پنجشنبه ۲۲ آذر ۱۴۰۳
دلایل سقوط سوریه به عوامل مختلف سیاسی و اقتصادی برمی‌گردد. از طرف دیگر است توان حل فساد در ارتش را نداشت.
به گزارش سرمایه فردا، دلایل سقوط سوریه به عوامل مختلفی همچون نارضایتی مردم سویه، پیشنهاد وسوسه‌انگیز کشورهای عربی برای فاصله گرفتن از گروههای مقاومتی، فساد داخلی ارتش سوریه، تقویت گروههای مسلح داخل سوریه توسط سوریه و… برمی‌گردد. از طرف دیگر برخلاف تصور بشار اسد وعده‌های کشورهای عربی برای حمایت از او محقق نشد. حالا گفته می‌شود در روسیه پناهنده شده است.
سرنوشت بشار بی شباهت به قذافی، صدام حسین و بیشینه بن علی نخواهد بود. ولی چرا قصه حکمرانی خاندان اسد و حکومت علویون با این سرعت به پایان رسید؟!
ستون فرهنگی تشکیل دهنده حکومت بعث سوریه، تنها بر بدنه و پایه‌های ۱۳ درصدی جمعیت علوی-شیعی قرار داشت. ۷۴ درصد اهل تسنن سوریه در عمل در حاشیه بودند. حتی تصور استمرار درازمدت اقلیت بر اکثریت قاطع نزدیک به محال است.
اقلیت علوی حاکم در جهت جبران انزوا و تنهایی و بی پشتوانگی درونی، بر دو بیگانه غرق در گرداب‌های متعدد، یعنی ایران و روسیه تکیه داد. کشورهایی که اصولاً به اعتبار قدرت ملی، ظرفیت محدودی برای پشتیبانی خارجی دارند. روسیه اولویت‌های دیگر به جای دفاع از اسد را طرح کرد. جمهوری اسلامی نیز قبلا پیشنهادات خود را به اسد داده بود اما بشار اسد حاضر به اصلاحات نشد. در نهایت اسد سرگرم رها کردن خود از دهها گرفتاری دشوار مانده شد.
برای بیش از سی سال نگاه و رویکرد جمهوری اسلامی و روسیه به سوریه میلیتاریستی بود.دلایل سقوط سوریه این است که دو کشور حامی طرح و برنامه‌ای کلان در جهت خارج کردن این کشور جنگ‌زده از استیصال ارائه نکردند. سهل است که همه استان‌های تحت کنترل بشار، بیش از پیش در چاله فقر قرار گرفتند.
در عوض ترکیه ضمن نزدیکی به مخالفان سوری مستقر در ترکیه و استان‌های دور از کنترل بشار، به آموزش، سازماندهی و تقویت آنان پرداخت. سوری‌های بنیادگرای مخالف، به ارتشی ماهر تبدیل شدند. آنها با رنسانس فکری و تعدیل دیدگاه‌های تکفیری، در جهت همرنگی با لائیسیته ترکیه خود را با خواسته‌های اردوغان آماده کردند؛
در همه مدتی که ایران و حزب الله سخت سرگرم غزه و نبرد با اسرائیل بودند. اردوغان سخت در حال آماده کردن همه جانبه تحریرالشام برای در دست گرفتن قدرت در سوریه و حذف علویون و بشار بود. این ساده لوحی محض است که تصور شود ترکیه دولت‌های عضو ناتو و اسرائیل را در جریان خیز تحریرالشام قرار نداده باشد. نه تنها ایالات متحده و اسرائیل، که فرماندهی کل ناتو در جریان چنین تحرکی قرار گرفته و با آن هماهنگ بوده اند.
دلایل سقوط سوریه آشفتگی ارتش بود و پر شتاب ترین فروپاشی تاریخ معاصر یک رژیم در خاورمیانه بدون توسل به کودتا بود. در واقع انقلابی با استارت یک همسایه قدرتمند (ترکیه). ارتش و مردم سوریه نشان دادند که خواهان پذیرش رویکرد بشاری مبتنی بر مبارزه ایدئولوژیک و در عین حال درجا زدگی و تحمل استیصال و فقر و کمتر توسعه یافتگی، حتی در ازای مبارزه با اسرائیل نیستند.
کوته آن که بین دو الگوی ایرانی- اماراتی و ترکی، دومی را پذیرفتند. در واقع پی بردند که تداوم همسویی با ایران ارزشش را ندارد. زیرا نتیجه واقعی آن جز به چشم اندازهای یمن، لبنان جنگ‌زده، غزه و کرانه باختری و عراق نخواهد بود. آنان در گزینش خود، پیوستن به دکترین ترکیه، امارات، سعودی بن‌سلمان، قطر و… را ترجیح دادند؛
میانگین دریافتی ماهیانه نیروهای ارتش بشار، ۲۵ تا ۳۰ دلار بود. کمتر از سومالی. به گونه‌ای که حتی کفاف هزینه‌های یک هفته‌ای آنها نبود. از سوی دیگر این ارتش فاقد انگیزه‌های ایدئولوژیک شده بود. بدنه ارتش نیز کاملاً ناظر بر فساد سیستماتیک در نهادهای حکومتی و ایضا بود. حتی وضعیت اقتصادی ساکنان شمال سوریه و منطقه خودگردان کردنشین به مراتب بهتر از مناطق تحت کنترل دولت بشار بود. در واقع میانگین درآمد کارکنان در نواحی تحت کنترل مخالفان بیش از ۵ تا ۶ برابر افسران سوری بود. یعنی درآمد منطقه کردنشین بین ۲۰۰ تا حتی ۵۰۰ دلار است.
از سوی دیگر کهنگی و زهوار در رفتگی تجهیزات و تسلط مستشاران روسی-ایرانی نیز بی انگیزگی افسران و نظامیان سوری را مضاعف کرده بود.
بدون همراهی و هماهنگی اسرائیل، فروپاشی اسد ممکن نبود. گرچه تل آویو همواره از گوشت دم دست بشار حمایت می‌کرد. ولی در ازای قطع کامل دالان زمینی ایران- حزب الله، تن به معرکه ترکیه- تحریرالشام داد. اسرائیل مطمئن است که سوری‌های جانشین بشار به صلح ابراهیم خواهند پیوست. برای مساله جولان نیز به اغلب احتمال، مدلی ارائه خواهد شد.
نتیجه پایانی
الف- سوری‌ها دیگر در پی تن دادن به مدل توسعه‌ای ایران و تداوم عضویت در محور مقاومت نخواهند بود؛
ب- حکومت بعدی سوریه دالان زمینی- هوایی ایران- حزب الله لبنان را مسدود خواهد کرد؛
پ- سوریه تا دستکم دو دهه آتی تابع استراتژی سیاست خارجی ترکیه خواهد ماند؛
ث_ بازسازی و نوسازی سوریه با مدل ترکی- بن سلمانی پرشتاب و درجهت فعال سازی دالان مدیترانه-
خلیج فارس، آناتولی-عقبه، آنکارا- مسقط به زودی آغاز خواهد شد.
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا