افزایش ظرفیت تولید برق با هدف کاهش ناترازی میان تولید و مصرف یکی از اصلی‌ترین سیاست‌های وزارت نیرو باید باشد. در واقع برای جلوگیری از خاموشی ۱۵ هزار مگاوات ظرفیت تولید برق در سال باید افزایش یابد است.
به گزارش سرمایه فردا، با توجه به خاموشی‌های گسترده برق در دوره گرم سال ۱۴۰۰ و مشکلاتی که از این محل متوجه بخش‌های مختلف شد. بر اساس گزارش وزارت نیرو با اجرایی کردن ۱۰۰ اقدام راهبردی مشکل تامین برق در فصل گرم سال ۱۴۰۱ را به حداقل رسید. در سال ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ نیز با همین هدف به ترتیب ۱۴۰ و ۱۸۰ اقدام راهبردی اجرایی شد.
اگرچه این برنامه‌ها شامل ابعاد مختلفی اعم از افزایش ظرفیت تولید، افزایش ظرفیت پست، توسعه خطوط انتقال و اجرای برنامه‌های مدیریت مصرف بود. اما مهم‌ترین بخش این برنامه‌ها ظرفیت تولید و استفاده از همه فرصت های موجود برای افزایش تولید دانست.
از جمله قدم هایی که در این راه برداشته شد ایجاد جذابیت اقتصادی در صنعت نیروگاهی کشور، تسویه مطالبات چندین ساله واحدهای نیروگاهی بود. راه‌اندازی بورس انرژی، جذب منابع مالی برای توسعه نیروگاهها، استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش بنیان برای رفع محدودیت‌های نیروگاهی، استفاده از ظرفیت ماده ۴ قانون مانع‌زدایی از توسعه صنعت برق و تشویق صنایع بزرگ به احداث نیروگاه کمک کرد.
حمایت ویژه از نیروگاه‌های کوچک مقیاس و … از جمله اقداماتی است که در سال‌های آینده برای توسعه نیروگاهها و افزایش ظرفیت تولید برق باید در دستور کار بود.
افزایش ظرفیت تولید برق در سه سال گذشته ۱۰ هزار و ۲۷۷ مگاوات بود. ۷ هزار و ۹۷ مگاوات آن مربوط به احداث نیروگاه‌های جدید است. این نیروگاهها شامل نیروگاه‌های خصوصی، دولتی و نیروگاه‌های خود تأمین صنایع می‌شود.
افزایش ظرفیت تولید برق چقدر افزوده می شود؟
حدود ۸ واحد نیروگاهی از همین طریق نیز در حال احداث است. واحد بخار نیروگاه رودشور به ظرفیت ۳۴۵ مگاوات و واحد گاز نیروگاه ری به ظرفیت ۴۲ مگاوات در انتظار صدور مجوز جهت سنکرون شدن هستند. پیش‌بینی می‌شود دیگر واحدها ظرف یک سال و نیم آینده به ظرفیت تولید برق اضافه می شوند.
همچنین از محل نیروگاه‌های تجدید پذیر نیز تا کنون ۳۷۲ مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور افزوده شده است و نزدیک به ۱۳ هزار مگاوات انرژی تجدید پذیر دیگر نیز در دست احداث است که این نیروگاهها نیز تا یک سال آینده به شبکه سراسری برق متصل می‌شوند.
بر اساس آخرین گزارش وزارت نیرو در سه سال گذشته از محل احداث نیروگاه‌های برقابی و نیروگاه‌های تولید پراکنده نیز به ترتیب ۱۷۵ و ۴۱۴ مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور افزوده شد. غیر از این اقدامات که سبب شد در مجموع ۸ هزار و ۵۸ مگاوات به شبکه سراسری اضافه شود، همچنین ۲ هزار و ۱۶۹ مگاوات نیز با استفاده از توان و تخصص شرکت‌های دانش بنیان از طریق ارتقا و رفع محدودیت به ظرفیت تولید اضافه شده است که همه این اقدامات در کنار یکدیگر ظرفیت تولید برق کشور را نسبت به شهریور سال ۱۴۰۰ به میزان ۱۰ هزار و ۲۷۷ مگاوات افزایش داده است.
تغییر اقلیم چه سهمی افزایش ظرفیت تولید برق داشته است؟
تغییر اقلیم در سال های اخیر و افزایش دما و مواجه شدن با گنبد حرارتی در اثر آسیب های لایه اوزون تاثیر قابل‌توجهی بر مصرف برق در سال های اخیر داشته است. برخی از این تأثیرات به شرح زیر هستند:
۱- افزایش نیاز به سرمایش:
با افزایش دمای هوا در اثر تغییر اقلیم، نیاز به سرمایش ساختمان‌ها و فضاهای مختلف افزایش می‌یابد.
این امر به‌طور مستقیم منجر به افزایش مصرف برق برای تامین نیازهای سرمایشی می‌شود.
۲- کاهش نیاز به گرمایش:
در برخی مناطق، افزایش دما ممکن است نیاز به گرمایش ساختمان‌ها را کاهش دهد.
این امر تا حدودی می‌تواند مصرف برق را برای این منظور کاهش دهد.
۳- تغییر الگوی مصرف:
تغییر دما و الگوهای اقلیمی ممکن است باعث تغییر در الگوی مصرف برق روزانه و فصلی شود.
به‌عنوان مثال، افزایش نیاز به سرمایش در ماه‌های گرم ممکن است اوج بار را به این زمان‌ها انتقال دهد.
۴- تاثیر بر تولید برق:
تغییرات اقلیمی می‌تواند بر تولید برق از منابع تجدیدپذیر مانند آب و باد تأثیرگذار باشد.
این امر ممکن است نیاز به تامین برق از سایر منابع را افزایش دهد که می‌تواند بر مصرف برق اثر بگذارد.
۵- تغییر در نیاز به آب برای تولید برق:
افزایش دما و تغییر الگوهای بارشی ممکن است بر نیاز به آب برای تولید برق در نیروگاه‌های آبی تأثیر بگذارد.
در مجموع، تغییر اقلیم می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی بر الگوی مصرف و تامین برق تأثیر بگذارد و لزوم اتخاذ راهکارهای مدیریتی و فنی برای مقابله با این تغییرات را افزایش دهد.
دولت چهاردهم برای جبران کمبود تولید برق چه راهکارهایی را باید دنبال کند؟
با تجمیع نظر کارشناسان انرژی به این نتیجه میرسیم که اصلی ترین راهکارهای افزایش تولید برق با روی کار آمدن دولت چهاردهم شامل راهکارهای زیر هستند:
افزایش ظرفیت تولید برق از منابع تجدیدپذیر:
دولت چهاردهم می تواند با توسعه نیروگاه‌های برق آبی، خورشیدی، بادی و زمین‌گرمایی می‌توان تولید برق از این منابع را افزایش دهد.
بهبود راندمان نیروگاه‌های موجود:
در همین راستا (افزایش تولید برق) دولت پزشکیان می تواند با بازسازی و نوسازی تجهیزات قدیمی نیروگاه‌های فسیلی و هسته‌ای، راندمان تولید برق را افزایش دهد.
مدیریت مصرف انرژی:
با اجرای برنامه‌های مدیریت مصرف در بخش‌های مختلف، به‌ویژه صنعت و ساختمان‌ها، می‌توان از افزایش بی‌رویه تقاضای برق جلوگیری کرد.
بهبود شبکه انتقال و توزیع برق:
از راهکارهای دیگر این است که با اصلاح و بازسازی شبکه‌های فرسوده انتقال و توزیع برق، می‌توان از تلفات انرژی در این بخش جلوگیری کرد.
استفاده از ظرفیت نیروگاه‌های کوچک مقیاس:
یکی دیگر از پاسخ ها این است که دولت با توسعه نیروگاه‌های برق کوچک مقیاس در مناطق دور افتاده، می‌تواند به کاهش تلفات انرژی در شبکه‌های توزیع کمک کند.
واردات برق از کشورهای همسایه:
همچنین دولت می تواند در صورت امکان، بخشی از کمبود برق را از طریق واردات از کشورهای همسایه جبران کند.
در مجموع، اتخاذ یک راهبرد جامع با ترکیبی از این راهکارها می‌تواند به حل چالش کمبود تولید برق در ایران کمک ویژه نماید.
دولت چهاردهم باید به دنبال گسترش کدام نوع از نیروگاه ها باشد؟
در مقایسه انواع نیروگاهها از نظر هزینه و بازده، دولت چهاردهم باید نکات زیر را مورد توجه قرار دهد:
۱- نیروگاه‌های هسته‌ای:
نیروگاه‌های هسته‌ای به دلیل هزینه‌های سرمایه‌گذاری اولیه بالا، جزء پرهزینه‌ترین نوع نیروگاهها محسوب می‌شوند.
با این حال، هزینه‌های عملیاتی و سوخت این نیروگاهها نسبتاً پایین است و بازده تولید برق در آنها بالا است.
۲- نیروگاه‌های تجدیدپذیر (مانند خورشیدی و بادی):
هزینه‌های سرمایه‌گذاری اولیه این نیروگاهها طی سال‌های اخیر به شدت کاهش یافته است.
هزینه‌های عملیاتی این نیروگاهها نیز نسبتاً پایین است.
با این حال، بازده تولید برق در این نیروگاهها در مقایسه با نیروگاه‌های هسته‌ای و سوخت‌فسیلی کمتر است.
۳- نیروگاه‌های سوخت‌فسیلی (مانند گازی، بخار و دیزلی):
هزینه‌های سرمایه‌گذاری اولیه این نیروگاهها نسبتاً پایین‌تر از نیروگاه‌های هسته‌ای است.
هزینه‌های عملیاتی و سوخت این نیروگاهها بالاتر از نیروگاه‌های هسته‌ای و تجدیدپذیر است.
بازده تولید برق در این نیروگاهها بالاتر از نیروگاه‌های تجدیدپذیر است.
در مجموع، نیروگاه‌های هسته‌ای با هزینه سرمایه‌گذاری بالا اما هزینه‌های عملیاتی و بازده بالا، و نیروگاه‌های تجدیدپذیر با هزینه سرمایه‌گذاری اولیه کاهش یافته اما بازده نسبتاً پایین‌تر، گزینه‌های مطرح هستند. انتخاب بهینه بسته به شرایط هر منطقه و اهداف مدنظر خواهد بود.
ورود تکنولوژی‌های جدید چقدر می‌تواند به تولید برق کمک کند؟
از دیدگاه کارشناسان انرژی ورود تکنولوژی های جدید به طرق مختلفی به بهبود تولید و مدیریت مصرف برق در کشور کمک می‌کند.
۱- تکنولوژی‌های تولید برق تجدیدپذیر:
ورود فناوری‌های نوین در زمینه نیروگاه‌های خورشیدی، بادی، زمین‌گرمایی و غیره می‌تواند سهم انرژی‌های پاک در ترکیب تولید برق را افزایش دهد.
این فناوری‌ها علاوه بر افزایش تولید پاک و پایدار برق، به کاهش وابستگی به منابع فسیلی کمک می‌کند.
۲- فناوری‌های ذخیره‌سازی انرژی:
ورود باتری‌های پیشرفته و سایر فناوری‌های ذخیره‌سازی انرژی، امکان ذخیره‌سازی برق تولیدشده را فراهم می‌کند.
این امر به تنظیم بار شبکه و مدیریت بهتر عرضه و تقاضای برق کمک می‌کند.
۳- شبکه‌های هوشمند برق:
به‌کارگیری فناوری‌های شبکه‌های هوشمند برق، شامل کنتورهای هوشمند، سنسورها و سیستم‌های کنترلی پیشرفته، امکان مدیریت هوشمند مصرف را فراهم می‌کند.
این فناوری‌ها به کاهش تلفات، بهبود قابلیت اطمینان و افزایش کارایی شبکه برق کمک می‌کنند.
۴- فناوری‌های افزایش کارایی:
به‌کارگیری موتورها، تجهیزات و لوازم الکتریکی با بازده بالا، کاهش مصرف برق را در بخش‌های صنعتی و خانگی به همراه دارد.
همچنین فناوری‌های عایق‌بندی و بهینه‌سازی ساختمان‌ها نیز در کاهش مصرف برق مؤثر هستند.
بنابراین ورود و به‌کارگیری فناوری‌های نوین در زمینه تولید، ذخیره‌سازی، انتقال و مصرف برق می‌تواند نقش بسزایی در افزایش تولید برق پاک و پایدار و همچنین مدیریت مصرف انرژی الکتریکی ایفا کند.
در ساعت های پیک مصرف اولویت با کدام نوع مصرف است؟
در زمان کمبود انرژی برق، معمولاً مصارف خانگی اولویت بالاتری نسبت به مصارف صنعتی دارد. که در زیر به دلایل آن اشاره می کنیم:
۱- تأمین نیازهای اساسی زندگی مردم: برق مورد نیاز برای روشنایی، گرمایش، سرمایش و سایر کارهای خانگی جزء نیازهای اساسی مردم است. در شرایط کمبود برق، تأمین این نیازها برای حفظ رفاه و زندگی مردم اولویت دارد.
۲- حفظ امنیت و ثبات اجتماعی: قطع برق در بخش مسکونی می‌تواند به ایجاد نارضایتی و بی‌نظمی اجتماعی منجر شود که برای مدیریت بحران، اولویت دارد که این مصارف حفظ شوند.
۳- تبعات کمتر اقتصادی: قطع برق در بخش صنعتی و تولیدی می‌تواند خسارت‌های اقتصادی و اشتغالی بیشتری ایجاد کند، در حالی که قطع برق در بخش مسکونی تبعات اقتصادی کمتری دارد.
۴- حفظ زیرساخت‌های حیاتی: در شرایط کمبود برق، تامین برق برای زیرساخت‌های حیاتی مانند بیمارستان‌ها، آتش‌نشانی و سایر خدمات عمومی، اولویت خواهد داشت.
بنابراین در شرایط کمبود برق، معمولاً مصارف خانگی در اولویت قرار می‌گیرند و سعی می‌شود تا حد امکان صنایع و مصارف تجاری در اولویت قرار گیرند.
برای مدیریت مصرف برق چه سیاست هایی را باید اتخاذ کرد؟
مردم می توانند با افزایش آگاهی و با مشارکت خود به دولت در راستای کنترل و مدیریت مصرف برق قدم های مثبتی را بردارند ولی در این میان دولت ها هم باید وظایفی را در این راستا اجرایی کنند.
۱- آموزش و فرهنگ‌سازی: آموزش عمومی در زمینه صرفه‌جویی در مصرف برق و اطلاع‌رسانی به مصرف‌کنندگان در خصوص چگونگی کاهش مصرف برق بسیار موثر است.
۲- استفاده از تجهیزات کم‌مصرف: جایگزین کردن لوازم برقی قدیمی با تجهیزات جدید و کم‌مصرف مانند لامپ‌های LED و لوازم خانگی با درجه انرژی بالا، می‌تواند مصرف را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد.
۳- مدیریت هوشمند مصرف: استفاده از سیستم‌های هوشمند مدیریت انرژی در ساختمان‌ها و صنایع، امکان کنترل و برنامه‌ریزی مصرف برق را فراهم می‌کند.
۴- اجرای پروژه‌های بهینه‌سازی انرژی: انجام اقداماتی مانند عایق‌کاری ساختمان‌ها، بهینه‌سازی سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی و بهبود کارایی موتورها و تجهیزات صنعتی می‌تواند به کاهش مصرف برق کمک کند.
۵- تعرفه‌گذاری تشویقی: اعمال تعرفه‌های برق تشویقی برای مصرف‌کنندگان کم‌مصرف و اعمال جریمه برای مصرف‌کنندگان پر‌مصرف، انگیزه‌ای برای صرفه‌جویی در مصرف ایجاد می‌کند.
۶- مدیریت بار شبکه: هدایت مصرف به ساعات کم‌باری شبکه برق از طریق برنامه‌های تشویقی یا اجباری، می‌تواند فشار بر شبکه برق را کاهش دهد.
با اجرای موفق این راهکارها در بخش‌های مختلف خانگی، تجاری و صنعتی، می‌توان در مجموع به مدیریت مؤثر مصرف برق دست یافت.
سه عامل مهم بروز و ظهور ناترازی در برق
سید محمد پاک مهر سخنگوی فراکسیون امنیت انرژی، منابع معدنی و توسعه پایدار مجلس شورای اسلامی درباره این موضوع به وطن امروز اظهار کرد: در هفته های گذشته چند بار حد نصاب جدید برای مصرف برق در کشور به ثبت رسیده است.
وی ادامه داد: چند سالی که کشور با موضوع ناترازی برق دست به گریبان است که این ناترازی در اثر سه عامل مهم بروز و ظهور پیدا کرده است.
وی افزود: یکی از این عوامل تغییر اقلیم و گرمای شدید در فصل تابستان است. تغییر اقلیم یک موضوع جهانی بوده و ایران نیز مشمول این تغییر اقلیم است.
پاک مهر اظهار داشت: عامل دوم عدم سرمایه گذاری برای تولید برق پایدار بوده که نکته بسیار مهمی است که باید در سال های گذشته چنین اتفاق می افتاد که متاسفانه اتفاق نیفتاده است.
وی تصریح کرد: به هر حال یکی از دلایل ناترازی برق بحث سیاست گذاری در حوزه سرمایه گذاری برای تولید برق است که باید به این مهم توجهی ویژه شود.
افزایش مصرف برق عامل ناترازی برق است؟
سخنگوی فراکسیون امنیت انرژی، منابع معدنی و توسعه پایدار مجلس شورای اسلامی گفت: افزایش مصرف برق سومین عامل ناترازی برق در کشور است.
وی افزود: یک میلیون به مشترکان برق در کشور اضافه شده که ۸۰ درصد فقط مشترکان برق خانگی هستند.
پاک مهر بیان داشت: در حال حاضر حداقل کمبود برق در ایران بین ۱۰ تا ۱۲ هزار مگاوات است که برای جبران این کسری به یک سرمایه گذاری ۱۰ میلیارد دلاری نیاز است.
وی در ادامه به قانون مانع زدایی از توسعه صنعت برق کشور اشاره کرد و افزود: کاهش مصرف برق از طریق سامانه های روشنایی و کاهش تلفات در شبکه برق از جمله راهکارهای که در این قانون آمده که باید سیاست گذاری شود سالانه حداقل یک درصد از شدت مصرف برق در کشور کاهش یابد.
سخنگوی فراکسیون امنیت انرژی، منابع معدنی و توسعه پایدار مجلس شورای اسلامی گفت:یکی دیگر از راهکارهای مورد پیش بینی در قانون مزبور این بود که طبق ماده (۴) قانون صنایع انرژی بر با همکاری وزارت صمت و نیرو حداقل ۱۰ هزار مگاوات برق تولید کنند.
وی افزود: از این میزان ۹ هزار مگاوات برق باید در نیروگاه های حرارتی و یک هزار مگاوات برق باید در نیروگاه های تجدید پذیر و پاک در مدت سه سال یعنی سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۴ تولید می شد.
پاک مهر بیان داشت: اگر این اتفاق می افتاد کشور در تولید برق به پایداری می رسید که متاسفانه این سهمیه وزارت صمت بوده که تاکنون اتفاق نیافته است.
وی یاد آور شد: صنایعی در کشور وجود دارد که از شبکه سراسری برق تغذیه می کنند و میزان مصرف برق این صنایع هم بسیار بالاست.
ناترازی انرژی به دلیل راندمان پایین
سید اسماعیل حسینی، نماینده مردم شیراز و زرقان در مجلس شورای اسلامی نیز درباره ناترازی برق، گفت: یکی از معضلات جدی و چالش‌های اساسی آینده کشور ناترازی‌ها در حوزه انرژی، مالی، صندوق‌های بازنشستگی و… است که ناترازی انرژی یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که باید در دولت چهاردهم به آن رسیدگی شود.
نماینده مردم شیراز و زرقان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به ناترازی گاز، بنزین، گازوئیل، آب و برق در کشور، ادامه داد: دمای هوا حدود ۳ درجه نسبت به سال‌های قبل افزایش یافته است. این موضوع موجب شده که مصرف برق نسبت به گذشته با رشد روبه رو شود. این وضعیت خاموشی‌هایی در بخش خانگی، صنعتی و چاه‌های کشاورزی را رقم زده است. تجهیزات برخی از نیروگاهها فرسوده بوده و راندمان آنها حدود ۲۰ درصد است.
وی اضافه کرد: درحال حاضر تجهیزات برخی از نیروگاهها فرسوده بوده و راندمان آنها حدود ۲۰ درصد است که باید به روز شوند و به بالای ۵۰ درصد برسد همچنین در زمینه انتقال و توزیع نیز بخشی از شبکه فرسوده است و باید ارتقا یابد زیرا هدررفت فعلی کم نیست.
این نماینده مردم در مجلس دوازدهم تصریح کرد: در سمت مصرف نیز تجهیزات ما انرژی‌بر و با مصرف بالا هستند به طور مثال یک قلم سیستم سرمایشی ما حدود ۳۵ هزار مگاوات برق مصرف می‌کنند که این عدد از کل تولید برخی از کشورهای اطراف ما بیشتر است.
حسینی افزود: برای رفع ناترازی انرژی باید از یک سو به سمت مصرف توجه کرد به این معنا که وسایل و تجهیزاتی که مصرف بالا دارند مانند کولرهای آبی و گازی در حوزه برق، بخاری در حوزه گاز و خودرو در حوزه بنزین اصلاح شوند زیرا در صورتی که به موضوع مصرف به درستی توجه نشود هر چقدر هم که تولید را افزایش دهیم، باز هم ناترازی خواهیم داشت.
ضرورت اصلاح الگوی مصرف انرژی در کشور
عضو کمیسیون انرژی مجلس با اشاره به اینکه برای اصلاح الگوی مصرف باید فرهنگ‌سازی کرد، گفت: مصرف ما باید بهینه شود که تحقق این مهم به فرهنگ‌سازی نیاز دارد.
وی با اشاره به مولفه دیگر اثرگذار در میزان مصرف انرژی در کشور، بیان کرد: هرچند مردم از نظر اقتصادی، درآمدی و معیشتی با مشکل روبه‌رو هستند. باید این موضوع با اولویت در دستور کار قرار گیرد و راهکارهای رفع آن پیش‌بینی شود اما قیمت انرژی نیز در کشور ما پایین است. بنابراین ما در وهله نخست باید فکری برای نظام حقوق و پرداخت خود کنیم که اصلاح شود و ارتقا پیدا کند. از سوی دیگر باید قیمت‌های انرژی اصلاح شود البته سازوکار این موضوع باید به گونه‌ای انجام شود که مصرف‌کننده متضرر نشود.
این نماینده مردم افزود: در حال حاضر فردی که متمول بوده و دارای تعداد زیادی خودرو است از یارانه بیشتری در حوزه بنزین استفاده می‌کند. این درحالی است که فردی که از نظر مالی در دهک‌های پایین درآمدی قرار دارد از این یارانه بهره‌مند نمی‌شود. حال آنکه فلسفه یارانه کمک به فقرا است بنابراین این روش باید اصلاح شود.
عضو کمیسیون انرژی مجلس با بیان اینکه ما سالانه حدود ۱۱۶ میلیارد یورو در حوزه انرژی یارانه می‌دهیم، گفت: این یارانه نیز بیشتر به جیب دهک‌های بالای درآمدی می‌رود که نیاز به ساماندهی دارد در صورت تحقق این مهم بسیاری از مشکلات رفع می‌شود. البته این موضوع نیاز به عزم جدی در سطح ملی دارد.
حسینی تصریح کرد: ما باید در حوزه تولید، سرمایه‌گذاری کرده و نیروگاه‌های پیشرفته و به روز تاسیس کنیم. از ظرفیت انرژی‌های نو مانند انرژی‌های بادی و خورشیدی بهره ببریم، به ویژه اینکه باید در حوزه هسته‌ای، سرمایه‌گذاری جدی داشته باشیم. اما باید به این نکته نیز توجه شود که بدون توجه به سمت مصرف، هرچه تولید هم افزایش یابد باز هم ناترازی داریم.
.jpeg)
_1td1.gif)
