پایگاه خبری سرمایه فردا

در حالی که ایران طی یک دهه گذشته با بحران مزمن کسری برق و ضعف سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های انرژی مواجه بوده، جهان مسیر متفاوتی را پیموده است. داده‌های آژانس بین‌المللی انرژی نشان می‌دهد که از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۵، سرمایه‌گذاری جهانی در انرژی‌های تجدیدپذیر، شبکه‌های برق و ذخیره‌سازی به‌طور چشمگیری افزایش یافته و موتور تحول صنعت برق جهان شده‌اند. این گزارش، با مرور روندهای جهانی، هشدار می‌دهد که تداوم غفلت در ایران می‌تواند شکاف فناوری و بازار را به نقطه‌ای غیرقابل بازگشت برساند.

در روزگاری که سرعت، شهرت و نمایش بر صدر نشسته‌اند، یاد مهندس غلامرضا ناصح، مهندسی آرام، دقیق و بی‌ادعا، تلنگری است به آن‌چه در مسیر توسعه گم کرده‌ایم: تعهد، صبوری و کار در ساختار. او از نسل مهندسانی بود که نه برای دیده شدن، بلکه برای ساختن آمدند؛ نسلی که با دست‌های فنی و دل‌های بی‌تظاهر، ستون‌های صنعت برق ایران را بنا کردند.

افزایش قطعی برق در مراکز صنعتی و آزمایشگاهی کشور، ضمن ایجاد اختلال در فرآیندهای تخصصی، رد پای کربن را نیز به‌طور نگران‌کننده‌ای افزایش داده است. استفاده گسترده از دیزل ژنراتورها برای جبران این کمبود، انتشار گازهای گلخانه‌ای را تا ۷ برابر افزایش داده و چالش‌های زیست‌محیطی را تشدید کرده است. اما آیا این بحران می‌تواند به نقطه‌ای برای تحول در مدیریت انرژی و حرکت به‌سوی پایداری تبدیل شود؟

ایران با برخورداری از بیش از ۲۲۰۰ ساعت تابش مستقیم خورشید در سال و پهنه‌های وسیع کویری، ظرفیت بی‌نظیری برای تولید برق خورشیدی دارد. چرا از این ظرفیت برای بحران خاموشی‌ها استفاده نمی شود؟

در روزهایی که آفتاب بی‌رحمانه بر چهره شهرها می‌تابد و دمای هوا رکورد می‌شکند، شبکه برق کشور با فشاری مضاعف روبروست. در این نبرد داغ، مسئولان به یاری مردم امید بسته‌اند؛ مردمی که با اندکی صرفه‌جویی، می‌توانند ناجی انرژی ملی باشند.

باوجود آمادگی ۹۸ درصدی نیروگاه‌های حرارتی عبور از تابستان داغ نیازمند مدیریت مصرف و سیاست‌گذاری هوشمندانه است. چراکه در مدت کوتاه امکان افزایش سرمایه گذاری و تولید برق در ایران نیست.

شوک‌های پی‌درپی در حوزه خدمات برق، از قبض‌های نجومی تا خاموشی‌های ویرانگر، زندگی شهروندان و فعالیت‌های صنعتی را دچار اختلال کرده و صدای اعتراض گسترده‌ای را در کشور برانگیخته است. در حالی‌که وزارت نیرو با بزرگ‌ترین بدنه کارشناسی فنی کشور شناخته می‌شود، ضعف مدیریت و ساختارهای ناکارآمد، آن را به یکی از بدهکارترین وزارتخانه‌ها و بستری برای مهاجرت نخبگان فنی بدل کرده‌اند.

آینده شبکه برق کشور به سرمایه گذاری در تولید برق تجدید پذیر به ویژه انرژی خورشیدی گره خورده است که در حال حاضر برخی صنایع پیشقدم شده اند.

در حالی که ایران از بزرگ‌ترین ذخایر هیدروکربنی و ظرفیت‌های عظیم انرژی‌های تجدیدپذیر برخوردار است، بحران برق روزبه‌روز تشدید می‌شود. نفوذ سیستماتیک و شبکه‌سازی‌های سیاسی در وزارت نیرو، نه تنها مانع اصلاحات ساختاری شده، بلکه صنعت برق را به سمت بحران مالی و مدیریتی سوق داده است. اکنون مردم چشم‌انتظار اقدام جدی نهادهای نظارتی و امنیتی برای مقابله با این چالش هستند.