پایگاه خبری سرمایه فردا

در شرایطی که سازمان حفاظت محیط زیست برای تأمین ابتدایی‌ترین نیازهای خود، از درمان حیات‌وحش تا حمایت حقوقی از محیط‌بانان، با کمبود بودجه دست‌وپنجه نرم می‌کند، رئیس این سازمان با هیئت همراه راهی سفرهای پرهزینه بین‌المللی می‌شود—سفرهایی که نه برنامه‌ای برای تغییر اقلیم دارند، نه دستاوردی برای کشور، و نه حتی شأن دیپلماتیک در اجرا. این تناقض، نماد بحران مدیریتی در نهادی است که باید حافظ زیست‌بوم ایران باشد، نه مسافر دائمی اجلاس‌های بی‌اثر.

سنبل آبی، گیاهی مهاجم با ظاهری فریبنده، حالا به تهدیدی جدی برای اکوسیستم‌های آبی شمال ایران بدل شده است. این گیاه که ابتدا برای تزئین وارد کشور شد، امروز یک‌سوم تالاب انزلی را درگیر کرده و در صورت ادامه روند فعلی، پیش‌بینی‌ها از خشک شدن کامل تالاب تا سال ۱۴۴۰ خبر می‌دهند.

در پی توافق تازه میان فراجا و سازمان محیط زیست، برخی سربازان وظیفه به‌عنوان محیط‌بان در مناطق حفاظت‌شده به کار گرفته می‌شوند؛ تصمیمی که با وجود هدف‌گذاری برای جبران کمبود نیرو، با چالش‌های جدی در حوزه آموزش، امنیت، حقوق قانونی و حتی نشت اطلاعات همراه است. آیا محیط‌بانی با سربازان موقت، راه‌حل بحران مزمن نیروی انسانی است یا باز کردن در به روی مخاطرات تازه؟

در حالی که سازمان‌های مردم‌نهاد محیط زیستی باید نقش ناظر و منتقد سیاست‌های دولتی را ایفا کنند، ساختارهای قانونی موجود آن‌ها را به منابع مالی دولتی وابسته کرده و عملاً استقلال‌شان را سلب کرده است. فعالان این حوزه هشدار می‌دهند که ادامه این وضعیت، سمن‌ها را از کنشگری مؤثر به بیانیه‌نویسی منفعلانه تقلیل می‌دهد.

تالاب هامون، شاهرگ حیاتی سیستان و بلوچستان، در سایه سدسازی‌های فرامرزی، و تالاب شیمبار به دلیل خشکسالی‌های پی‌درپی و بی‌توجهی به تعهدات آبی، به مرز خشکی دائمی نزدیک شده است. با وجود افزایش بودجه و تلاش‌های دیپلماتیک، هنوز هیچ تضمینی برای احیای این اکوسیستم شکننده وجود ندارد و جامعه محلی با تهدیدی جدی برای زیست‌پذیری روبروست.

در حالی‌که فعالان محیط زیست بی‌هیچ مأموریتی و تنها با عشق به طبیعت، جان خود را در عملیات اطفای حریق جنگل‌ها به خطر می‌اندازند، سازوکارهای حمایتی دولت همچنان ناکارآمد و پرابهام باقی مانده‌اند. از البرز زارعی تا امید سجادیان، روایت‌های تلخ از وعده‌های بیمه‌ای بی‌سرانجام، بوروکراسی فرساینده و بی‌تفاوتی نهادهای مسئول، تصویری از بی‌پناهی داوطلبان طبیعت را ترسیم می‌کند؛ کسانی که در آتش می‌سوزند، اما در ساختارهای اداری حتی دیده نمی‌شوند

طرح کشت و آبیاری علوفه در پارک ملی توران با هدف تأمین طعمه برای یوزپلنگ آسیایی، موجی از انتقاد کارشناسان محیط‌زیست را به‌دنبال داشته است. در حالی که زنجیره حیات در این زیستگاه با اختلال مواجه شده، راهکارهای کوتاه‌مدت مانند کاشت یونجه، به‌جای احیای پوشش گیاهی بومی، پایداری اکوسیستم را با خطر جدی روبه‌رو کرده‌اند.

گم شدن توله خرس در پارک پردیسان بار دیگر نگاه‌ها را به ناکارآمدی و موقعیت نامناسب مرکز بازپروری حیات‌وحش در این پارک پرتردد تهران جلب کرده است. با وجود اذعان مسئولان به ضعف‌های ساختاری، طرح احداث مرکز جدید باز هم در همان محدوده مطرح شده؛ تصمیمی که کارشناسان آن را تکرار خطای گذشته می‌دانند.

تالاب گاوخونی، روزگاری زیستگاه پرندگان مهاجر و نماد پویایی اکوسیستم مرکزی ایران، امروز به نقطه‌ای بحرانی در نقشه سلامت و محیط زیست کشور تبدیل شده است. خشکی مزمن، برداشت‌های بی‌رویه از منابع معدنی و بی‌توجهی به حقابه زیست‌محیطی، این پهنه آبی را به منبع ریزگردهای سرطان‌زا و تهدیدی جدی برای حیات انسانی و طبیعی بدل کرده است.