یکشنبه ۲۶ مرداد ۱۴۰۴
با وجود کاهش رسمی نرخ بیکاری در بهار ۱۴۰۴، واقعیت‌های پنهان بازار کار ایران از اشتغال ناقص، بیکاری پنهان و شکاف مهارتی حکایت دارد؛ چالش‌هایی که در نبود یک سامانه جامع اطلاعات بازار کار، تصمیم‌گیری‌های اقتصادی را با ریسک بالا مواجه کرده‌اند. کارشناسان هشدار می‌دهند که بدون داده‌های دقیق و لحظه‌ای، مسیر سیاست‌گذاری اشتغال همچنان پرابهام و ناکارآمد باقی خواهد ماند.
به گزارش سرمایه فردا، اشتغال‌زایی همواره یکی از محورهای اصلی سیاست‌گذاری اقتصادی در کشورها بوده و هست؛ چرا که نه‌تنها به رشد تولید ناخالص داخلی کمک می‌کند، بلکه مستقیماً بر کیفیت زندگی، رفاه اجتماعی و کاهش آسیب‌های اجتماعی اثرگذار است. در ایران نیز این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است، اما همچنان با چالش‌هایی بنیادین مواجه است که مانع از تحقق کامل ظرفیت‌های اشتغال در کشور می‌شود.
طبق آمار رسمی منتشرشده از سوی مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری در فصل بهار ۱۴۰۴ به ۷.۳ درصد رسیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل (۷.۷ درصد) کاهش ۰.۴ درصدی را نشان می‌دهد. همچنین نرخ مشارکت اقتصادی ۴۱.۲ درصد و نسبت اشتغال ۳۸.۲ درصد اعلام شده است. هرچند این ارقام در نگاه نخست نویدبخش بهبود وضعیت اشتغال هستند، اما تحلیل‌های میدانی و نظرات کارشناسان نشان می‌دهد که تصویر واقعی بازار کار بسیار پیچیده‌تر و نگران‌کننده‌تر از آن چیزی است که در آمارهای رسمی دیده می‌شود.
در کنار آمارهای رسمی، پدیده‌هایی چون بیکاری پنهان (افرادی که شاغل محسوب می‌شوند اما درآمد کافی ندارند یا در مشاغل غیرمرتبط با تخصص خود فعالیت می‌کنند)، اشتغال ناقص (اشتغال کمتر از ساعات استاندارد یا با درآمد پایین)، و عدم تطابق مهارت‌ها با نیازهای واقعی بازار کار، واقعیت‌های تلخی هستند که در آمارهای رسمی کمتر دیده می‌شوند. این شکاف اطلاعاتی باعث می‌شود تصمیم‌گیری‌های اقتصادی در سطح کلان با خطاهای جدی همراه باشد.
کارشناسان اقتصادی بارها هشدار داده‌اند که نبود یک سامانه جامع و یکپارچه اطلاعات بازار کار، مانع از رصد دقیق وضعیت اشتغال و برنامه‌ریزی هدفمند شده است. این خلأ اطلاعاتی نه‌تنها دولت بلکه بخش خصوصی، کارجویان و نهادهای آموزشی را نیز در مسیر توسعه اشتغال مؤثر با چالش مواجه کرده است.
ایجاد یک سامانه جامع اطلاعات بازار کار می‌تواند تحولی بنیادین در مدیریت اشتغال کشور ایجاد کند. این سامانه باید قابلیت ارائه اطلاعات لحظه‌ای و دقیق از نرخ اشتغال و بیکاری در مناطق مختلف، وضعیت صنایع، نیازهای مهارتی بازار، رشته‌های تحصیلی پرتقاضا، و میزان تطابق آموزش‌ها با نیازهای واقعی بازار را داشته باشد.
علاوه بر این، چنین سامانه‌ای می‌تواند گروه‌های آسیب‌پذیر و مناطق کم‌اشتغال را شناسایی کرده و امکان پیش‌بینی روندهای آینده بازار کار را فراهم آورد. این پیش‌بینی‌ها می‌توانند مبنای طراحی دوره‌های آموزشی و مهارت‌آموزی هدفمند باشند تا از اتلاف منابع و زمان جلوگیری شود.
در هفته‌های اخیر، محمد معتمدی‌زاده، دبیر کمیسیون اصل ۹۰ مجلس، با انتقاد از عملکرد وزارت کار، اعلام کرد که آمارهای اشتغال این وزارتخانه ساختگی بوده و فاقد بانک اطلاعاتی دقیق است. او تأکید کرد که حتی درباره ریزش نیروی کار نیز اطلاعات شفافی وجود ندارد و آمارهای اعلام‌شده به‌روز نیستند.
در پاسخ به این انتقادات، سید مالک حسینی، معاون اشتغال وزارت کار، توضیح داد که وزارتخانه صرفاً از آمارهای مرکز آمار استفاده می‌کند و خود اقدام به انتشار آمار اشتغال نمی‌کند. وی همچنین درباره سامانه “رصد” گفت که این سامانه برای صحت‌سنجی اشتغال‌های ایجادشده از طریق تسهیلات طراحی شده و شامل اطلاعاتی مانند لوکیشن محل شغل، عکس و فیلم مراحل ایجاد شغل و تماس‌های میدانی است. با این حال، این سامانه نیز محدود به مشاغل مرتبط با تسهیلات بوده و نمی‌تواند تصویر جامع و فراگیر از کل بازار کار ارائه دهد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، اقتصاددانان و فعالان بازار کار معتقدند که نبود یک بانک اطلاعاتی یکپارچه، مانع از تحلیل دقیق روند اشتغال، بررسی ریزش نیروی کار و تطابق مهارت‌ها با نیاز بازار شده است. این خلأ اطلاعاتی نه‌تنها سیاست‌گذاری را دشوار می‌کند، بلکه ریسک اشتغال ناقص، ناکارآمد یا حتی اشتغال صوری را افزایش می‌دهد.
ایجاد سامانه جامع اطلاعات بازار کار نه‌تنها برای دولت بلکه برای بخش خصوصی، کارجویان، موسسات آموزشی و نهادهای سیاست‌گذار ضروری است. این سامانه می‌تواند مسیر بازار کار را به سمت شفافیت، دقت آماری، و کارایی بیشتر هدایت کند. کارشناسان تأکید دارند تا زمانی که اطلاعات واقعی، دقیق و لحظه‌ای از وضعیت اشتغال در اختیار تصمیم‌گیران قرار نگیرد، هرگونه سیاست‌گذاری با ریسک بالا همراه خواهد بود.
در نهایت، عبور از بحران اشتغال در ایران نیازمند نگاه سیستمی، داده‌محور و مشارکت‌جویانه است؛ نگاهی که نه‌تنها به آمارهای رسمی بسنده نمی‌کند، بلکه با تحلیل عمیق واقعیت‌های پنهان، مسیر توسعه پایدار اشتغال را هموار می‌سازد.
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا