به گزارش سرمایه فردا، در دنیای امروز، درآمد سرانه یکی از شاخص‌های کلیدی برای سنجش سطح رفاه و توسعه اقتصادی کشورها محسوب می‌شود. این شاخص نه‌تنها نشان‌دهنده توانایی اقتصادی هر کشور است، بلکه توزیع ثروت و فرصت‌های موجود برای افراد جامعه را نیز منعکس می‌کند. در منطقه خاورمیانه، کشورهای مختلفی با ظرفیت‌ها و چالش‌های اقتصادی متنوع حضور دارند که جایگاه ایران در میان آن‌ها قابل‌تأمل است. در این نوشتار، به بررسی وضعیت درآمد سرانه ایران در مقایسه با سایر کشورهای خاورمیانه و جهان می‌پردازیم و عواملی که بر تغییرات این شاخص در سال‌های اخیر تأثیرگذار بوده‌اند را مورد تحلیل قرار می‌دهیم. هدف، ارائه تصویری شفاف از موقعیت کنونی اقتصاد ایران و راهکارهایی برای بهبود و ارتقای درآمد سرانه می‌باشد

درآمد سرانه یکی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی است که سطح رفاه و توانایی اقتصادی هر کشور را نشان می‌دهد. در این مقاله، به بررسی وضعیت درآمد سرانه ایران در مقایسه با سایر کشورهای خاورمیانه و جهان می‌پردازیم و روند تغییرات آن را در سال‌های اخیر تحلیل می‌کنیم.

وضعیت درآمد سرانه ایران در خاورمیانه

بر اساس آمار صندوق بین‌المللی پول در سال ۲۰۲۴:

• قطر با بالاترین درآمد سرانه، ثروتمندترین کشور خاورمیانه است.
• ایران در رتبه نهم این فهرست قرار دارد.
• متوسط درآمد سرانه در کشورهای خاورمیانه ۱۳,۷۰۰ دلار است، در حالی که این رقم برای ایران ۵,۰۰۰ دلار می‌باشد؛ یعنی تنها ۳۶٪ از متوسط منطقه.

مقایسه درآمد سرانه ایران با سایر کشورهای منطقه:

نکته: درآمد سرانه ایران معادل ۷٪ قطر، ۱۵٪ عربستان سعودی و ۸۵٪ عراق است.

روند تغییرات درآمد سرانه ایران در سال‌های اخیر

طبق گزارش مرکز آمار ایران:

• بین سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۲، درآمد خالص ملی سرانه هر ایرانی ۲۰٪ کاهش یافته است.
• در سال ۱۳۹۴، درآمد سرانه به کمترین مقدار خود رسید؛ اما امید به لغو تحریم‌ها و کاهش نرخ تورم، احساس نارضایتی اقتصادی را کاهش داد.
• با اجرای برجام در سال ۱۳۹۶، درآمد سرانه به شکل قابل توجهی افزایش یافت و به سطح سال ۱۳۹۰ نزدیک شد.
• پس از خروج از توافق هسته‌ای، روند کاهشی درآمد سرانه تا سال ۱۳۹۹ ادامه داشت.
• در سال ۱۴۰۰، با کاهش فشار تحریم‌ها، شرایط کمی بهبود یافت؛ اما همچنان به سطح مطلوب نرسیده است.

پیش‌بینی رشد درآمد سرانه در آسیا

• انتظار می‌رود هند و کشورهای آسیای جنوب شرقی طی سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۶ به رشد متوسط درآمد سرانه ۶.۵٪ دست یابند.
• چین در این دوره از سایر کشورهای آسیایی عقب خواهد ماند.

جایگاه ایران در اقتصاد جهانی

طبق آخرین پیش‌بینی‌های صندوق بین‌المللی پول:

• تولید ناخالص داخلی جهانی در سال ۲۰۲۵ به ۱۱۵ تریلیون دلار خواهد رسید.
• آمریکا با تولید ناخالص داخلی ۳۰.۳ تریلیون دلار همچنان در صدر قرار خواهد داشت.
• چین با ۱۹.۵ تریلیون دلار در رتبه دوم باقی خواهد ماند.
• ایران با تولید ناخالص داخلی ۴۶۴ میلیارد دلار در رتبه ۳۷ جهان قرار دارد.

جایگاه برخی کشورهای خاورمیانه:

• ترکیه: با ۱.۵ تریلیون دلار در رتبه ۱۷ جهان.
• عربستان سعودی: با ۱.۱ تریلیون دلار در رتبه ۱۹ جهان.

عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی و درآمد سرانه

• جمعیت جوان: نیروی کار فعال و پویایی اقتصادی را به همراه دارد.
• افزایش مصرف‌کنندگان طبقه متوسط: تقاضای داخلی را تقویت می‌کند.
• سرمایه‌گذاری‌های خصوصی داخلی و خارجی: تأمین مالی پروژه‌های توسعه‌ای و ایجاد اشتغال.
• رونق فناوری: افزایش بهره‌وری و نوآوری در اقتصاد.

بازار جهانی تسلیحات و تأثیر آن بر اقتصاد

• فروش تسلیحات ۱۰۰ شرکت برتر جهان از ۲۰۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۲ به ۶۳۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ افزایش یافته است.
• آمریکا با ۴۱ شرکت، سهمی ۳۲۲ میلیارد دلاری از درآمد تسلیحاتی دارد.
• کشورهای چین، انگلستان، روسیه و فرانسه به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
• اسرائیل با ۱۴ میلیارد دلار و ترکیه با ۶ میلیارد دلار در جمع برترین‌ها هستند.

نتیجه‌گیری

با توجه به کاهش درآمد سرانه ایران در سال‌های اخیر و فاصله آن با متوسط منطقه، نیاز به برنامه‌ریزی و اقدامات عملی جدی احساس می‌شود. برای بهبود درآمد سرانه و ارتقای جایگاه اقتصادی ایران در خاورمیانه و جهان، موارد زیر پیشنهاد می‌شود:

1. بهبود روابط بین‌المللی و رفع تحریم‌ها: با تسهیل تجارت و جذب سرمایه‌گذاری خارجی.
2. سرمایه‌گذاری در فناوری و نوآوری: افزایش بهره‌وری و ایجاد ارزش افزوده.
3. تقویت زیرساخت‌های اقتصادی: توسعه حمل‌ونقل، انرژی و ارتباطات.
4. توسعه صنایع و بخش خصوصی: ایجاد اشتغال و افزایش تولید ناخالص داخلی.
5. تقویت آموزش و مهارت‌های نیروی کار: افزایش قابلیت‌های نیروی انسانی.