پایگاه خبری سرمایه فردا

گرد و غبار مرز نمی‌شناسد، اما سیاست‌ها همچنان در مرزها گیر کرده‌اند؛ پرسش اینجاست که آیا همایش نایروبی می‌تواند آنچه تهران نتوانست، به نتیجه برساند.

همایش روز جهانی خاک در تهران با ارائه آمارهای تکان‌دهنده نشان داد که فرسایش و نابودی خاک، نه‌تنها امنیت غذایی بلکه زیست پایدار بشر را در معرض خطر جدی قرار داده است. کارشناسان بین‌المللی هشدار دادند که تا سال ۲۰۵۰، ۹۰ درصد جمعیت جهان با تبعات از دست رفتن خاک مواجه خواهند شد و ایران نیز با بحران‌هایی چون آتش‌سوزی جنگل‌های هیرکانی، فرونشست زمین و طوفان‌های گرد و غبار، بیش از پیش در معرض تهدید قرار دارد.

در شرایطی که سازمان حفاظت محیط زیست برای تأمین ابتدایی‌ترین نیازهای خود، از درمان حیات‌وحش تا حمایت حقوقی از محیط‌بانان، با کمبود بودجه دست‌وپنجه نرم می‌کند، رئیس این سازمان با هیئت همراه راهی سفرهای پرهزینه بین‌المللی می‌شود—سفرهایی که نه برنامه‌ای برای تغییر اقلیم دارند، نه دستاوردی برای کشور، و نه حتی شأن دیپلماتیک در اجرا. این تناقض، نماد بحران مدیریتی در نهادی است که باید حافظ زیست‌بوم ایران باشد، نه مسافر دائمی اجلاس‌های بی‌اثر.

سنبل آبی، گیاهی مهاجم با ظاهری فریبنده، حالا به تهدیدی جدی برای اکوسیستم‌های آبی شمال ایران بدل شده است. این گیاه که ابتدا برای تزئین وارد کشور شد، امروز یک‌سوم تالاب انزلی را درگیر کرده و در صورت ادامه روند فعلی، پیش‌بینی‌ها از خشک شدن کامل تالاب تا سال ۱۴۴۰ خبر می‌دهند.

در پی توافق تازه میان فراجا و سازمان محیط زیست، برخی سربازان وظیفه به‌عنوان محیط‌بان در مناطق حفاظت‌شده به کار گرفته می‌شوند؛ تصمیمی که با وجود هدف‌گذاری برای جبران کمبود نیرو، با چالش‌های جدی در حوزه آموزش، امنیت، حقوق قانونی و حتی نشت اطلاعات همراه است. آیا محیط‌بانی با سربازان موقت، راه‌حل بحران مزمن نیروی انسانی است یا باز کردن در به روی مخاطرات تازه؟

در حالی که سازمان‌های مردم‌نهاد محیط زیستی باید نقش ناظر و منتقد سیاست‌های دولتی را ایفا کنند، ساختارهای قانونی موجود آن‌ها را به منابع مالی دولتی وابسته کرده و عملاً استقلال‌شان را سلب کرده است. فعالان این حوزه هشدار می‌دهند که ادامه این وضعیت، سمن‌ها را از کنشگری مؤثر به بیانیه‌نویسی منفعلانه تقلیل می‌دهد.

تالاب هامون، شاهرگ حیاتی سیستان و بلوچستان، در سایه سدسازی‌های فرامرزی، و تالاب شیمبار به دلیل خشکسالی‌های پی‌درپی و بی‌توجهی به تعهدات آبی، به مرز خشکی دائمی نزدیک شده است. با وجود افزایش بودجه و تلاش‌های دیپلماتیک، هنوز هیچ تضمینی برای احیای این اکوسیستم شکننده وجود ندارد و جامعه محلی با تهدیدی جدی برای زیست‌پذیری روبروست.

در حالی‌که فعالان محیط زیست بی‌هیچ مأموریتی و تنها با عشق به طبیعت، جان خود را در عملیات اطفای حریق جنگل‌ها به خطر می‌اندازند، سازوکارهای حمایتی دولت همچنان ناکارآمد و پرابهام باقی مانده‌اند. از البرز زارعی تا امید سجادیان، روایت‌های تلخ از وعده‌های بیمه‌ای بی‌سرانجام، بوروکراسی فرساینده و بی‌تفاوتی نهادهای مسئول، تصویری از بی‌پناهی داوطلبان طبیعت را ترسیم می‌کند؛ کسانی که در آتش می‌سوزند، اما در ساختارهای اداری حتی دیده نمی‌شوند

طرح کشت و آبیاری علوفه در پارک ملی توران با هدف تأمین طعمه برای یوزپلنگ آسیایی، موجی از انتقاد کارشناسان محیط‌زیست را به‌دنبال داشته است. در حالی که زنجیره حیات در این زیستگاه با اختلال مواجه شده، راهکارهای کوتاه‌مدت مانند کاشت یونجه، به‌جای احیای پوشش گیاهی بومی، پایداری اکوسیستم را با خطر جدی روبه‌رو کرده‌اند.