پایگاه خبری سرمایه فردا

در شرایطی که تحریم و ناامنی هزینه‌سازند، بی‌ثباتی در تصمیم‌گیری‌ها بزرگ‌ترین مانع توسعه اقتصادی ایران معرفی شده است. روایت علی فکری از گفت‌وگو با مقام چینی و تأکید رهبر انقلاب بر پایان دادن به وضعیت «نه جنگ، نه صلح»، نشان می‌دهد که شرطی‌سازی و معطل‌سازی اقتصاد، بیش از فشار خارجی، مانع پیشرفت است. اکنون با فرصت‌هایی چون عضویت در شانگهای و بریکس، زمان آن رسیده که دیپلماسی اقتصادی از تردید و تعلیق عبور کرده و به مسیر پایدار و بومی‌گرای توسعه وارد شود.

مکانیزم ماشه، بند مناقشه‌برانگیز توافق برجام، بار دیگر در آستانه فعال‌سازی قرار گرفته است. این بند نه‌تنها یادآور وضعیت بحرانی ایران پیش از توافق هسته‌ای است، بلکه نشان می‌دهد که برجام چگونه توانست کشور را از زیر فصل هفت منشور سازمان ملل خارج کند. در این یادداشت، با مرور ماهیت حقوقی و سیاسی مکانیزم ماشه، به اهمیت آن در حفظ موقعیت بین‌المللی ایران و ضرورت بازخوانی عقلانی توافقات دیپلماتیک پرداخته می‌شود.

تحریم‌هایی که با هدف «ایجاد رنج» برای مردم ایران طراحی شده بودند، حالا با عضویت رسمی تهران در سازمان همکاری شانگهای، اثرگذاری خود را از دست داده‌اند. این تحول نه‌تنها نقطه‌عطفی در تغییر نظم جهانی از هژمونی آمریکایی به همکاری‌های چندجانبه شرقی است، بلکه فرصتی راهبردی برای بازسازی اقتصاد ایران، تقویت دیپلماسی ضدسلطه‌گری و بهبود معیشت مردم در دوران پساتحریم فراهم کرده است.

در بحبوحه جدال بر سر مکانیسم ماشه، ایران با تکیه بر موقعیت ژئوپلیتیکی و ظرفیت نفتی خود، تهدید به اختلال در عرضه 20 میلیون بشکه نفت روزانه از تنگه هرمز کرده است. این تهدید می‌تواند قیمت نفت را تا ۲۵۰ دلار افزایش دهد و اروپا را در برابر فشارهای واشنگتن به چالش بکشد.

در پی اعلام سه کشور اروپایی مبنی بر فعال‌سازی مکانیسم ماشه، موجی از تحلیل‌ها و واکنش‌ها از سوی اقتصاددانان، دیپلمات‌ها و اندیشمندان روابط بین‌الملل به راه افتاده است. از بی‌اثر دانستن تحریم‌های جدید تا هشدار درباره تغییر موازنه قدرت منطقه‌ای، این مکانیسم حالا بیش از آنکه ابزار فشار باشد، به نقطه‌ای برای بازتعریف اتحادها و تقابل‌ها تبدیل شده است.

در واکنش به اقدام تروئیکای اروپایی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه، مجلس ایران طرحی سه‌فوریتی را در دستور کار قرار داده که مفاد آن خروج از NPT، توقف اجرای پروتکل الحاقی، قطع نظارت‌های آژانس و پایان مذاکره با آمریکا و اروپا را شامل می‌شود. این طرح، نه‌تنها نقطه‌عطفی در سیاست هسته‌ای ایران محسوب می‌شود، بلکه به‌عنوان اهرم فشار متقابل، آرایش سیاسی غرب را با چالش جدی مواجه می‌سازد. در شرایطی که اروپا تلاش دارد با تهدید تحریم، امتیازاتی از ایران بگیرد، مجلس با این اقدام نشان می‌دهد که تهران آماده است تا انتهای مسیر مقاومت را بپیماید و قواعد بازی را تغییر دهد.

در حالی‌که رسانه‌های غربی و صهیونیستی تلاش دارند بازگشت احتمالی تحریم‌های شورای امنیت را به‌عنوان نقطه‌عطفی در تغییر شرایط ایران جلوه دهند، واقعیت میدانی نشان می‌دهد مکانیسم ماشه بیش از آنکه اثر اقتصادی داشته باشد، ابزاری برای عملیات روانی و مدیریت ادراک عمومی است. تجربه‌های گذشته، ظرفیت‌های اقتصادی امروز و تحرکات دیپلماتیک ایران، همگی گواه آن‌اند که اسنپ‌بک نه چماق حقوقی، بلکه بخشی از نبرد روایت‌هاست؛ نبردی که با شناخت دقیق آن، می‌توان از انفعال به ابتکار رسید.

از آغاز حمله رژیم صهیونیستی به غزه در اکتبر ۲۰۲۳، سیاست «گرسنگی دادن» به‌عنوان ابزاری هدفمند برای تسلیم جمعیت غیرنظامی وارد مرحله‌ای بی‌سابقه شده است. آمارهای نهادهای بین‌المللی از سوءتغذیه شدید کودکان، مرگ ناشی از قحطی، و فروپاشی زیرساخت‌های حیاتی، پرده از جنایتی سازمان‌یافته برمی‌دارند که مصداق آشکار جنایت جنگی و نسل‌کشی است. این یادداشت، با بررسی داده‌های رسمی، اسناد حقوق بین‌الملل، و نمونه‌های تاریخی، نشان می‌دهد چگونه رژیم صهیونیستی با استفاده از ابزار معیشتی، در حال اجرای فاز دوم طرح اشغال کامل غزه است؛ سیاستی که نه‌تنها وجدان جهانی را به چالش می‌کشد، بلکه باید به‌عنوان استعمار نوین در عصر مدرن شناخته شود.

رانیا مادی، وکیل برجسته حقوق بشر و عضو کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل، تحریم‌های غرب علیه ایران را نقض آشکار اصول انسانی و حقوقی دانست و آن‌ها را مصداق «تروریسم اقتصادی» و «جنایت علیه بشریت» خواند. او با انتقاد شدید از پیمان‌شکنی آمریکا و اروپا در برجام، ایران را ستون ثبات منطقه و قدرتی شکست‌ناپذیر در برابر فشارهای بین‌المللی معرفی کرد. این مصاحبه، بیانیه‌ای صریح در دفاع از حق ملت ایران و نقدی تند بر ساختار ناعادلانه نظم جهانی است.