پایگاه خبری سرمایه فردا

حضور ایران در مراسم اسکار، برخلاف تصور رایج، نه دستاوردی ملی داشته و نه تصویری واقعی از سینمای ایران به جهان ارائه داده است. مرور تاریخچه این حضور نشان می‌دهد که نه در دوران پهلوی و نه در سال‌های پس از انقلاب، این رویداد به ابزاری برای بازنمایی هویت مستقل فرهنگی ایران تبدیل نشده و بیشتر در خدمت منافع سیاسی، فردی یا تصویری بوده که دیگران از ما ساخته‌اند.

در سال‌های اخیر، تلاش‌هایی برای بازسازی تصویری لوکس و تحریف‌شده از دوران پهلوی در رسانه‌های سلطنت‌طلب شدت گرفته است. در پاسخ، فیلم‌سازانی چون کلاری، افخمی و جوزانی با آثار خود به بازخوانی واقع‌گرایانه آن دوره پرداختند—از محاکم قضایی و زندانیان سیاسی تا فقر و محرومیت اجتماعی. این آثار، برخلاف جریان غالب، تصویری انتقادی و مستند از تاریخ معاصر ایران ارائه دادند که در برابر روایت‌های یک‌جانبه ایستادگی می‌کند.

با آغاز پخش برنامه مسابقه‌محور «۱۰۰» با اجرای هادی حجازی‌فر، بار دیگر این پرسش مطرح شده که آیا حضور چهره‌های محبوب برای موفقیت تلویزیون کافی است یا ایده‌های نو حرف اول را می‌زنند؟ مرور برنامه‌هایی چون «کلاه قرمزی»، «مهمونی»، «خندوانه» و «هزار و یک» نشان می‌دهد که ترکیب خلاقیت و چهره‌سازی می‌تواند فرمول موفقیت باشد، اما تکیه صرف بر شهرت، بدون نوآوری، مخاطب را راضی نگه نمی‌دارد. تلویزیون امروز در تقاطع نوستالژی، تقلید و خلاقیت ایستاده است.

در روزگاری که سینما به سرعت، هیجان و مصرف‌گرایی خو گرفته، سینمای شاعرانه ایران—با ریشه‌هایی در شعر، طبیعت و تأمل فلسفی—در حاشیه‌ای خاموش ایستاده است. از قاب‌های بارانی رشت تا سکوت‌های کوهستانی خوی، این سبک که با نام عباس کیارستمی جهانی شد، امروز زیر سایه فیلم‌های تجاری و سلطه سرمایه‌داری رنگ باخته است. با مرور آثاری چون «آتابای»، «آدم‌فروش» و «در دنیای تو ساعت چند است؟»، این گزارش به کاوش در عناصر، افول و امکان بازگشت سینمایی می‌پردازد که جهان را نه با صحنه، بلکه با شعر روایت می‌کند.

سینمای ایران در سال 1404 شاهد رویدادی بود که توجه‌ها را به خود جلب کرد: برای اولین بار پس از حدود ۶ سال، یک فیلم غیرکمدی صدرنشین گیشه شد.

سینمای دفاع مقدس ایران، فراتر از بازنمایی نبرد و مقاومت، بستری برای خلق عاشقانه‌هایی است که در هیچ شرایط عادی نمی‌توان تصورشان کرد. از «رهایی» تا «هیوا» و «روز سوم»، عشق‌هایی روایت شده‌اند که در دل آتش جنگ، معنایی تازه یافته‌اند—عشق‌هایی که نه‌تنها از کلیشه‌های رایج فاصله دارند، بلکه گاه به نمادهای ملی، اخلاقی و عرفانی بدل می‌شوند.

ورود نسل تازه‌ای از فیلم‌سازان ایرانی در دهه ۹۰، هم‌زمان با تحولات اقتصادی سینمای ایران و رشد شبکه نمایش خانگی، بستری فراهم کرد تا کارگردانانی مانند هومن سیدی، محمدحسین مهدویان و نرگس آبیار در دو مدیوم سینما و سریال‌سازی طبع‌آزمایی کنند. این گزارش با نگاهی تحلیلی به آثار این سه چهره، به بررسی کیفیت روایت، سبک کارگردانی و تأثیر مناسبات مالی بر مسیر حرفه‌ای آنان می‌پردازد؛ مسیری که گاه با نوآوری همراه بوده و گاه با تکرار و فاصله گرفتن از جهان نمایشی اولیه.

با گسترش رسانه‌ها و ظهور نمایش خانگی، رئالیتی‌شوها به یکی از پرطرفدارترین گونه‌های سرگرمی در ایران تبدیل شدند. از «شام ایرانی» تا «شب‌های مافیا» و «جوکر»، بسیاری از این برنامه‌ها با الهام از نمونه‌های خارجی ساخته شده‌اند؛ اما پرسش مهم این است که آیا این آثار توانسته‌اند با بهره‌گیری خلاقانه از الگوهای جهانی، هویت فرهنگی بومی را حفظ کرده و مفهومی تازه بیافرینند؟ یا صرفاً به نسخه‌برداری سطحی و کپی‌کاری بی‌رمق بسنده کرده‌اند؟ این گزارش نگاهی دارد به مسیر شکل‌گیری و تأثیرپذیری رئالیتی‌شوهای ایرانی و چالش‌های پیش‌روی آن‌ها در خلق سرگرمی اصیل و ماندگار.

فیلم جدیدی با نام «تهران» محصول سینمای هند، با روایتی امنیتی و جاسوسی در بستر تنش‌های ایران و اسرائیل، به تازگی در پلتفرم زی۵ منتشر شده است. این اثر که با ضعف‌های فنی، تحریف‌های تاریخی و ناآگاهی جغرافیایی همراه است، نه‌تنها تصویری غیرواقعی از ایران ارائه می‌دهد، بلکه در پس‌زمینه خود حامل پیام‌های سیاسی و تبلیغاتی در حمایت از رژیم صهیونیستی است. گزارش سرمایه فردا به بررسی انگیزه‌های ساخت این فیلم، تغییر مواضع تاریخی هند نسبت به آرمان فلسطین، و نقش حزب حاکم هند در گسترش اسلام‌ستیزی و تولید اخبار جعلی پرداخته است.