تحول بنگاه‌داری در ایران از مسیر تعالی سازمانی

تحول بنگاه‌داری در ایران از مسیر تعالی سازمانی

در نشست تخصصی جایزه ملی تعالی سازمانی، سه مدیر ارشد سازمان مدیریت صنعتی—قاسم خرمی، توران توانگر و محمد محسن‌وند—از ابعاد راهبردی مدل‌های ارزیابی، نقش جایزه در ارتقای بهره‌وری و اعتبار شرکت‌ها، و اهمیت استمرار این رویداد در فضای تحریمی اقتصاد ایران سخن گفتند. این گزارش، نگاهی تحلیلی به دیدگاه‌های آنان درباره آینده بنگاه‌داری و توسعه سازمانی در کشور دارد.

به گزارش سرمایه فردا، قاسم خرمی، رئیس سازمان مدیریت صنعتی، در حاشیه نشست تعالی سازمانی در گفتگو با خبرنگار بازار ضمن تشریح ابعاد مدل‌های ارزیابی عملکرد سازمان‌ها و شرکت‌ها همسو با وضعیت تحریمی اقتصاد کشور گفت:‌در مدل‌های ارزیابی نوین تعالی سازمانی، سه محور اصلی وجود دارد که باید به آن‌ها توجه ویژه شود. نخست، تمرکز بر مشتری و نیازهای اوست؛ دوم، نگاه راهبردی و بلندمدت به ذی‌نفعان؛ و سوم، که بسیار کلیدی است، درک رابطه میان اقدامات سازمان و نتایجی که حاصل می‌شود. این همان بخش توانمندسازهای مدرن است که باید با شاخص‌های عملکردی دقیق، نتایج آن‌ها را ارزیابی کنیم.»

خرمی ادامه داد: «در مدل ما، ذی‌نفعان شامل مشتریان، کارکنان، جامعه، شرکا، تأمین‌کنندگان و در نهایت سهام‌داران هستند. ما در سال‌های ابتدایی، الگوهایی را از مدل‌های اروپایی اقتباس کردیم، اما از دهه ۹۰ به بعد، مدل بومی خودمان را توسعه دادیم که مبتنی بر نتیجه‌گرایی است. هر اقدامی در حوزه توانمندسازی باید به خروجی مشخصی منجر شود و این خروجی‌ها باید قابل سنجش باشند.»

 

دغدغه‌های مدیران ارشد

او با اشاره به دغدغه‌های مدیران ارشد کشور افزود: «یکی از چالش‌های همیشگی مدیران، حفظ وضع موجود در کنار آینده‌نگری است. درک فضای سازمان، شناخت محیط کسب‌وکار، و تحلیل شرایطی مانند تحریم، تورم، و نوسانات سیاسی از جمله مواردی است که در تدوین استراتژی‌های مقابله‌ای باید لحاظ شود. سازمانی موفق است که بتواند نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای خود را شناسایی کرده و برای هر سناریوی محتمل، آماده باشد.»

خرمی تأکید کرد: «تاب‌آوری سازمانی و مدیریت ریسک در شرایط نابسامان، نیازمند سیاست‌گذاری دقیق و انتقال تجربیات به سطح کلان کشور است. ما تلاش می‌کنیم تا از طریق این مجله و سایر ابزارهای ارتباطی، به سیاست‌گذاری‌های صنعتی کشور کمک کنیم.»

 

نقش زنان و کسب‌وکارهای کوچک

او همچنین به نقش زنان و کسب‌وکارهای کوچک اشاره کرد و گفت: «رویکرد جدیدی در حال شکل‌گیری است که نشان می‌دهد زنان در کسب‌وکارهای کوچک توانسته‌اند به موفقیت و سودآوری قابل توجهی دست یابند. گزارش‌ها نشان می‌دهد که شرکت‌های خصوصی، به‌ویژه در بخش‌های نوپا، مشارکت مؤثری در فعالیت‌های صنعتی داشته‌اند.»

خرمی افزود: «خوشبختانه امسال شاهد حضور گسترده شرکت‌های کوچک و متوسط در فرآیند ارزیابی بودیم. البته شرکت‌های بزرگ و هلدینگ‌هایی که استراتژی منسجم و یکپارچه دارند نیز نقش مهمی ایفا کرده‌اند. این ترکیب، نشان‌دهنده بلوغ نسبی فضای کسب‌وکار کشور است.

 

ابعاد جایزه ملی تعالی سازمانی

توران توانگر، رئیس مرکز تعالی سازمانی سازمان مدیریت صنعتی، با تشریح ابعاد جایزه ملی تعالی سازمانی و تأثیر آن بر ارتقای بهره‌وری، تاب‌آوری و اعتبار شرکت‌ها پرداخت و گفت:«در جایزه تعالی، سازمان‌ها باید کلیه فرآیندهای خود را با دقت مورد توجه قرار دهند و همه ارکان و ذی‌نفعان را درگیر کنند. تشکیل کمیته‌های تعالی درون‌سازمانی، بررسی دقیق اینکه چه کاری انجام می‌دهند، با چه رویکردی آن را جاری می‌کنند، چگونه بهبود می‌بخشند و آیا به نتایج مورد انتظار رسیده‌اند یا نه، از الزامات این مسیر است. این مدل، رویکردهای سازمان را به‌صورت جامع ارزیابی می‌کند و به شرکت‌ها کمک می‌کند تا در مسیر آینده‌سازی، به بهره‌وری و تاب‌آوری برسند.»

توانگر با اشاره به تلاش‌ها در به‌روزرسانی مدل جایزه افزود: «جایزه تعالی یکی از معدود جوایزی است که بر اساس تجربه‌های سال‌های اخیر، بازخوردهای شرکت‌ها و تغییرات جهانی، به‌صورت بومی و حرفه‌ای به‌روزرسانی شده است. این جایزه اکنون با رویکردی دقیق‌تر و علمی‌تر برگزار می‌شود و مدیران ارشد سازمان‌ها علاقه‌مند هستند که از طریق ارزیابی بیرونی، شکاف‌های عملکردی خود را شناسایی کنند.»

 

نقش جایزه تعالی در بهره‌وری شرکت ها

او در پاسخ  درباره نقش جایزه تعالی در بهره‌وری شرکت ها گفت: «یکی از ویژگی‌های مهم این جایزه، الزام سازمان‌ها به خودارزیابی پیش از تدوین اظهارنامه است. این فرآیند باعث می‌شود شرکت‌ها با نگاه ارزیابان حرفه‌ای مقایسه کنند که چقدر با استانداردهای تعالی فاصله دارند. نقاط قوت و قابل بهبود به‌صورت شفاف مشخص می‌شود و این اسکن دقیق، مسیر اصلاح را هموار می‌کند.»

توانگر به نقش جایزه در ارتقای اعتبار سازمان‌ها اشاره کرد و گفت: «مدیریت استعدادها در سازمان‌ها به‌شدت تحت تأثیر برند و اعتبار آن‌هاست. شرکت‌هایی که در این جایزه شرکت می‌کنند، در فضای رقابتی قرار می‌گیرند و این رقابت، انگیزه‌ای برای بهبود مستمر ایجاد می‌کند. ما در مرکز تعالی، از نتایج حاصل از ارزیابی‌ها برای توسعه ذی‌نفعان استفاده می‌کنیم.»

او افزود: «هر سال، شرکت‌هایی که در معیارهایی مانند کارکنان، رهبری یا استراتژی امتیاز بالایی کسب کرده‌اند، به‌عنوان الگو انتخاب می‌شوند تا تجربه‌های موفق خود را به دیگران منتقل کنند. این انتقال دانش، باعث می‌شود سازمان‌ها مسیرهای اشتباه را با هزینه بالا طی نکنند و در زمان کمتر، با هزینه کمتر، به نتایج مطلوب برسند.»

توانگر درباره ساختار جایزه توضیح داد: «ما پنج بخش را پوشش می‌دهیم: ساخت و تولید، خدمات، سلامت، آموزش و بخش عمومی. شرکت‌ها در سه سطح جایزه شرکت می‌کنند: گواهینامه تعهد به تعالی، تقدیرنامه یک تا پنج ستاره، و تندیس‌های سیمین و زرین. برای حضور در جایزه، شرکت‌ها باید حداقل هشت ماه قبل فرآیند خودارزیابی را آغاز کرده باشند.»

او با اشاره به آمار امسال گفت: «در سومین دوره جایزه امسال، ۱۷ شرکت در سطح تندیس، ۵۲ شرکت در سطح تقدیرنامه و تعداد قابل‌توجهی در سطح گواهینامه شرکت کرده‌اند. تاکنون ۶۳۲ شرکت موفق به دریافت تقدیرنامه و ۶۷۵ شرکت گواهی تعهد به تعالی شده‌اند. روند استقبال نسبت به سال گذشته رشد داشته و شرکت‌های خدماتی و کوچک و متوسط حضور پررنگ‌تری پیدا کرده‌اند.»

در پایان، توانگر به نتایج چهار سال اخیر اشاره کرد و گفت: «بررسی شرکت‌های متقاضی نشان می‌دهد که معیار تاب‌آوری و مدیریت ریسک در آن‌ها به‌طور قابل‌توجهی ارتقا یافته است. همچنین، در حوزه ایجاد ارزش پایدار برای ذی‌نفعان، از جمله فروش، صادرات، سهم بازار و سودآوری، شرکت‌های ارزیابی‌شده عملکرد بسیار خوبی داشته‌اند. این نشان می‌دهد که سازمان‌های موفق، آن‌هایی هستند که بتوانند به‌صورت یکپارچه و جامع رشد و توسعه پیدا کنند.»

 

تأثیر تعالی بر فضای کسب‌وکار

همچنین محمد محسن‌وند، معاون سازمان مدیریت صنعتی، او با نگاهی راهبردی به جایزه ملی تعالی سازمانی، از اهمیت استمرار این رویداد و تأثیر آن بر فضای کسب‌وکار کشور سخن گفت:«برگزاری بیست‌وسومین دوره جایزه تعالی سازمانی در بهمن‌ماه امسال، تنها یک رویداد نیست؛ بلکه پیامی روشن برای جامعه مدیریتی کشور دارد. همه می‌دانیم رسیدن به موفقیت مهم است، اما حفظ آن مهم‌تر. ماندن در سکوی تعالی، نیازمند برنامه‌ریزی، ارزیابی مستمر و تعهد به بهبود است. سازمان مدیریت صنعتی از سال ۱۳۸۲ با الگوبرداری از تجربیات کشورهای پیشرو و شرکت‌های موفق، این ساختار را بنیان نهاد و امروز، پس از ۲۳ سال، با افتخار آن را ادامه می‌دهد.»

او ادامه داد: «این استمرار، نشان‌دهنده اعتماد بنگاه‌ها به فرآیند جایزه است. برای ما، این اعتماد یک سرمایه ملی است. فرآیند ارزیابی ما مهندسی‌شده، به‌روز و مبتنی بر تجربه است. ارزیابان ما علاوه بر تخصص، سلامت حرفه‌ای و اعتبار دارند. وقتی یک شرکت در سطوح تعالی قرار می‌گیرد، یعنی مسیر درستی را طی کرده و ما توانسته‌ایم با کمک ارزیابان، این سلامت را حفظ کنیم.»

محسن‌وند با اشاره به اثربخشی جایزه گفت: «شرکت‌هایی که در این فرآیند شرکت کرده‌اند، با تحلیل هزینه‌فایده به این نتیجه رسیده‌اند که دستاوردهایشان بسیار فراتر از هزینه‌ها بوده است. آموزش‌ها، مشاوره‌ها، زیرساخت‌های ایجادشده و بازخوردهای دقیق، همگی نشان می‌دهند که این جایزه نه‌تنها اعتبار می‌آورد، بلکه یادگیری و بهبود واقعی را رقم می‌زند.»

او افزود: «در بیش از یک دهه‌ای که خودم در ارزیابی شرکت‌ها حضور داشته‌ام، تجربه‌ای ارزشمند کسب کرده‌ام. مدل تعالی سازمانی یک پیام ساده دارد: چگونه بهتر اداره کنیم. اداره کردن سازمان نباید بر اساس سلیقه یا آزمون‌وخطا باشد. این مدل‌ها تجویزی نیستند، بلکه راهنمایی برای تصمیم‌گیری صحیح‌اند. ما به دنبال ترویج مبانی علمی بنگاه‌داری هستیم، نه صرفاً کسب‌وکار و سود.»

 

تغییرات مدل تعالی ۱۴۰۴

محسن‌وند با اشاره به مدل تعالی ۱۴۰۴ گفت: «امسال، با شعار رهبری آینده، برنامه‌ای داریم که مسیر حرکت سازمان‌ها را مشخص می‌کند. برنامه یعنی ریل؛ شرکتی که برنامه ندارد، محکوم به روزمرگی و شکست است. نقش مدیران و رهبران در این مسیر بسیار تعیین‌کننده است. نگرش سیستمی، نگاه کل‌نگر، توجه به مشتری و ارزش‌آفرینی برای بازار، همگی از اصولی هستند که در این مدل مورد تأکید قرار می‌گیرند.»

او ادامه داد: «در سازمان‌ها، دو گروه انسانی داریم: تصمیم‌گیرندگان و اجراکنندگان. اما در تعالی، رهبران باید به دنبال نتایج پایدار باشند. سازمانی که یک سال سود می‌دهد و سال بعد ضرر، پایدار نیست. پایداری یعنی حرکت بر اساس یک فرآیند هدف‌گذاری‌شده و مهندسی‌شده است.»

معاون سازمان مدیریت صنعتی درباره فرآیند ارزیابی گفت: «شرکت‌ها اظهارنامه می‌نویسند، تیم ارزیابی وارد سازمان می‌شود، و در نهایت گزارشی شبیه پاسپورت پزشکی دریافت می‌کنند. این گزارش، نقاط قابل بهبود را مشخص می‌کند—نه ضعف‌ها، بلکه زمینه‌هایی برای رشد. مدیریت ارشد بر اساس این اولویت‌ها، برنامه بهبود تعریف می‌کند و مسیر تعالی را ادامه می‌دهد.»

او در پایان تأکید کرد: «ما در سازمان مدیریت صنعتی، پرچمدار این مبانی هستیم. هدف ما توسعه مدیران و منابع انسانی، و توسعه سازمان‌ها و فرآیندهایشان است. اگر در این دو مأموریت موفق باشیم، در موفقیت همه شرکت‌ها سهیم خواهیم بود. امیدوارم این نشست، بتواند مفاهیم صحیح بنگاه‌داری را به‌خوبی منتقل کند و گامی مؤثر در مسیر تعالی سازمانی کشور باشد.»

دیدگاهتان را بنویسید