.
در راستای عملیاتی شدن راهکارهای ارائه شده برای ناترازی انرژی از جمله استفاده از فناوری‌های هوشمند، تجهیزات با راندمان بالا و حمایت از سرمایه‌گذاری در بخش انرژی، می‌تواند نقش بسزایی در کاهش هزینه‌های مصرف گاز و در نهایت رفع ناترازی در دو فصل سرد و گرم کشور را ایفا کند.
با افزایش تقاضا برای انرژی و محدودیت‌های تولید داخلی، کمبود گازوئیل به یکی از چالش‌های اساسی ایران در حوزه انرژی تبدیل شده است. گازوئیل به عنوان یکی از سوخت‌های مهم در بخش‌های مختلف صنعتی و حمل‌ونقل، نقش حیاتی در توسعه اقتصادی کشور دارد. اما ظرفیت محدود پالایشگاه‌ها و افزایش تقاضا، کشور را با مشکل کمبود گازوئیل مواجه کرده است. این کمبود نه تنها بر عملکرد صنایع تأثیر می‌گذارد، بلکه مشکلاتی را در بخش حمل‌ونقل برای کامیون‌ها و وسایل نقلیه سنگین ایجاد می‌کند. بنابراین، ضروری است تا با استفاده از راهکارهای نوآورانه و سیاست‌های کارآمد، به مدیریت و کاهش مصرف گازوئیل بپردازیم.
۱. توسعه و افزایش استفاده از حمل‌ونقل ریلی: با انتقال بار به شبکه ریلی، مصرف گازوئیل در بخش حمل‌ونقل کاهش می‌یابد.
۲. تحقیق و توسعه سوخت‌های جایگزین: تمرکز بر تحقیق و توسعه سوخت‌های جایگزین که بتوانند جایگزین گازوئیل شوند.
۳. بهبود بهره‌وری و کیفیت سوخت: افزایش کیفیت گازوئیل و بهینه‌سازی فرآیندهای مصرف سوخت در خودروها و ماشین‌آلات صنعتی.
۴. استفاده از تکنولوژی‌های جدید: تکنولوژی‌های جدید و بهبود روش‌های احتراق، بهره‌وری سوخت را افزایش داده و مصرف را کاهش می‌دهد.
تمامی این راهکارها برای جبران و تأمین گازوئیل ضروری است و می‌تواند به کاهش مصرف و افزایش بهره‌وری انرژی در کشور کمک کند.
حمیدرضا صالحی، نایب‌رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران، در روزهای اخیر درباره موضوع ناترازی انرژی گفت: مصرف گاز خانگی در کشور بسیار نگران‌کننده است. در حالی که مصرف برق خانگی در اوج تابستان به ۴۰ درصد می‌رسد، مصرف گاز خانگی در بسیاری مواقع به ۷۷ درصد می‌رسد، که نشان‌دهنده مصرف بالای گاز در حوزه خانگی است.
وی افزود: در بسیاری از کشورها، به دلیل کنترل‌پذیری آسان‌تر و ایمنی، از برق برای گرمایش استفاده می‌شود. اما در ایران، به‌دلیل زیرساخت‌های موجود، هم گاز و هم برق برای مصرف خانگی استفاده می‌شود که این موضوع خود موجب افزایش مصرف گاز می‌شود.
صالحی تأکید کرد که برای کاهش مصرف گاز خانگی باید اقدامات خاصی صورت گیرد. یکی از این اقدامات، برنامه‌ریزی برای کنترل مصرف گاز در خانه‌های جدید است. استفاده از روش‌هایی که مصرف برق را دقیق‌تر کنترل کنند نیز می‌تواند موثر باشد، زیرا مصرف گاز نسبت به برق سخت‌تر کنترل می‌شود.
یکی از دلایل بی‌توجهی مردم به مصرف گاز، قیمت پایین آن است. قبض‌های گاز در ایران بسیار ارزان هستند، و این مسئله باعث می‌شود مردم مصرف بیشتری داشته باشند. صالحی خاطرنشان کرد که در گذشته برای برق هم چنین وضعیتی وجود داشت. زمانی که برق ارزان بود، مردم چراغ‌ها را روشن می‌گذاشتند. این نشان می‌دهد که قیمت به شدت بر الگوهای مصرف تأثیر می‌گذارد.
صالحی ادامه داد: فرهنگ مصرف بهینه در کشور هنوز به‌طور کامل جا نیفتاده است. دولت با وضع قوانین و ایجاد فرهنگ صحیح می‌تواند مصرف انرژی را مدیریت کند. به عنوان مثال، وضع جریمه برای استفاده نکردن از کمربند ایمنی موجب شد فرهنگ استفاده از کمربند ایمنی در بین مردم جا بیفتد.
وی گفت که مصرف بی‌رویه گاز و سوخت‌های فسیلی می‌تواند اثرات زیان‌آوری بر محیط زیست بگذارد. دولت باید اقداماتی برای کنترل مصرف گاز در صنایع بزرگ مانند فولادسازی‌ها انجام دهد، زیرا این صنایع به‌دلیل ارزان بودن گاز به مصرف زیاد آن روی آورده‌اند.
صالحی تأکید کرد که دولت باید به صنایع و بخش‌های خصوصی اجازه دهد تا با سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف انرژی، تولید گاز و دیگر منابع انرژی را افزایش دهند. ایجاد امنیت سرمایه‌گذاری برای بخش خصوصی می‌تواند موجب رشد تولید و کاهش وابستگی به واردات انرژی شود.
در نهایت، دولت باید مد نظر داشته باشد که هدف این است که مصرف گاز در کشور به یک وضعیت منطقی برسد، به‌طوری که بتوانیم گاز را بیشتر صادر کنیم و منابع مالی بیشتری برای کشور به دست آوریم. این روند نیاز به همکاری بین دولت و بخش خصوصی دارد و باید در یک فرایند چند ساله به نتیجه برسد.
هاشم اورعی، اقتصاددان و رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران، درباره موضوع گازوئیل و ناترازی سوخت به وطن امروز گفت: بیشترین مصرف گازوئیل کشور در بخش حمل‌ونقل جاده‌ای است. به طور متوسط روزانه حدود ۱۱۰ میلیون لیتر گازوئیل در کشور توزیع می‌شود؛ با این حال، تفاوت بین مصرف واقعی و آمارهای رسمی به دلیل قاچاق گازوئیل است که بین ۱۰ تا ۲۰ میلیون لیتر در روز تخمین زده می‌شود. این قاچاق به دلیل تفاوت شدید قیمت‌ها در ایران و کشورهای همسایه رخ می‌دهد.
اورعی تصریح می‌کند که در سال آینده تقاضا برای گازوئیل بین ۵ تا ۱۰ میلیون لیتر افزایش خواهد یافت. اما تولید داخلی توانایی پاسخگویی به این افزایش را ندارد. حتی اگر پالایشگاه‌ها تولید خود را افزایش دهند، ظرفیت خالی برای افزایش تولید وجود ندارد. این موضوع باعث بدتر شدن وضعیت ناترازی انرژی در بخش تقاضا و تولید می‌شود.
وی ادامه می‌دهد که سیاست‌های نادرست دولت، گازوئیل را به یک کالای دولتی و ابزار سیاسی تبدیل کرده است. دولت به جای اجازه دادن به بازار برای تعیین قیمت، خود این کار را انجام می‌دهد که منجر به اختلال در توزیع و مصرف می‌شود. زمانی که قیمت‌ها ثابت می‌مانند، گازوئیل به یک کالا با ارزش کم تبدیل می‌شود و منابع هدر می‌روند.
اورعی افزود که اولین اقدام لازم این است که دولت با صراحت اعلام کند که این سیاست غلط است و باید اصلاح شود. دولت باید مسئولیت‌های اقتصادی را به بازار بسپارد و خصوصی‌سازی و آزادسازی قیمت‌ها را مرحله‌ای انجام دهد. قیمت گازوئیل باید به تدریج هر سال ۱۰ تا ۲۰ درصد بالاتر از نرخ تورم افزایش یابد تا قیمت واقعی آن محقق شود. در این روند، دولت باید از قشر آسیب‌پذیر حمایت کند.
تاثیر توسعه شبکه حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی بر ناترازی انرژی
اورعی اظهار کرد که برای بهینه‌سازی مصرف، باید به توسعه همزمان شبکه حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی توجه شود. ایران به دلیل وسعت و شرایط جغرافیایی خاص خود نیاز مبرم به سیستم حمل‌ونقل ریلی دارد. بهسازی شبکه حمل‌ونقل جاده‌ای، به‌ویژه کامیون‌ها و وسایل نقلیه نیز باید در اولویت قرار گیرد. توسعه سیستم ریلی برای بار و بهسازی حمل‌ونقل جاده‌ای ضروری است و باید همزمان انجام شود تا نتیجه مطلوب حاصل گردد.
اورعی تأکید کرد که این مسائل قابل اصلاح هستند، اما نیاز به یک برنامه پنج‌ساله و عزم ملی دارند. دولت باید برنامه‌ریزی دقیقی انجام دهد تا وضعیت بهبود یابد و روند به سمت رفع ناترازی انرژی حرکت کند.
کمبود گازوئیل در ایران یکی از چالش‌های اساسی است که صنایع و حمل‌ونقل کشور را تحت تأثیر قرار داده است. مصرف روزانه گازوئیل در کشور حدود ۱۱۰ میلیون لیتر است و ناترازی بین تولید و مصرف به دلیل قاچاق سوخت و تفاوت قیمت‌ها با کشورهای همسایه یکی از عوامل اصلی این مشکل به شمار می‌رود.
تولید روزانه گازوئیل در ایران در بهترین حالت به ۱۱۰ میلیون لیتر می‌رسد. اما به طور متوسط این میزان حدود ۱۰۵ میلیون لیتر است، که نشان‌دهنده نیاز به واردات و ناترازی انرژی و مصرف است. برای حل این مشکل، توسعه حمل‌ونقل ریلی به عنوان یک راه‌حل مهم و ضروری مطرح می‌شود.
پس برای بهبود وضعیت مصرف گازوئیل در ایران نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و عزم ملی وجود دارد. برنامه‌های پنج‌ساله و همکاری بین دولت و بخش خصوصی می‌تواند به دستیابی به اهداف اقتصادی و کاهش وابستگی به واردات سوخت کمک کند. توسعه و بهسازی سیستم حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی به همراه فرهنگ‌سازی مصرف بهینه انرژی از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند به کاهش مصرف گازوئیل و بهبود وضعیت انرژی کشور کمک کنند.
برای افزایش تولید در نیروگاه‌های تجدیدپذیر ناترازی انرژی در ایران، کارشناسان به مجموعه‌ای از راهکارهای مختلف اشاره می‌کنند:
در همین راستا کشورهای همسایه ایران، از جمله عراق، ترکیه، پاکستان، و افغانستان و عربستان در ارتقای انرژی‌های تجدیدپذیر (روش‌های تجدیدپذیر) قدم‌های مختلفی برداشته اند. به عنوان مثال:
عربستان سعودی (KSA) چندین اقدام برای توسعه انرژی تجدیدپذیر و ناترازی انرژی انجام داده است. برخی از این اقدام‌ها شامل:
شایان ذکر است این کشورها همکاری‌های مشترک با ایران در زمینه انرژی دارند و در این زمینه راهکارهایی برای توسعه و استفاده از انرژی‌های پاک و افزایش این همکاری ها هم وجود دارد که با پیگیری دولت و بخش خصوصی این امکان وجود دارد تا در کوتاه مدت این همکاری ها عملیاتی شود.
استفاده از هوش مصنوعی در صنایع مختلف، به ویژه در حوزه‌های نفت، گاز و پتروشیمی، به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین و کارآمدترین روش‌ها برای افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها در حال رشد است. این فناوری نه‌تنها به تحلیل دقیق‌تر داده‌ها و پیش‌بینی‌های بهتر کمک می‌کند، بلکه نقش مهمی در بهینه‌سازی فرآیندهای اکتشاف، تولید و توزیع ایفا می‌کند. بسیاری از صنایع با چالش‌هایی همچون افزایش هزینه‌های تولید، مدیریت زمان و کاهش بهره‌وری مواجه‌اند. هوش مصنوعی می‌تواند به عنوان یک راهکار نوین، این مشکلات را حل کند و به کاهش اتلاف منابع و افزایش کارایی سازمان‌ها کمک کند.
بهره‌گیری از هوش مصنوعی به ویژه در تحلیل داده‌های تغییرات اقلیمی، مدیریت انرژی و تحلیل رفتار مشتریان توسعه یافته است. این فناوری از پیش‌بینی تقاضای بازار و مدیریت بهینه زنجیره تأمین تا پیشگیری از بحران‌هایی نظیر کمبود سوخت یا سیلاب، تأثیرات چشم‌گیری بر عملکرد صنایع دارد. بسیاری از شرکت‌ها با رویکردی جدید به دنبال استفاده از هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی عملیات خود هستند تا هزینه‌ها را کاهش و بهره‌وری را بهبود بخشند.
هوش مصنوعی به عنوان یکی از فناوری‌های پیشرفته در صنایع مختلف شناخته می‌شود و کاربردهای گسترده‌ای در حوزه‌های نفت، گاز و پتروشیمی دارد. با وجود پتانسیل‌های قابل توجه، ایران هنوز با چالش‌هایی در پیاده‌سازی این تکنولوژی در صنایع بزرگ مواجه است. این چالش‌ها نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و همکاری گسترده بین دولت و بخش خصوصی دارد تا بتوان از مزایای هوش مصنوعی به طور کامل بهره‌برداری کرد.
برای استفاده بهینه از هوش مصنوعی در ناترازی انرژی در صنایع مختلف، به ویژه نفت، گاز و پتروشیمی، نیاز به رویکردی جامع و همگام با تکنولوژی‌های نوین داریم. این رویکرد می‌تواند به بهبود بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی در تمامی مراحل تولید و توزیع منجر شود. همکاری بین دولت و بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، کلید موفقیت در این مسیر است.
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا