چهارشنبه ۵ شهریور ۱۴۰۴
در حالی که سازمان هواپیمایی کشوری نرخ‌های مشخصی را اعلام کرده بودمانند مسیر تهران-نجف با رقم ۶.۵ میلیون تومان یک‌طرفه و مجموع ۱۳ میلیون تومان رفت‌وبرگشت اما در عمل، این قیمت‌ها تنها روی کاغذ ماندند. بسیاری از زائران با بهایی بین ۱۹ تا ۲۳ میلیون تومان مواجه شده‌اند.
به گزارش سرمایه فردا، امسال، در آستانه اربعین حسینی، شور زیارت کربلا در دل میلیون‌ها عاشق موج می‌زد. دل‌هایی که ماه‌هاست برای رسیدن به حرم سیدالشهدا(ع) بی‌قرارند، اکنون در آستانه سفر، با مانعی تلخ روبه‌رو شده‌اند؛ بازار سیاه بلیت‌های هواپیما. در حالی که قیمت رسمی بلیت تهران به بغداد برای رفت‌وبرگشت حدود ۱۳ میلیون تومان اعلام شده، برخی ایرلاین‌ها بهایی تا سقف ۱۹ میلیون تومان مطالبه می‌کنند. حتی موردی از فروش بلیت به قیمت سرسام‌آور ۲۳ میلیون تومان گزارش شده است.
این افزایش افسارگسیخته قیمت‌ها، سبب شده بسیاری از مشتاقان حسینی، علی‌رغم آمادگی کامل معنوی و جسمی، از شرکت در این مناسک عظیم محروم شوند؛ محرومیتی که دل‌شکستگی آنان را دوچندان کرده و طعم زیارت را برایشان به حسرت بدل ساخته است.
در حالی که سازمان هواپیمایی کشوری نرخ‌های مشخصی را اعلام کرده بودمانند مسیر تهران-نجف با رقم ۶.۵ میلیون تومان یک‌طرفه و مجموع ۱۳ میلیون تومان رفت‌وبرگشت اما در عمل، این قیمت‌ها تنها روی کاغذ ماندند. بسیاری از زائران با بهایی بین ۱۹ تا ۲۳ میلیون تومان مواجه شده‌اند؛ رقمی دور از توان بسیاری از خانواده‌ها.
طبق مقررات ستاد اربعین، تنها از تاریخ ۱۷ تا ۲۶ مرداد نرخ‌های مصوب اعتبار دارند، و پس از آن ایرلاین‌ها می‌توانند بهای آزاد اعمال کنند. این بازه زمانی محدود، فضای رقابتی ناعادلانه‌ای را ایجاد کرده که در آن، تنها زائران خوش‌شانس یا پردرآمد می‌توانند به نرخ مصوب دست یابند. در این میان، سازمان هواپیمایی کشور از مردم خواسته تا تخلفات را گزارش کنند؛ راه‌هایی چون سامانه حقوق مسافر، شماره تماس ۴۷۲۲۶۶، و پیامک به ۴۰۴۰۰۶۴۶ در اختیار مردم قرار گرفته تا صدای اعتراض‌شان شنیده شود. اما پرسشی که باقی‌ست این است: آیا گزارش مردم می‌تواند در مقابل چرخ‌دنده‌های بازار سیاه ایستادگی کند؟
شروع فروش بلیت همان‌طور که هر سال شاهدش هستیم، با قطعی‌های مکرر سامانه‌ها همراه شد. ظرفیت‌ها ظرف دقایقی پر شد و بسیاری از زائران حتی فرصت ورود به مرحله خرید را نیافتند. نتیجه؟ باز هم بازندگان اصلی، عاشقانی بودند که چشم انتظار یک سفر معنوی‌اند.
البته پس از ماه‌ها توقف، مجوز استفاده از هواپیماهای MD در مسیر نجف صادر شد. اقدامی که طبق گفته مسئولان، ظرفیت پروازها را تا ۱۰۰ هزار صندلی افزایش می‌دهد. ناصر رضایی سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری از ادامه مذاکرات با طرف عراقی برای بهره‌برداری کامل از این ظرفیت خبر داده، اما هنوز تأیید کتبی طرف مقابل دریافت نشده و ماجرا در حالت تعلیق مانده است.
کارشناسان حمل‌ونقل هوایی راه‌حل‌هایی را مطرح کرده‌اند: از افزایش تعداد پروازها و توزیع عادلانه ظرفیت‌ها تا طراحی سامانه‌های پایدار و رزرو هوشمند. پیشنهادهایی که در صورت اجرای کامل، می‌توانند از گسترش بازار سیاه و فشار اقتصادی بر زائران جلوگیری کنند.
البته نباید نادیده گرفت که در شرایطی که به نظر می رسد متقاضیان پرواز به بغداد در اربعین مشابه سال گذشته است اما وزارت راه و شهرسازی هیچگونه تدبیری برای تسهیل تردد زائران نیندیشیده است. بر اساس آمار رسمی، در سال ۱۴۰۳ نزدیک به ۱۱۰ هزار صندلی پروازی برای جابه‌جایی زائران اربعین در مسیرهای نجف و بغداد در نظر گرفته شده بود. این عدد با ورود مجدد هواپیماهای MD و افزایش تعداد پروازها، در سال ۱۴۰۴ به بیش از ۱۳۰ هزار صندلی می رسد.
در حالی که نسبت تقاضا به ظرفیت در سال جاری تفاوت چندانی با سال گذشته نداشته و حتی در برخی استان‌ها با کاهش ثبت‌نام زائران مواجه بودیم، انتظار می‌رفت وزارت راه و شهرسازی با تکیه بر تجربه سال قبل، تمهیدات مؤثرتری برای مدیریت بهتر این روند اتخاذ کند. اما متأسفانه، نه خبری از بهبود سامانه‌های فروش بود، نه راهکاری برای مقابله با بازار سیاه، و نه نظارت مؤثری بر نحوه توزیع پروازها در استان‌ها.
نبود ابتکار عملی از سوی وزارت راه جای تعجب ندارد. آیا افزایش تعداد پروازها بدون برنامه ریزی درست، می‌تواند پاسخگوی نیاز مردم باشد؟ چرا تدابیری نظیر تخصیص سهمیه‌های عادلانه، پیش‌فروش مرحله‌ای، یا نظارت میدانی بر دفاتر فروش اتخاذ نشد؟
افزایش ظرفیت ناوگان، در نبود کنترل بر روند فروش، تنها به بیشتر شدن حجم بازار سیاه انجامیده است. زائرانی که در بازه فروش رسمی موفق به خرید نمی‌شوند، ناچارند به دفاتر آزاد و نرخ‌های چندبرابری روی بیاورند. گویی تصمیم‌گیرندگان تنها روی آمار تمرکز کرده‌اند، بی‌آن‌که به چگونگی بهره‌برداری مردم از آن بیندیشند.
وزارت راه و شهرسازی به عنوان متولی حمل‌ونقل کشور، نه‌تنها وظیفه پیش بینی و تأمین ظرفیت را دارد، بلکه باید با نظارت فعال، سیاست‌گذاری عدالت‌محور، و مقابله جدی با سودجویی، مسیر زیارت را برای همه هموار سازد. توسعه فیزیکی بدون عدالت اجتماعی، تنها به نارضایتی و محرومیت بیشتر می‌انجامد. اکنون که تجربه سال جاری بار دیگر ضعف‌های ساختاری را آشکار کرده، انتظار عمومی این است که وزارت راه و شهرسازی به‌جای صدور اطلاعیه‌های کلی، به فکر اصلاح فرایندها باشد. سفر اربعین تنها یک مأموریت لجستیکی نیست.
با وجود همه دشواری‌ها، هنوز کورسوی امیدی در دل زائران روشن است. سخن از نهادهایی‌ست که با درک عمق معنویت سفر اربعین، تلاش می‌کنند کمی از فشارهای اقتصادی و روانی بکاهند؛ ایرلاین‌هایی که ظرفیت‌های ویژه برای گروه‌های خاص اختصاص می‌دهند، سازمان‌هایی که به‌رغم محدودیت‌ها، در پی تسهیل سفرند. البته برخی کارزارهای مردمی شکل گرفته‌اند تا زائران کم‌برخوردار را از حسرت زیارت باز ندارند. حرکت‌هایی کوچک اما بی‌نهایت تأثیرگذار؛ چون قطره‌هایی که آرام‌آرام دریای خدمت و مهربانی را پر می‌کنند. چراکه سفر اربعین تنها مناسکی مذهبی نیست.
فرصتی‌ست برای تمرین همدلی، اصلاح روندهای ناکارآمد و توجه به عدالت اجتماعی. هر قدمی که برداشته شود از شفاف‌سازی نحوه فروش بلیت گرفته تا ایجاد زیرساخت‌های بهتر حمل‌ونقل، نه فقط مشکلی را حل می‌کند، بلکه بستر ساز تحول فرهنگی و اخلاقی‌ست. در نهایت، آنچه فراموش شده، ماهیت این سفر است. اربعین، نمایش عظیم عشق مردم به اهل‌بیت(ع) و نماد وحدت ملی‌ست. اگر ساختارهای مدیریتی، جای عشق را با عدد و آمار خالی کنند، زیارت تنها برای توانگران خواهد ماند؛ نه برای آن‌که دلش پیش‌تر از پایش راهی شده…
تمام حقوق برای پایگاه خبری سرمایه فردا محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
سرمایه فردا