سرنوشت نهضت ملی مسکن چه می‌شود؟ وقتی که دولت سیزدهم نتوانست به وعده‌های مسکن خود حمل کنند. حالا دولت جدید هم هیچ برنامه‌ای نداده است.

درحالی که ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار واحد نهضت مسکن ملی در حال ساخت هستند معلوم نیست این پروژه ها در اولویت دولت بعد قرار گیرد. در حالی که اقتصاد مسکن پیشران رشد اقتصادی، اشتغال و توسعه کشورهاست. حتی تاریخچه پروژههای مسکن اجتماعی به کشورهای اروپایی مانند آلمان و انگلستان بر می گردد. بعد از جنگ جهانی مسکن دهک های پایین جامعه را به طور کامل تامین کردند. با این حال امروز برخی آن را مغایر سیاست های اقتصادی توسعه می دانند.

تاریخچه ساخت مسکن اجتماعی

در حالی که ایده ساخت مسکن اجتماعی برای حل بحران مسکن گروه‌های کم‌درآمد در کشورهای صنعتی و بعد از جنگ جهانی دوم مطرح شد. اما برخی از جناح های سیاسی در ایران اعتقادی به این موضوع ندارند.

در سالهای اخیر تورم ناشی از گرانی مصالح ساختمانی و افزایش مهاجرت از روستا به شهر برای کار در صنایع باعث گرانی مسکن در کشورها شده است. بر مبنای دولت رئیسی ساخت ۴ میلیون مسکن را برنامه ریزی کرد. در آن برای ساخت این تعداد مسکن حدود ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار قطعه زمین آماده سازی شد. در شرایط کنونی بیشتر این واحدها در حال ساخت هستند. به گفته وزارت راه و شهرسازی حدود ۵۰۰ هزار واحد تاکنون آمادسازی شده است.

نیمه کاره ماندن پروژه های نهضت مسکن ملی

در حال حاضر یکی از نگرانی های جامعه نیمه کاره ماندن پروژه های نهضت مسکن ملی است. این موضوع به یکی از بزرگترین دغدغه های دهک های پایین جامعه در سال ۱۴۰۳ تبدیل شده است. در شرایط کنونی بسیاری از آنها معتقدند دولت چهاردهم پروژه های نهضت مسکن ملی را باید اجرا کند.

در حال حاضر حدود ۷۰ درصد از هزینه های سبد خانواده ها مربوط به مسکن است. به همین دلیل پروژه های مسکن ملی برای دهک های پایین جامعه اهمیت بالایی دارد.

باید توجه داشت که امروز همان هایی که مدعی اقتصاد لیبرالیسم و ساخت مسکن توسط خود مردم هستند فراموش کرده اند که کشورهای پیشرو در زمینه مسکن اجتماعی انگلستان، آلمان و هلند بودند.

در واقع آنها بعد از جنگ جهانی اقدام به ساخت و اجاره واحدهای مسکونی کم‌درآمد کردند. ساخت مسکن اجتماعی در دهه‌ی ۱۹۵۰، ۱۹۶۰ و نیمه اول ۱۹۷۰ به صورت گسترده رواج رسید.

سیاست‌های مسکن اجتماعی در ایران

در دهه ۸۰ شمس نیز سیاست‌های مسکن اجتماعی با نام مسکن مهر کلید خورد. بسیاری از مردم ذهنیت مثبتی نسبت به مسکن ملی دارند، زیرا اگر آن پروژه در آن زمان ساخته نمی شد قطعا آنها خانه دار نمی شدند.

از طرف دیگر اکثر کشورهای اروپایی و آمریکایی در سیاست‌گذاری بخش مسکن دخالت در بازار را داشته اند. برای نمونه کشورهایی مانند انگلیس و آمریکا که از اقتصاد آزاد پیروی می‌کنند در بخش مسکن به روشنی دخالت کرده‌اند. در واقع تنظیم بازار مسکن در راستای گروه‌هایی که قادر به تامین مسکن خود نیستند، اهمیت بالایی دارد.

دولت نباید خانه بسازد !

در حال حاضر برخی افراد مانند عباس آخوندی می گویند اصلا دولت نباید خانه بسازد. در حالی که در دولت سیزدهم هم تاکید شده که خود دولت مسکن نسازد. اما در تولید مسکن اجتماعی از ظرفیت بخش خصوصی استفاده کند.  در واقع دولت در تامین زمین و بودجه ساخت نقش موثری دارد. بخش اعظم بودجه از وام‌های بلندمدت با بهره‌ی کم، یارانه های مختلف و کمک‌های مالیاتی یا حتی معافیت مالیاتی برای دوره‌ای معینی برای کاهش هزینه ساخت در نظر گرفته می‌شود.

این مسکن‌ها در مقایسه با مسکن بازار آزاد هزینه کمتری دارند و معمولاً برای گروه‌های کم درآمد در نظر گرفته می‌ شوند. همچنین، سیاست‌گذاری مورد استفاده در صدور وام‌ های مرتبط با مسکن، می‌ تواند به عنوان نقطه عطفی در تحریک بازار مسکن دولت شناخته شود. 

ثبت نام در طرح نهضت ملی مسکن

بسیاری از اقتصادهای بزرگ دنیا در سال های گذشته با تکیه بر اقتصاد مسکن علاوه بر اینکه نیاز دهک های پایین جامعه را رفع کرده اند. از این طریق در توسعه اشتغال کشور گام برداشته اند. حتی بسیاری از صنایع پایین دستی کشور را نیز فعال کرده اند.

نهضت مسکن ملی، یکی از طرح‌ های دولت سیزدهم است که با هدف کمک به خانه دار شدن اقشار متوسط و ضعیف جامعه طراحی شد. ثبت نام در طرح نهضت ملی مسکن ، از سه سال گذشته آغاز شد.

دولت وعده داده که ۴۰۰۴ میلیون واحد مسکونی به متقاضیان واجد شرایط واگذار شود. زمان ثبت نام نهضت مسکن ملی از نیمه سال ۱۴۰۰ آغاز شد. محدودیت زمانی برای ثبت نام، مشابه ثبت نام وام ساخت مسکن وجود داشت. پس از اعلام زمان توسط وزارت راه و شهرسازی، متقاضیان ثبت نام کردند. در مرحله اول ثبت نام حدود ۳ میلیون نفر از متقاضیان مسکن انجام شد.

اهداف طرح نهضت ملی مسکن

اهداف طرح نهضت ملی مسکن، برای کمک به افراد ضعیف و متوسط اقتصادی برای خانه دار شدن است. این طرح، به دلیل تأمین مسکن برای این افراد، به عنوان یک راه حل مهم در کمک به کاهش بار بیکاری و توسعه اقتصاد، مورد توجه قرار دارد. به همین دلیل اسیب به این طرح می تواند آمال دهک های پایین جامعه را هدف قرار دهد. 

طرح ساخت نهضت مسکن ملی به عنوان مهمترین برنامه اجرایی برای تامین مسکن کم‌درآمدها در حالی هم‌اکنون مورد توجه دهک های پایین جامعه قرار گرفته است که طی هشت سال دولت قبل به طرحهای این چنینی اهمیتی داده نشد. در حال حاضر با توجه به تغییر ضرورت‌های تامین این شکل از واحدهای مسکونی در نتیجه تحولاتی که طی ۱۰ سال اخیر در اقتصاد کشور و در نتیجه بازار مسکن رخ داده است. به‌طور قطع در اجرای طرح جامع مسکن، از نظر تیراژ، تسهیلات و احتمالا گروه‌های هدف اولویت قرار باید بگیرد.