پایگاه خبری سرمایه فردا

کوچک‌شدن خانه‌ها در شهرهای بزرگ ایران، سبک زندگی خانواده‌ها را تغییر داده و بازار لوازم خانگی را به سمت محصولاتی مینیمال و کم‌مصرف سوق داده است. یخچال‌های ۶ فوت، فرهای رومیزی و ماشین‌های لباس‌شویی سه کیلویی دیگر انتخابی حاشیه‌ای نیستند، بلکه به ضرورت روزمره تبدیل شده‌اند.

کرسی که روزگاری مرکز صمیمیت و گرمای خانه‌های ایرانی بود، امروز با طراحی‌های تازه و منابع انرژی مدرن دوباره به زندگی روزمره بازگشته است. از مدل‌های ساده چوبی تا سرویس‌های برقی لوکس، این وسیله سنتی حالا ترکیبی از نوستالژی و نوآوری را به خانه‌ها می‌آورد.

در حالی که علی دیانی، مالک گروه انتخاب، پیش‌تر با پیشنهاد ۲۸۰ هزار میلیارد تومانی برای خرید سایپا خبرساز شده بود، اکنون شنیده‌ها از تلاش او برای خرید گروه توسعه ملی حکایت دارد—هلدینگی عظیم با مالکیت بانک ملی و سهام‌داری در ده‌ها شرکت بزرگ. این پرسش جدی مطرح است: آیا ثروت انباشته‌شده از فروش لوازم خانگی، پشتوانه چنین جاه‌طلبی‌هایی است یا پای رانت‌های ساختاری در میان است؟

در بازاری که مصرف‌کننده ایرانی حق انتخاب ندارد و واردات ممنوع است، شرکت‌هایی مانند اسنوا به‌جای ارتقای کیفیت و بومی‌سازی، با قطعات درجه‌دو چینی محصولاتی گران‌قیمت عرضه می‌کنند و هم‌زمان به حوزه‌های غیرتخصصی مانند پتروشیمی و خودروسازی ورود کرده‌اند. این رفتار، نه‌تنها نشانه‌ای از انحراف راهبردی در صنعت لوازم خانگی است، بلکه نتیجه حمایت بی‌ضابطه‌ای است که بدون نظارت، به انحصار، گران‌فروشی و تضعیف اعتماد عمومی منجر شده است. سکوت نهادهای ناظر، این صنعت را در آستانه تکرار سرنوشت خودروسازی قرار داده است.

در حالی که بدهی ۷ میلیارد دلاری کره‌جنوبی به ایران در صدر اخبار اقتصادی قرار دارد، بررسی‌ها نشان می‌دهد که در همین مدت، مصرف‌کنندگان ایرانی در بازار لوازم خانگی با اجحافی تا دو برابر این رقم مواجه بوده‌اند. ممنوعیت واردات، به‌جای تقویت تولید ملی، به انحصار، افت کیفیت و جهش قیمت‌ها انجامید؛ و حالا، کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر اصلاح بازار به تعویق بیفتد، مافیای لوازم خانگی در کنار خودروسازان، دومین مانع بزرگ اصلاحات اقتصادی خواهد شد.

در شرایطی که قاچاق کالا با تخریب تولید داخلی، تهدید سلامت عمومی و تشدید نوسانات ارزی، اقتصاد ایران را در تنگنا قرار داده، اجرای نظام «مدیریت هماهنگ مرزی» می‌تواند نقطه عطفی در مهار این بحران باشد. اما بدون اصلاح سیاست‌های ارزی، کنترل مسیرهای غیررسمی و تسهیل واردات ماشین‌آلات، این راهبرد نیز به نتیجه نخواهد رسید.

زمستان هنوز نرسیده، اما بازار پتو، لحاف و ملحفه زودتر از سرما داغ شده است. قیمت‌ها تا ۵۰ درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته‌اند و خانواده‌های بسیاری حالا برای خرید یک ست ساده کالای خواب، باید معادل یک ماه حقوق هزینه کنند. در این میان، پتوهای قدیمی و لحاف‌های مادربزرگی دوباره به گزینه‌های محبوب تبدیل شده‌اند.

در شرایطی که اقتصاد ایران با تحریم، کمبود سرمایه‌گذاری و محدودیت‌های زیرساختی مواجه است، رسمیت یافتن مدل «تولید بدون کارخانه» یا ODM می‌تواند نقطه عطفی در تحول صنعتی کشور باشد. این الگو با تمرکز بر طراحی، برندسازی و مدیریت زنجیره تأمین، راه را برای ورود شرکت‌های دانش‌بنیان، استارتاپ‌ها و صادرکنندگان به عرصه تولید هموار می‌کند.

با ثبت تورم نقطه‌ای ۴۶ درصدی در بازار لوازم خانگی، این بخش از اقتصاد ایران به یکی از پرچالش‌ترین حوزه‌های مصرفی تبدیل شده است؛ در حالی که تقاضا کاهش یافته، قیمت‌ها همچنان صعودی‌اند و نبود نظارت مؤثر، انحصار داخلی و ضعف سیاست‌های تجاری، چرخه‌ای از تورم و رکود را رقم زده‌اند.