پایگاه خبری سرمایه فردا

تحریم‌هایی که با هدف «ایجاد رنج» برای مردم ایران طراحی شده بودند، حالا با عضویت رسمی تهران در سازمان همکاری شانگهای، اثرگذاری خود را از دست داده‌اند. این تحول نه‌تنها نقطه‌عطفی در تغییر نظم جهانی از هژمونی آمریکایی به همکاری‌های چندجانبه شرقی است، بلکه فرصتی راهبردی برای بازسازی اقتصاد ایران، تقویت دیپلماسی ضدسلطه‌گری و بهبود معیشت مردم در دوران پساتحریم فراهم کرده است.

در بحبوحه جدال بر سر مکانیسم ماشه، ایران با تکیه بر موقعیت ژئوپلیتیکی و ظرفیت نفتی خود، تهدید به اختلال در عرضه 20 میلیون بشکه نفت روزانه از تنگه هرمز کرده است. این تهدید می‌تواند قیمت نفت را تا ۲۵۰ دلار افزایش دهد و اروپا را در برابر فشارهای واشنگتن به چالش بکشد.

در پی اعلام سه کشور اروپایی مبنی بر فعال‌سازی مکانیسم ماشه، موجی از تحلیل‌ها و واکنش‌ها از سوی اقتصاددانان، دیپلمات‌ها و اندیشمندان روابط بین‌الملل به راه افتاده است. از بی‌اثر دانستن تحریم‌های جدید تا هشدار درباره تغییر موازنه قدرت منطقه‌ای، این مکانیسم حالا بیش از آنکه ابزار فشار باشد، به نقطه‌ای برای بازتعریف اتحادها و تقابل‌ها تبدیل شده است.

در واکنش به اقدام تروئیکای اروپایی برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه، مجلس ایران طرحی سه‌فوریتی را در دستور کار قرار داده که مفاد آن خروج از NPT، توقف اجرای پروتکل الحاقی، قطع نظارت‌های آژانس و پایان مذاکره با آمریکا و اروپا را شامل می‌شود. این طرح، نه‌تنها نقطه‌عطفی در سیاست هسته‌ای ایران محسوب می‌شود، بلکه به‌عنوان اهرم فشار متقابل، آرایش سیاسی غرب را با چالش جدی مواجه می‌سازد. در شرایطی که اروپا تلاش دارد با تهدید تحریم، امتیازاتی از ایران بگیرد، مجلس با این اقدام نشان می‌دهد که تهران آماده است تا انتهای مسیر مقاومت را بپیماید و قواعد بازی را تغییر دهد.

در حالی‌که رسانه‌های غربی و صهیونیستی تلاش دارند بازگشت احتمالی تحریم‌های شورای امنیت را به‌عنوان نقطه‌عطفی در تغییر شرایط ایران جلوه دهند، واقعیت میدانی نشان می‌دهد مکانیسم ماشه بیش از آنکه اثر اقتصادی داشته باشد، ابزاری برای عملیات روانی و مدیریت ادراک عمومی است. تجربه‌های گذشته، ظرفیت‌های اقتصادی امروز و تحرکات دیپلماتیک ایران، همگی گواه آن‌اند که اسنپ‌بک نه چماق حقوقی، بلکه بخشی از نبرد روایت‌هاست؛ نبردی که با شناخت دقیق آن، می‌توان از انفعال به ابتکار رسید.

در حالی‌که چین با سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین و گسترش نفوذ ژئو‌اقتصادی خود به‌دنبال تثبیت جایگاه جهانی‌اش است، ایالات متحده با سیاست‌های تعرفه‌ای و محدودیت‌های تجاری تلاش دارد این روند را مهار کند. اما این تقابل نه‌تنها بر اقتصاد دو کشور، بلکه بر بازارهای جهانی از جمله ایران نیز سایه افکنده است—از نوسانات قیمت فلزات پایه تا بحران بدهی و رکود احتمالی در آمریکا.

از آغاز جنگ غزه، موجی از اعتراضات دانشجویی در آمریکا علیه جنایات رژیم صهیونیستی شکل گرفت؛ اما با روی کار آمدن دولت ترامپ، این اعتراضات با سرکوبی بی‌سابقه مواجه شد. از تهدید به قطع بودجه‌های فدرال و اخراج دانشجویان خارجی گرفته تا دخالت در محتوای آموزشی و تفتیش عقاید، دانشگاه‌ها به ابزار اجرای سیاست‌های امنیتی و تبلیغاتی دولت تبدیل شدند. در این میان، آزادی بیان و استقلال علمی قربانی تعریفی تازه از «یهودستیزی» شد که هر انتقاد از اسرائیل را جرم تلقی می‌کرد.

افشای گزارش محرمانه آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا درباره ناکامی حملات به تأسیسات هسته‌ای ایران، نه‌تنها روایت رسمی کاخ سفید را زیر سؤال برد، بلکه به برکناری ژنرال جفری کروز، رئیس این آژانس، منجر شد. این اقدام، نمادی از ترجیح وفاداری سیاسی بر تحلیل‌های میدانی در دولت ترامپ است؛ الگویی که رسانه‌های آمریکایی آن را نشانه‌ای از سیاسی‌سازی نهادهای اطلاعاتی و سرکوب حقیقت برای حفظ تصویر «آمریکای قدرتمند» می‌دانند. برکناری کروز، حالا به نماد تعارض میان واقعیت‌های امنیتی و روایت‌های تبلیغاتی بدل شده است.

نشست اخیر میان رؤسای جمهور آمریکا و روسیه در آلاسکا، فراتر از مذاکره‌ای درباره بحران اوکراین، به نمایش پیچیده‌ای از بازآرایی قدرت‌های جهانی بدل شد. انتخاب آلاسکا با پیشینه‌ای نمادین، نشانه‌ای از تلاش واشینگتن برای مهار چین از مسیر تعامل با مسکو بود؛ تلاشی که با نمادهای شوروی‌گرایانه، نمایش‌های نظامی و پیام‌های چندلایه همراه شد. این دیدار، نه‌تنها آزمونی برای سنجش تمایلات راهبردی روسیه، بلکه پیامی هشدارآمیز برای پکن و نشانه‌ای از بازتعریف مثلث ژئوپولیتیک آمریکا-روسیه-چین در نظم جهانی آینده بود.