پایگاه خبری سرمایه فردا

در حالی‌که افغانستان با مهار آب‌های مرزی، تالاب هامون را به خشکی کامل رسانده و از آب به‌عنوان ابزار ژئوپلیتیکی بهره می‌برد، دیپلماسی آبی ایران همچنان در دور باطل سفرهای بی‌نتیجه و مذاکرات بی‌اثر گرفتار است. در غیاب کنشگری رسانه‌ای و ضعف نهادهای مسئول، هامون هر روز بیشتر به خاطره‌ای زیست‌محیطی بدل می‌شود.

ترکیه و افغانستان با تبدیل منابع آبی مشترک به ابزار چانه‌زنی سیاسی، ایران را در موقعیتی شکننده قرار داده‌اند. از سدسازی‌های گسترده در بالادست دجله، فرات و ارس تا انحراف مسیر هیرمند و هریرود، تهران ناگزیر است با دیپلماسی چندلایه و منطقه‌محور، از امنیت زیست‌محیطی و حقابه خود دفاع کند.

خشکسالی شدید، قطع حق‌آبه هامون از سوی افغانستان و بی‌برنامگی داخلی، سیستان و بلوچستان را به یکی از بحرانی‌ترین نقاط گرد و غبار جهان تبدیل کرده‌اند. بادهای ۱۲۰ روزه حالا نه‌تنها زندگی روزمره مردم را مختل کرده‌اند، بلکه سلامت، آموزش، اقتصاد و زیرساخت‌های استان را در معرض فرسایش قرار داده‌اند—و همچنان هیچ راهکار عملی برای مهار این بحران در دست نیست

در حالی که بحران آب تهران اغلب با کم‌بارشی و مصرف بالا گره خورده است، بخش بزرگی از منابع آبی پایتخت پیش از ورود به چرخه مصرف، در همان مراحل ابتدایی تبخیر می‌شود. این پدیده خاموش، سالانه معادل مصرف آب شرب کل شهر را از بین می‌برد؛ اما در سیاست‌گذاری‌های کلان، همچنان زیر سایه طرح‌های پرهزینه و تبلیغاتی باقی مانده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که بدون تغییر نگاه مدیریتی و تمرکز بر راهکارهای بومی، آینده منابع آبی تهران در معرض تهدید جدی خواهد بود.

با آغاز بهره‌برداری از خط دوم انتقال آب از سد طالقان، امنیت آبی استان‌های تهران و البرز وارد مرحله‌ای جدید و پایدار شده است. این پروژه ملی، با ظرفیت انتقال سالانه ۱۵۰ میلیون مترمکعب، نه‌تنها زیرساختی حیاتی برای مقابله با بحران‌های آبی و ریسک‌های پدافندی فراهم کرده، بلکه نقش مهمی در توسعه شهری و افزایش تاب‌آوری مناطق پرجمعیت ایفا می‌کند.

با وجود تصفیه ۸۵ درصدی فاضلاب شهری و تأمین ۶۰ درصدی آب مصرفی از دریا، سرزمین های اشغالی در رتبه نهم جهانی از نظر شدت تنش آبی قرار دارد؛ در حالی‌که ایران در جایگاه چهاردهم است.

در سرزمینی که با خشکسالی‌های مزمن، افت منابع زیرزمینی و چالش‌های اقلیمی روبه‌روست، صنعت آب ایران به عرصه‌ای از تقابل میان دستاوردهای فناورانه و بحران‌های مدیریتی بدل شده است. در حالی که مقامات از پیشرفت در ساخت تصفیه‌خانه‌ها، آب‌شیرین‌کن‌ها و خودکفایی صنعتی سخن می‌گویند، داده‌های مستقل و واقعیت‌های میدانی از ناپایداری منابع، ضعف حکمرانی و شکاف‌های عمیق در دسترسی به آب سالم حکایت دارند. این گزارش، تصویری چندلایه از وضعیت صنعت آب ایران ارائه می‌دهد؛ از ظرفیت صادرات فناوری تا چالش‌های بنیادین در سیاست‌گذاری و فرهنگ مصرف.

هلند، کشوری که یک‌چهارم خاکش زیر سطح دریاست، نه‌تنها از سیل‌های ویرانگر جان سالم به‌در برده، بلکه با نبوغ مهندسی و اراده‌ای بی‌نظیر، توانسته مساحت خود را تا ۲۰ درصد افزایش دهد. این سرزمین، با آسیاب‌های بادی، پنیر گودا و گل‌های لاله، نماد پیروزی انسان بر طبیعت شده است.

در نشست خبری چهاردهم مرداد ۱۴۰۴، عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب کشور، با اشاره به مفهوم «آب بدون درآمد» و سهم قابل‌توجه آن در هدررفت منابع آبی، بر ضرورت اصلاح ساختار مصرف و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین تأکید کرد. همزمان، رضا حاجی‌کریم رئیس فدراسیون صنعت آب، از چالش‌های بخش کشاورزی، ضرورت مشارکت شفاف بخش خصوصی، و بررسی راهکارهایی نظیر واردات یا اتصال چاه‌های کشاورزی به شبکه شهری سخن گفت. این نشست، نقطه‌ای محوری در گفتمان ملی پیرامون بحران آب و آینده امنیت آبی کشور بود.