پایگاه خبری سرمایه فردا

اظهارات اخیر رافائل گروسی درباره برنامه هسته‌ای ایران، بار دیگر نشان داد که مدیرکل آژانس به‌جای ایفای نقش فنی و بی‌طرف، به ابزاری سیاسی برای فشار غرب و زمینه‌سازی اقدامات نظامی علیه ایران تبدیل شده است.

در حالی‌که اروپا و آژانس ضرب‌الاجل‌های چندساعته تعیین کرده‌اند، ایران بر توقف فشارهای سیاسی تأکید دارد؛ مذاکرات در نقطه‌ای حساس ایستاده‌اند که هر لحظه می‌تواند مسیر بحران یا توافق را رقم بزند.

در آستانه نشست‌های دیپلماتیک سازمان ملل، برخی جریان‌های سیاسی بار دیگر نسخه مذاکره با آمریکا را روی میز گذاشته‌اند؛ نسخه‌ای که تجربه تلخ آن در برجام هنوز از حافظه مردم پاک نشده است. در حالی که طرف مقابل نشانی از اراده واقعی برای توافق ندارد، تلاش برای تکرار مسیر گذشته بدون تضمین‌های روشن، می‌تواند منافع ملی را قربانی کند و کشور را در معرض هزینه‌های سنگین قرار دهد.

در حالی که نشست وزرای خارجه سازمان همکاری اسلامی در دوحه با محوریت تجاوز رژیم صهیونیستی به قطر آغاز شده، وزیر امور خارجه ایران با رایزنی‌های منطقه‌ای در این اجلاس حضور یافته و رئیس‌جمهور کشورمان نیز در نشست سران شرکت خواهد کرد. هم‌زمان، تهران با صدور بیانیه‌ای رسمی تفاهم اخیر با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را تشریح کرده و در واکنش به بیانیه ضدایرانی گروه هفت، ادعاهای آن را تحریف واقعیت و فرافکنی سیاسی خوانده است. این تحولات نشان می‌دهد که ایران در برابر فشارهای چندجانبه، مسیر دیپلماسی فعال و مقاومت حقوقی را در پیش گرفته است.

از خردادماه ۱۴۰۴، بازرسان آژانس تنها به نیروگاه بوشهر دسترسی داشته‌اند و از تأسیسات نطنز و اصفهان و ۴۰۸ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصد بی‌اطلاع مانده‌اند. این محدودیت، که با مصوبه مجلس و تصمیم شورای عالی امنیت ملی اعمال شده، به اهرم چانه‌زنی ایران در مذاکرات هسته‌ای تبدیل شده و قدرت بازدارندگی کشور را در برابر سناریوهای تهاجمی آمریکا و رژیم صهیونیستی افزایش داده است

اقدام سه کشور اروپایی در کلید زدن مکانیسم ماشه، بار دیگر توافق هسته‌ای ایران موسوم به برجام را در کانون توجه افکار عمومی قرار داده است. منتقدان دولت حسن روحانی، این اقدام را نتیجه مستقیم ضعف‌های ساختاری توافق و خوش‌بینی غیرواقع‌بینانه تیم مذاکره‌کننده می‌دانند. مفاد بند اسنپ‌بک، به‌گونه‌ای تنظیم شده که امکان بازگرداندن تحریم‌ها بدون اجماع و حتی بدون اثبات حقوقی فراهم شده است. اکنون، با آغاز رسمی این فرآیند، بسیاری خواستار پاسخگویی بانیان برجام و بازنگری در شیوه تعامل با غرب شده‌اند.

حجت‌الاسلام حاج‌علی‌اکبری در واکنش به اقدام اخیر سه کشور اروپایی، آن را حرکتی سیاسی، غیرقانونی و غیر اخلاقی دانست که تحت فشار آمریکا و رژیم صهیونیستی صورت گرفته است. وی این رفتار را تلاش برای سرپوش گذاشتن بر شکست‌های مفتضحانه دشمنان در منطقه و تکمیل عملیات روانی علیه ملت ایران توصیف کرد و تأکید نمود که ملت ایران با حفظ اتحاد مقدس، از این مرحله نیز با عزت عبور خواهد کرد

ایران با استناد به مفاد برجام، کنوانسیون‌های بین‌المللی و شرایط جنگی اخیر، فعال‌سازی مکانیسم ماشه از سوی اروپا را غیرقانونی می‌داند. با وجود همراهی چین و روسیه با مواضع حقوقی ایران، ضعف ساختاری بند اسنپ‌بک در متن برجام—که بدون نیاز به اجماع، امکان بازگشت تحریم‌ها را فراهم می‌کند—دست اروپا را برای اعمال فشار باز گذاشته است. این خلأ حقوقی، میراث اعتماد بی‌پایه تیم مذاکره‌کننده دولت روحانی به طرف غربی است؛ اشتباهی که امروز هزینه‌های سنگینی برای ایران به همراه دارد.

در حالی‌که تروئیکای اروپا تهدید به فعال‌سازی مکانیسم ماشه علیه ایران کرده‌اند، چین و روسیه با واکنش‌های صریح و حقوقی، جبهه‌ای قدرتمند در برابر این اقدام تشکیل داده‌اند. این تقابل، نه‌تنها مشروعیت اروپا را در شورای امنیت زیر سؤال برده، بلکه آینده برجام را در آستانه فروپاشی قرار داده است. اگر اروپا بر مسیر یک‌جانبه خود اصرار ورزد، نه‌تنها از معادلات هسته‌ای ایران کنار گذاشته خواهد شد، بلکه با انزوای دیپلماتیک و کاهش نفوذ جهانی مواجه می‌شود؛ در حالی‌که ایران با تکیه بر حمایت چین و روسیه، مسیر تازه‌ای در تعاملات بین‌المللی خود خواهد گشود.