پایگاه خبری سرمایه فردا

دیدار یک‌روزه وزیر خارجه ترکیه از تهران تنها یک رویداد تشریفاتی نبود؛ این سفر بازتابی از روابط پیچیده و چندلایه ایران و ترکیه است که همزمان درگیر همکاری‌های اقتصادی، رقابت‌های ژئوپلیتیک و ضرورت‌های امنیتی‌اند. حضور هاکان فیدان، چهره امنیتی و دیپلماتیک ترکیه، نشان می‌دهد آنکارا به دنبال بازتعریف جایگاه خود در معادلات منطقه‌ای است و تهران نیز این فرصت را برای بازسازی مناسبات دوجانبه مغتنم می‌داند.

در هفته‌های اخیر، سیاست خارجی ایران تصویری چندلایه و گاه متناقض از خود نشان داده است؛ نامه رئیس‌جمهوری به ولیعهد سعودی، پیام صریح دبیر شورای عالی امنیت ملی درباره مذاکره، سفر عباس عراقچی به اروپا و در نهایت سخنان رهبر انقلاب، همگی در کنار هم ترکیبی از پیام‌های ناهم‌آهنگ را ساخته‌اند که در نگاه بیرونی به‌عنوان نبود یک خط‌مشی واحد تعبیر می‌شود.

پیوستن قزاقستان به توافق‌نامه‌های ابراهیم، در ظاهر گامی نمادین در مسیر عادی‌سازی روابط با اسرائیل است، اما در بطن خود حامل پیام‌هایی راهبردی برای ایران است؛ از گسترش نفوذ تل‌آویو در مرزهای شمالی گرفته تا بازتعریف نظم منطقه‌ای با محوریت واشنگتن. در برابر این نگاه، برخی تحلیلگران آن را صرفاً یک مانور تبلیغاتی بی‌اثر می‌دانند. اما در هر دو صورت، این تحول تلنگری جدی برای سیاست خارجی ایران است.

در حالی‌که واشنگتن هم‌زمان با تشدید تحریم‌ها، از مسیر عمان پیام مذاکره می‌فرستد، وزارت امور خارجه ایران در وضعیتی از انفعال و بی‌تحرکی گرفتار شده است. نه ابتکار عملی دیده می‌شود، نه پاسخ روشن، و نه حتی تلاشی برای بازتعریف راهبردی در برابر سیاست چندوجهی آمریکا. این گزارش، نگاهی دارد به بن‌بست دیپلماتیک تهران و سردرگمی واشنگتن در مواجهه با یکدیگر.

علی‌اکبر ناطق نوری پس از سال‌ها سکوت، بار دیگر در قامت یک سیاستمدار میانجی‌گر و عقل‌گرا به صحنه بازگشت؛ بازگشتی که با تأکید بر اقتدار ملی و نقد رفتارهای افراطی، می‌تواند نشانه‌ای از نیاز سیاست ایران به بازسازی زبان گفت‌وگو و بازتعریف گفتمان اصولگرایی باشد.

انتشار ویدئوی مراسم عروسی دختر علی شمخانی، چهره امنیتی باسابقه، بهانه‌ای شد برای بازخوانی مرز میان حریم خصوصی و مسئولیت عمومی. در فضایی که افکار عمومی تشنه شفافیت‌اند، این رویداد به نقطه‌ای بحرانی در مسیر اعتمادسازی بدل شده و آینده سیاسی شمخانی را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است.

طرح دوباره پرونده سقوط هواپیمای اوکراینی توسط علی شمخانی، آن هم شش سال پس از حادثه، نه‌تنها فضای سیاسی کشور را ملتهب کرده بلکه بار دیگر شکاف‌های روایت میان دولت سابق و نهادهای امنیتی را آشکار ساخته است. در حالی‌که افکار عمومی هنوز پاسخ‌های روشنی درباره ابعاد این فاجعه دریافت نکرده‌اند، ورود مجدد شمخانی به این موضوع حساس، بیش از آنکه روشنگر باشد، به‌نظر می‌رسد تلاشی برای بازسازی جایگاه سیاسی او در سپهر قدرت باشد—تلاشی که ممکن است با پیامدهای معکوس همراه شود.

اظهارات تازه محمدجواد ظریف درباره اولویت مردم در معادلات قدرت ملی، بار دیگر دوگانه قدیمی «موشک یا مردم» را به صدر گفت‌وگوهای سیاسی و رسانه‌ای بازگرداند. در شرایطی که ایران در موقعیتی حساس پس از جنگ و بازگشت تحریم‌ها قرار دارد، این سخنان نه‌تنها یادآور یک گسست گفتمانی دیرینه است، بلکه تلاش برای بازتعریف مفهوم امنیت در عصر سرمایه اجتماعی به شمار می‌رود.

در حالی که آمریکا و تروئیکای اروپایی از فعال‌سازی مکانیسم اسنپ‌بک و بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت علیه ایران سخن می‌گویند، تهران، مسکو و پکن این اقدام را فاقد وجاهت حقوقی دانسته و آن را نمادی از شکاف عمیق میان حقوق بین‌الملل و منطق قدرت در سیاست جهانی می‌دانند. دو روایت متضاد، یک بحران مشترک، و آینده‌ای که بیش از هر زمان دیگری به توازن دیپلماسی و قدرت وابسته شده است.