پایگاه خبری سرمایه فردا

روند دلاری‌سازی معاملات در بورس کالا توسط شرکت‌های معدنی و صنعتی، با استفاده از شرکت‌های واسطه در کشورهای همسو، نظم بازار داخلی را برهم زده و فشار سنگینی بر صنایع پایین‌دستی و مصرف‌کنندگان وارد کرده است. سکوت وزارت صمت و سایر دستگاه‌های نظارتی در برابر این تخلفات، ناشی از تعارض منافع، نیاز دولت به ارز، ضعف ابزارهای نظارتی و نگرانی‌های سیاسی ـ اجتماعی است. این، شبکه‌ای غیررسمی و قدرتمند که به «مافیای بورس کالا» شهرت یافته، با نفوذ در سازوکار نرخ‌گذاری و ایجاد انحصار در عرضه، عملاً کنترل بازار را در دست گرفته است

شرکت‌های فولادی و معدنی با دلاری کردن مواد اولیه در بورس کالا، ناکامی خود در صادرات را جبران کرده‌اند؛ اما این سیاست به تورم کالایی و غیر اقتصادی شدن صنایع پایین دست منجر می‌شود.

در واکنش به تحریم‌های اقتصادی، بسیاری از شرکت‌های بزرگ بورسی با تأسیس شرکت‌های زیرمجموعه خارج از بورس، مسیر دور زدن محدودیت‌ها را در پیش گرفته‌اند. اما این راه‌حل عملیاتی، در عمل به بحرانی در شفافیت مالی، آسیب به سهامداران و سودآوری پنهان برای مدیران تبدیل شده است. این گزارش، از تولد شرکت‌های موازی تا تبعات آن بر بازار سرمایه را بررسی می‌کند.

در شش‌ماهه نخست سال ۱۴۰۴، فولاد کاوه جنوب کیش با ثبت بیشترین حجم معاملات شمش فولادی در بورس کالا، از رقبای سنتی خود پیشی گرفت و با سهم ۱۸.۷ درصدی از کل معاملات، عنوان بزرگ‌ترین عرضه‌کننده شمش کشور را از آن خود کرد. این موفقیت، حاصل مدیریت دقیق عرضه، پاسخ‌گویی به تقاضای بازار و خلق ارزش پایدار در زنجیره فولاد ایران است.

فساد اقتصادی در میان برخی مسئولان و خانواده‌هایشان، به یکی از چالش‌های ساختاری و فرهنگی نظام جمهوری اسلامی تبدیل شده است؛ نظامی که بر پایه عدالت و تقوا بنا شده، اما در عمل با ضعف نظارت، تعارض منافع، رانت‌خواری و فقدان پاسخگویی مواجه است. با وجود تأکید رسمی بر مبارزه با فساد، استمرار این پدیده نشان می‌دهد که مقابله با آن نیازمند اصلاحات عمیق، شفافیت نهادی و بازتعریف رابطه قدرت و مسئولیت است.

در شرایطی که بازار سرمایه ایران به‌دنبال تنوع‌بخشی و عبور از وابستگی به سهام شرکت‌های دولتی است، زعفران به‌عنوان یک دارایی دلاری، صادرات‌محور و قابل معامله در بورس کالا، جایگاه ویژه‌ای یافته است. صندوق نهال با عملکردی فراتر از دلار، توانسته زعفران را به ابزاری برای هج ارزی، نقدپذیری بالا و بازدهی فصلی تبدیل کند—و حالا چشم‌انداز خرده‌فروشی جهانی، این طلای سرخ را به یکی از امیدهای آینده بازار سرمایه ایران بدل کرده است.

عرضه خودرو در بورس کالا نه‌تنها نتوانسته قیمت‌ها را تعدیل کند، بلکه با افزایش هزینه‌های جانبی و رقابت غیرواقعی میان متقاضیان، قیمت نهایی خودرو در مواردی از نرخ بازار آزاد نیز فراتر رفته و عملا به نفع دست های پشت پرده و خودروسازان شده است.

عدم موفقیت سیاست عرضه خودرو در بورس کالا برای کمک به مصرف کنندگان واقعی خودرو ناشی از عوامل مختلفی است که در این گزارش بررسی شده است.

در جلسه رسمی هیأت پذیرش بورس کالای ایران که روز یکشنبه ۱۶ شهریور ۱۴۰۴ به میزبانی سازمان بورس و اوراق بهادار برگزار شد، سه خودروی سواری شرکت ایران‌خودرو شامل ری‌را، سورن و رانا مجوز عرضه در بورس کالا را دریافت کردند. این اقدام گامی مهم در راستای شفاف‌سازی قیمت‌گذاری، حذف واسطه‌ها و تقویت رقابت در بازار خودرو محسوب می‌شود.