پایگاه خبری سرمایه فردا

بازار لوازم خانگی ایران در سال‌های اخیر زیر سایه سیاست‌های محدودکننده واردات و تمرکز چند مجموعه بزرگ شکل تازه‌ای به خود گرفته است. در این میان، نام محمدرضا دیانی و گروه صنعتی انتخاب بیش از هر بازیگر دیگری به چشم می‌آید؛ مجموعه‌ای که با توسعه خطوط تولید، تملک واحدهای نیمه‌فعال و بهره‌گیری از ظرفیت رسانه‌ای توانسته جایگاهی بی‌رقیب در این صنعت به دست آورد، اما همزمان پرسش‌های جدی درباره کیفیت، رقابت و عدالت اقتصادی را پیش روی کارشناسان و مصرف‌کنندگان قرار داده است.

بازار لوازم خانگی ایران در چرخه‌ای معیوب گرفتار شده است؛ رکود تقاضا، قاچاق گسترده، گران‌فروشی عرضه‌کنندگان و بی‌توجهی به کیفیت، این صنعت را از سبد مصرفی خانوارها بیرون رانده و آن را به یکی از آسیب‌پذیرترین بخش‌های اقتصاد بدل کرده است.

برند اسنوا که با ممنوعیت واردات لوازم خانگی خارجی به یکی از بازیگران اصلی بازار داخلی تبدیل شد، حالا با مجموعه‌ای از چالش‌های ساختاری، افت کیفیت، وابستگی به قطعات خارجی و ورود به صنایع غیرمرتبط مواجه است. این گزارش، نگاهی انتقادی دارد به مسیر پرحاشیه‌ای که این شرکت طی کرده و پرسش‌هایی را درباره ماهیت تولید، شفافیت مالی و تمرکز مدیریتی آن مطرح می‌کند.

کوچک‌شدن خانه‌ها در شهرهای بزرگ ایران، سبک زندگی خانواده‌ها را تغییر داده و بازار لوازم خانگی را به سمت محصولاتی مینیمال و کم‌مصرف سوق داده است. یخچال‌های ۶ فوت، فرهای رومیزی و ماشین‌های لباس‌شویی سه کیلویی دیگر انتخابی حاشیه‌ای نیستند، بلکه به ضرورت روزمره تبدیل شده‌اند.

کرسی که روزگاری مرکز صمیمیت و گرمای خانه‌های ایرانی بود، امروز با طراحی‌های تازه و منابع انرژی مدرن دوباره به زندگی روزمره بازگشته است. از مدل‌های ساده چوبی تا سرویس‌های برقی لوکس، این وسیله سنتی حالا ترکیبی از نوستالژی و نوآوری را به خانه‌ها می‌آورد.

در حالی که علی دیانی، مالک گروه انتخاب، پیش‌تر با پیشنهاد ۲۸۰ هزار میلیارد تومانی برای خرید سایپا خبرساز شده بود، اکنون شنیده‌ها از تلاش او برای خرید گروه توسعه ملی حکایت دارد—هلدینگی عظیم با مالکیت بانک ملی و سهام‌داری در ده‌ها شرکت بزرگ. این پرسش جدی مطرح است: آیا ثروت انباشته‌شده از فروش لوازم خانگی، پشتوانه چنین جاه‌طلبی‌هایی است یا پای رانت‌های ساختاری در میان است؟

در بازاری که مصرف‌کننده ایرانی حق انتخاب ندارد و واردات ممنوع است، شرکت‌هایی مانند اسنوا به‌جای ارتقای کیفیت و بومی‌سازی، با قطعات درجه‌دو چینی محصولاتی گران‌قیمت عرضه می‌کنند و هم‌زمان به حوزه‌های غیرتخصصی مانند پتروشیمی و خودروسازی ورود کرده‌اند. این رفتار، نه‌تنها نشانه‌ای از انحراف راهبردی در صنعت لوازم خانگی است، بلکه نتیجه حمایت بی‌ضابطه‌ای است که بدون نظارت، به انحصار، گران‌فروشی و تضعیف اعتماد عمومی منجر شده است. سکوت نهادهای ناظر، این صنعت را در آستانه تکرار سرنوشت خودروسازی قرار داده است.

در حالی که بدهی ۷ میلیارد دلاری کره‌جنوبی به ایران در صدر اخبار اقتصادی قرار دارد، بررسی‌ها نشان می‌دهد که در همین مدت، مصرف‌کنندگان ایرانی در بازار لوازم خانگی با اجحافی تا دو برابر این رقم مواجه بوده‌اند. ممنوعیت واردات، به‌جای تقویت تولید ملی، به انحصار، افت کیفیت و جهش قیمت‌ها انجامید؛ و حالا، کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر اصلاح بازار به تعویق بیفتد، مافیای لوازم خانگی در کنار خودروسازان، دومین مانع بزرگ اصلاحات اقتصادی خواهد شد.

در شرایطی که قاچاق کالا با تخریب تولید داخلی، تهدید سلامت عمومی و تشدید نوسانات ارزی، اقتصاد ایران را در تنگنا قرار داده، اجرای نظام «مدیریت هماهنگ مرزی» می‌تواند نقطه عطفی در مهار این بحران باشد. اما بدون اصلاح سیاست‌های ارزی، کنترل مسیرهای غیررسمی و تسهیل واردات ماشین‌آلات، این راهبرد نیز به نتیجه نخواهد رسید.